Versleutelde berichten spelen OM en AIVD parten

Het Openbaar Ministerie heeft steeds meer last van versleutelde berichten, waardoor meldingen van verdachten niet of nauwelijks kunnen worden ontcijferd. Dat zegt officier van justitie Martijn Egberts tegen de NOS. Ook de AIVD worstelt volgens een woordvoerder met versleutelde communicatie.

Officier Egberts zou graag zien dat gegevens, na toetsing door een rechter, toegankelijk gemaakt kunnen worden. Dat zou betekenen dat bedrijven als Whatsapp toegang moeten geven tot versleutelde berichten van gebruikers. De berichtendienst stelt echter dat deze ingang op dit moment niet mogelijk is.

Versleuteling

Bij versleuteling wordt informatie wiskundig door elkaar gehaald, zodat onbevoegden bestanden en appjes niet kunnen bekijken. Communicatie wordt vaker ‘end-to-end’ versleuteld, waarbij alleen de verzender en ontvanger kunnen meelezen, en zelfs de maker van de app geen toegang heeft tot de inhoud van berichten. 

Encryptie

De officier van justitie benadrukt dat bedrijven en burgers veilig privé moeten kunnen communiceren. Wel stelt hij dat de politie en geheime diensten vinden dat hun werk door versleuteling moeilijker is geworden, ze kunnen immers niet meer ‘meelezen’. Volgens Egberts gebeurt het dat onderzoeken stuklopen doordat verdachten encryptie gebruiken. Het gaat dan met name om politieonderzoeken naar liquidaties, afpersingen, drugszaken en kinderporno. De roep om versleuteling aan banden te leggen, klinkt luider sinds de recente aanslagen in Europa. De Franse minister van Binnenlandse Zaken pleit voor Europese maatregelen. Ook Egberts is hier voorstander van. 

Digitale loper

Het omzeilen van encryptie is echter technisch ingewikkeld en ligt gevoelig. Een van de opties is om verdachten te hacken, zodat berichten kunnen worden onderschept voordat de encryptie wordt opgezet. Het kabinet wil dat al langer mogelijk maken voor de politie; de AIVD mag het al.

Een andere optie is om een achterdeurtje in te brengen in encryptie: de geheime diensten en de politie zouden dan een soort digitale loper kunnen ontvangen om alsnog berichtenverkeer uit te lezen. Ook zouden chat-apps en telefoonbedrijven de opdracht kunnen krijgen om encryptie in bepaalde gevallen helemaal uit te schakelen. Onder andere de Europese privacywaakhond EDPS is hier op tegen. Volgens de organisatie moet onkraakbare encryptie juist worden toegejuicht. 

Toekomst

De regering stelt in het rapport ‘Nationale contraterrorismestrategie 2016-2020’ dat het een ‘antwoord’ wil hebben op encryptie om zo communicatie van terroristen in te kunnen zien. Wat dat antwoord precies is, wordt niet vermeld. Wel liggen er al een tijdje wetsvoorstellen klaar die de politie in staat stellen verdachten te laten hacken. In andere voorstellen staat dat geheime diensten op veel grotere schaal mogen aftappen. De Raad van State en het parlement moeten zich nog over deze voorstellen buigen.