Vier op de vijf gemeenteambtenaren heeft in het dagelijks werk steeds meer met data te maken. Een kleine driekwart is hierbij van mening dat de explosieve toename van data tot nieuwe kansen voor de gemeente leidt. Welke kansen dat precies zijn, vinden de ambtenaren moeilijk te benoemen, omdat slechts 34 procent van de gemeenten een duidelijk doel voor ogen heeft bij het verzamelen van data.
Dit blijkt uit onderzoek van GemeentenNL onder 847 bestuurders, directeuren, managers en medewerkers bij gemeenten.
Datakennis, processen en software essentieel
De kwaliteit van de huidige gebruikte data wordt door 32 procent omschreven als goed, terwijl 65 procent grote gevolgen voor het werk zegt te ondervinden als zij niet over de juiste data kan beschikken. Tegelijkertijd is er nauwelijks twijfel over de eigen datavaardigheden van de ambtenaren. Dat zit volgens hen wel goed, omdat bijna 80 procent zichzelf en de collega’s voldoende datavaardig acht. Toch zullen gemeenten de komende jaren het meest investeren in datakennis (61 procent), processen (58 procent) en software (55 procent) en het minst in mensen (34 procent).
Data-eilanden
De technologie begint voorrang te krijgen boven de mens, een tendens die al langer zichtbaar is bij gemeenten en die in de visie van GemeentenNL op termijn leidt tot het ontstaan van gemeenten waar algoritmes de dienst uitmaken. Dat de meeste gemeenten enerzijds veel kansen zien voor data maar anderzijds nog geen strategie hebben, leidt ertoe dat zij eerst diverse pilots starten.
‘De problematiek in het sociaal domein, de toename van complexere gemeentelijke regelingen en de wens de openbare ruimte slimmer in te richten zijn gecombineerd met nieuwe technologische mogelijkheden daarvoor belangrijke aanjagers’, aldus directeur van GemeentenNL Tino Meijn. Hij waarschuwt tegelijk voor drie ongewenste gevolgen van deze ontwikkeling. In de eerste plaats het ontstaan van data-eilanden. Dit zijn losse initiatieven zonder samenhang met veel dubbel werk in de organisatie en het ontbreken van overzicht. In de tweede plaats leiden deze pilots tot verspilling door het onnodig verzamelen van data die niet aansluiten bij de koers van de gemeente. En in de derde plaats zullen volgens Meijn meer governance-issues ontstaan omdat niet altijd duidelijk is voor welke doelen en toepassingen de gemeente welke data verzamelt.
Werkgroep Datastrategie
De uitkomsten van dit onderzoek zijn aanleiding voor GemeentenNL om de werkgroep Datastrategie in het leven te roepen die vanaf 26 juni aan de slag gaat. In deze werkgroep zitten vertegenwoordigers van vijftien gemeenten. De opdracht aan de werkgroep is om binnen een jaar te bedenken welke datastrategie bij welk type gemeente past. De werkgroep rapporteert medio 2021 haar bevindingen op een landelijk congres van GemeentenNL.
