De Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) richt zich steeds meer op digitale processen, waarbij datagedreven werken een belangrijke prioriteit is. De connectiviteit met Defensie is verbeterd en er is een toename in informatieverzoeken van bondgenoten binnen de EU en de Navo. Tegelijkertijd staat de dienst voor uitdagingen, zoals het aantrekken en behouden van technisch personeel en bereidt zij zich voor op een geplande verhuizing. Deze ontwikkelingen worden belicht in het jaarverslag dat op 22 april is verschenen
Oplopende geopolitieke spanningen, toenemende en steeds brutalere aanvallen van Russische cyberbendes en – voor zover bekend- de eerste sabotage-aanval op het digitale besturingssysteem van een publieksvoorziening in Nederland. Het openbare jaarverslag 2024 van de MIVD biedt een inkijkje in de meestal zo gesloten inlichtingenwereld. We zetten de ontwikkelingen op het vlak van digitalisering, data en ict voor je op een rij.
De MIVD rondde in 2024 samen met de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) de oprichting van een gezamenlijke afdeling voor ict, applicaties, data, informatiehuishouding en architectuur af. De samenwerking is opvallend omdat beide diensten onder een ander ministerie vallen. De MIVD is onderdeel van het ministerie van Defensie. De AIVD valt onder Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Het aantal medewerkers van de afdeling wordt niet bekend gemaakt.
De MIVD meldt verder dat het investeert in een aantal programma’s en projecten die het datagedreven werken mogelijk maken en de kwaliteit van de informatiehuishouding moeten verhogen. Daaronder vallen ook programma’s op het gebied van infrastructuur, dataprocessing en het versterken van de samenwerking en de connectiviteit met de krijgsmacht. ‘Ook zijn strategieën op het gebied van algoritmen en cloud verder uitgewerkt’, schrijft de dienst, uiteraard zonder verder in detail te treden.
De inlichtingendienst beweert in het jaarverslag ook dat het beter is aangesloten op het ‘plannings- en gereedstellingsproces’ van de krijgsmacht en nauw betrokken is bij de ontwikkeling en inrichting van het operationeel hoofdkwartier NLD Joint Force Command. Dat in 2024 ontstane hoofdkwartier moet bij een mogelijk grootschalig conflict zorgen voor centrale aansturing van de verschillende defensie-onderdelen. Ook zijn er verdere stappen gezet om meer inlichtingen te delen met NAVO- en EU-bondgenoten. De MIVD zag het afgelopen jaar het aantal informatieverzoeken van bondgenoten fors toenemen.
Personeel
Het vinden en behouden van geschikt personeel vormt een uitdaging, blijkt uit het verslag. Door in te zetten op ‘strategisch personeelsmanagement’ hoopt de dienst toekomstige en bestaande medewerkers een interessant loopbaan- en ontwikkelperspectief te bieden. Zo moet de MIVD een aantrekkelijke werkgever zijn met loopbaanperspectief en blijft personeel behouden voor inlichtingen- en veiligheidsfuncties binnen de krijgsmacht en de MIVD. De dienst probeert ook in het vizier te komen van studenten van technische opleidingen. In 2024 stapte ze naar eigen zeggen ‘nadrukkelijker in de openheid’ en zocht de verbinding met het onderwijs. Dat gebeurde vooral bij universiteiten, hogescholen en kennisinstituten. Het faciliteerde academisch onderzoek, stelde medewerkers in staat om onderzoeken te publiceren en verzorgde gastcolleges zoals een lezing door MIVD-directeur Peter Reesink aan de Universiteit Leiden.
Marktpartijen
Marktpartijen zijn ‘in toenemende mate van belang’ voor de MIVD vanwege het daar aanwezige talent, de technologie, data, het kapitaal en het innovatievermogen. ‘Ook is in het hedendaagse informatietijdperk de toegang van bedrijven tot gegevens sterk vergroot. Commerciële diensten en informatieproducten zijn daarom in toenemende mate relevant.’
De MIVD zegt stappen te zetten om de mogelijkheden die de markt biedt te vergroten en deze op een ‘doeltreffende, doelmatige en rechtmatige wijze te benutten’. Het gaat dus mogelijk en onder scherpe voorwaarden vaker gebruikmaken van marktoplossingen.
Ruimte
De MIVD kijkt ook naar de toenemende militaire activiteiten in de ruimte. ‘Het conflict in Oekraïne toont aan dat moderne oorlogsvoering zich uitstrekt tot alle domeinen van militair optreden, inclusief het ruimtedomein’ en concludeert dat aardobservatiecapaciteiten en satellietcommunicatie, bijvoorbeeld via Starlink, grote meerwaarde hebben voor bijvoorbeeld de Oekraïense krijgsmacht.
Het afgelopen jaar onderzocht de MIVD ruimtecapaciteiten van ‘landen van zorg’ en een breed scala aan dreigingen tegen satellietcapaciteiten, van satellietsignaal-verstorende activiteiten tot de ontwikkeling van een nucleair antisatellietwapen door de Russische Federatie. ‘De Defensienota 2024 onderstreept de noodzaak tot het vergroten van het vermogen van de MIVD om gebruik te maken van het ruimtedomein en de inlichtingenpositie op space als het vijfde domein voor militair optreden.’
Infrastructuur en huisvesting
De dienst benadrukt verder de gezamenlijke ambitie van de ministers van Defensie en BZK om de samenwerking tussen de MIVD en de AIVD te blijven versterken om de nationale veiligheid te vergroten. Er wordt gewerkt aan gezamenlijke huisvesting op drie locaties; de bestaande locatie in Zoetermeer, een te verbouwen locatie in Leidschendam die in 2027 moet zijn afgerond en onder verantwoordelijkheid komt van de AIVD, en nieuwbouw op de locatie Frederikkazerne in Den Haag die door de MIVD wordt geleid. Van die laatste locatie is de opleverdatum nog niet bekend. De diensten bereiden ook twee tijdelijke voorzieningen voor, staat in het jaarverslag.
De laatste decennia heeft de MIVD veel goede stappen gezet, qua kwaliteit, aandachtsgebieden en interne en externe samenwerking. Gezien de hybride acties is de samenwerking tussen de MIVD en de AIVD broodnodig. Als defensie weer een normale grootte krijgt, dan zal extra aandacht aan Human Intelligence binnen de “gewone” krijgsmachtonderdelen gegeven moeten worden.