De vrees neemt toe dat artsen die leunen op artificial intelligence (ai) op den duur minder scherp worden en ziektes minder goed herkennen. De SP-kamerleden Jimmy Dijk en Sarah Dobbe willen dat minister Daniëlle Jansen (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) maatregelen gaat nemen.
De Kamerleden vragen de minister stappen te zetten om te voorkomen dat het toenemende gebruik van ai in de Nederlandse zorg zal leiden tot minder vaardigheden van zorgprofessionals. In ieder geval moet worden gekeken naar eventuele ongewenste bijeffecten. Ook willen ze weten hoe dit vermoedelijke ‘deskilling’-effect zich verhoudt tot de inzet van VWS op het stimuleren van ai in de zorg.
Detectie van poliepen
Aanleiding tot hun ongerustheid zijn de resultaten van een onderzoek die onlangs zijn gepubliceerd in het vakblad The Lancet Gastroenterology & Hepatology. Voor die studie werd het werk gevolgd van 19 zeer ervaren artsen die in vier Poolse centra coloscopieën uitvoeren. Ter preventie van darmkanker bekijkt een arts de binnenkant van de darmen met een camera op zoek naar gezwellen. Talrijke onderzoeken hebben aangetoond dat ai de detectie van deze poliepen verbetert. Desondanks werden al langer kritische noten geplaatst achter deze werkwijze. De vrees dat voortdurend gebruik van ai de vaardigheden van betrokken medisch specialisten aantast, blijkt nu wetenschappelijk te zijn bewezen.
Bevolkingsonderzoek borstkanker
Dit roept de vraag op of ai ook bij andere medische taken een negatief effect kan hebben. De auteur van het onderzoek noemt de resultaten zorgwekkend, aangezien de adoptie van ai in de geneeskunde zich snel verspreidt. Verdere studies zijn nodig, onder meer naar de effecten op minder ervaren specialisten.
Beide SP-kamerleden vragen het ministerie ook of de inzet van ai bij bevolkingsonderzoek naar borstkanker eveneens kan leiden tot een afname van vaardigheden. Anderzijds kunnen bij de inzet van ai in combinatie met een radioloog meer vrouwen vaker worden onderzocht. Nu is het standaardpraktijk dat twee radiologen die scans beoordelen. Maar uit onderzoek van Radboudumc blijkt dat ai in de plaats van één van die twee kan komen. Dat vergroot de kans dat tumoren worden opgespoord, terwijl dit ook eerder gebeurt.
Er nemen voortdurend talloze vaardigheden af. Dat komt omdat ze niet langer in een behoefte voorzien doordat er betere technieken voor in de plaats kwamen. Het is zelfs zo erg dat heel veel vaardigheden op een gegeven moment helemaal niet meer als zodanig worden herkend. Ze verdwijnen gewoon uit onze perceptie.
Daar als commercieel niet-betrokken partij op in kunnen grijpen – omdat je denkt dat je het beter weet dan het proces – kan uiteraard. Daar is onze maatschappij gelukkig op ingericht. Soms is dat achteraf ook zo maar is helaas maar heel zelden het geval en ook dan blijft het meestal discutabel. Je kunt ook proberen iets met een hogere reële verwachting ten aanzien van nuttig effect te bedenken. Er is genoeg.