De overheid heeft grote behoefte aan ict’ers, maar wil externe inhuur terugdringen. Hoe staat dat ervoor bij diensten als Logius, SSC-IT en de Belastingdienst?
Onder aanvoering van GroenLinksPvdA maakt de Tweede Kamer zich ernstig zorgen over het ict-werkgeverschap van de overheid. ‘Hoe gaan we ict-kennis opbouwen binnen de overheid als mensen niet eens binnen de overheid in vaste dienst komen?’, vroeg Barbara Kathmann (GroenLinksPvdA) zich onlangs tijdens een Kamerdebat af.
Cyberveiligheid
‘We betalen heel veel geld aan ict-talent, maar slagen er niet in om ze in vaste dienst te nemen. Als onze computers een keer kapot gaan, kan straks niemand ze meer repareren’, aldus Kathmann. Volgens haar maakt een blijvende afhankelijkheid van Big Tech en derde partijen de Nederlandse overheid nog kwetsbaarder. Vooral met het oog op de cyberveiligheid is dat geen prettig vooruitzicht. Kathmann pleit voor een meer centrale aanpak, ook als het gaat om de sturing van inhuur. ‘Dat kunnen we niet zomaar aan al die ministeries overlaten.’
Andere partijen maken zich ook druk over de inhuur. Zo vroeg de PVV zich af hoe het komt dat de externe inhuur van Logius en SSC-ICT niet is afgenomen en wat zij gaan doen om die dit jaar omlaag te krijgen.
Piekbelasting
Volgens staatssecretaris Eddie van Marum die bij Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) digitalisering in zijn portefeuille heeft, is externe inhuur soms noodzakelijk bij moeilijk vervulbare functies of bij piekbelasting. ‘De tekorten doen zich met name voor in domeinen als softwareontwikkeling, informatiebeveiliging, data-analyse, cloudbeheer en digitale architectuur. Ook de behoefte aan projectleiders en functioneel beheerders is groot, met name voor het realiseren van digitaliseringsprojecten bij de uitvoeringsorganisaties. De complexiteit van technologische ontwikkelingen, zoals die van generatieve ai, maakt dat nieuwe specialismen snel opkomen, waarvoor nu nog weinig aanbod is op de arbeidsmarkt.’
Algemene Rekenkamer
Cijfers van de Algemene Rekenkamer laten zien hoe groot de afhankelijkheid is van externe inhuur voor ict. De percentages liegen er niet om. Binnen het ministerie van BZK is dat 22%, bij Logius 48%, bij DICTU 52% en bij SSC-ICT 34%.
Reden voor Computable om in de cijfers te duiken. Bij een aantal grote agentschappen en ook bij de Belastingdienst en UWV blijkt wel een voorzichtig begin te zijn gemaakt om het percentage externe (it-)medewerkers terug te dringen. Maar gelet op de snelle groei van de personeelsomvang bij veel ministeries kan een licht dalend percentage nog altijd een absolute stijging van het aantal inhuurkrachten betekenen.
Logius
Logius, ontwikkelaar en beheerder van digitale voorzieningen als DigiD, MijnOverheid, Digipoort en eHerkenning, realiseerde een afname van het deel externe medewerkers van 52% in 2023 naar 48% begin 2025. Deze daling deed zich voor ondanks een toename van de hoeveelheid werkzaamheden.
Het streven is deze trend dit jaar voort te zetten naar 40%. ‘We koersen aan op verdere afname,’ zegt een woordvoerder. Onder meer het tegengaan van schijnzelfstandigheid, conform de strengere handhaving van de wet DBA (Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties), levert resultaat op.
Gevraagd naar de bereidheid onder externen om in vaste dienst te gaan zegt de woordvoerder dat het afgelopen jaar sprake was van een positieve trend. Dit was mede ingegeven door het opdrogen van opdrachten door het handhaven van de wet DBA. ‘Geluiden in de organisatie laten wel horen dat één van de motieven om over stappen naar een vast dienstverband de werksfeer én benutten van vakmanschap is,’ voegt de woordvoerder toe.
Behalve de wet DBA spelen ook de noodzaak van bezuinigingen en de roep om eigen beleid mee. Ook zal Logius de inhuur beperken met het oog op de Roemer-norm die het aantal externen binnen de overheid aan banden legt. ‘Bovendien is vaste dienstbetrekking goedkoper dan inhuur. De wet DBA is een vliegwiel en helpt ons daarbij.’
Daarnaast is het effect te zien van het programma Make IT Work, waar Logius actief aan meedoet. In korte tijd worden kandidaten omgeschoold en ‘on the job’ opgeleid tot it’er. Ook zet Logius stagiairs en trainees in, in het geval van korte, afgebakende opdrachten.
Verder werken de ministeries van BZK en VRO (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening) met de aanpak Grip op Inhuur aan het verder terugdringen van de externe inhuur bij de departementen. Onderdeel hiervan is dat Logius een eigen plan opstelt hoe de inzet van externe medewerkers stapsgewijs wordt afgebouwd.
SSC-IT
Ook SSC-ICT (Shared Service Center ICT), een van de grootste ict-dienstverleners van en voor de Rijksoverheid, zegt het percentage externe inhuur in de afgelopen periode te hebben verminderd. Een verdere afbouw ligt in het verschiet. Ingehuurde zzp’ers die volgens de wet DBA als schijnzelfstandigen worden gezien, hebben de mogelijkheid gekregen om in dienst te treden bij SSC-ICT dan wel bij de leverancier. Dit droeg bij aan het afbouwen van het percentage externe inhuur, in combinatie met het werven van eigen medewerkers.
SSC-ICT heeft nu een percentage extern ingehuurden van 27%. Het streven is dit percentage in de komende jaren verder af te bouwen waar mogelijk. SSC-ICT en ook Logius zijn zich ervan bewust dat het aannemen van schaars personeel in vaste dienst vaak om een snelle procedure en maatwerk vraagt. Binnen de overheid duren die sollicitatieprocedures soms langer. Beide organisaties werken aan een versnelling.
Belastingdienst
De Belastingdienst heeft eveneens afscheid moeten nemen van zzp’ers die waren te kwalificeren als schijnzelfstandigen. In die categorie waren per 1 januari 2024 238 zzp’ers actief waarvan 234 bij de Informatievoorziening-organisatie. Deze schijnzelfstandigen waren alle uiterlijk per 1 januari 2025 uitgestroomd.
Externe flexibele arbeidscapaciteit wordt nu alleen ingevuld via uitzendkrachten en detachering. Voor specifieke werkzaamheden buiten dienstbetrekking blijft de inzet van zzp’ers mogelijk. Slechts een beperkt aantal zzp’ers (22 van de 238) die kwalificeerden als schijnzelfstandige, is in vaste dienst gekomen bij de fiscus.
UWV
UWV meldde eerder een aanwas van voormalige zzp’ers en andere externe krachten met specifieke it-kennis die bij deze uitvoeringsorganisatie in vaste dienst wilden treden.
