Astrid Oosenbrug (DIVD): jongeren met een bi-culturele achtergrond krijgen nauwelijks de kans stage te lopen
Jongeren ambiëren wel degelijk een carrière in de it. De belangstelling voor een mbo-it-opleiding waarmee ze bijvoorbeeld software-ontwikkelaar of medewerker it-support kunnen worden, is vrij gezond. Maar een groot knelpunt vormt de beschikbaarheid van stageplekken.
Dit stelt Astrid Oosenbrug, mede-oprichter van het Dutch Institute for Vulnerability Disclosure (DIVD), tijdens een gesprek op het evenement Cybersec Netherlands dat op 10 en 11 september 2025 plaatsvindt in Jaarbeurs Utrecht. Het oud-Tweede Kamerlid van de PvdA dat ook bekend staat als ‘hacker-akela’: ‘De vraag is er zeker, evenals het aanbod. Maar bij de matching gaat het mis.’
Volgens haar krijgen jongeren met een bi-culturele achtergrond nauwelijks de kans om stage te lopen. En dat kan voor de betrokkenen een behoorlijke domper zijn. Want leerlingen in het mbo zijn verplicht een stage te volgen bij een erkend leer- en werkbedrijf. Op het hbo-niveau liggen de regels lager.
Achtergesteld
Oosenbrug die de DIVD Academy opzette, en de digitale wereld inclusiever wil maken, ziet dat allochtone jongeren op gebied van it worden achtergesteld bij de toewijzing van stageplekken. ‘Als je geen Jan, Piet of Klaas heet, heb je minder kans.’ Oosenbrug is er heilig van overtuigd dat veel kandidaten worden afgewezen op voor- of achternaam.
DIVD Academy biedt stageplaatsen op mbo-niveau. Maar deze zomer is er een tijdelijke opnamestop voor studenten vanwege een overweldigend aantal aanmeldingen. Deze leerschool heeft een sterke focus op het opleiden van een nieuwe generatie cybersecurity-experts.
Maar door een tekort aan begeleiders zijn er maximaal twaalf stageplaatsen voor mbo’ers, terwijl het aantal aanvragen op tweehonderd ligt. Gebrek aan stageplaatsen doet sommige leerlingen uitwijken naar andere opleidingen. Ook komt het voor dat mensen stoppen. Volgens Oosenbrug gaat zo veel talent verloren.
Slechte beoordeling
De weinige allochtone jongeren die het lukt om een stageplek in de it te bemachtigen, krijgen bovendien nog te maken met discriminatie op de werkplek. ‘Ze mogen koffie halen en worden als een soort slaafje gebruikt,’ aldus Oosenbrug. ‘En je kunt er niets van zeggen. Want dan loop je het risico van een slechte beoordeling.’
Op hbo-niveau speelt de beschikbaarheid van stageplaatsen minder. Voor een deel komt dat door het betere imago van het hbo. Werkgevers denken meer profijt te hebben als iemand zich van dat niveau aandient.
Die verscheidenheid bestaat ook in de it, maar kan meer worden benadrukt
DIVD heeft ook Works ontwikkeld, een initiatief dat jongeren betrekt bij echte cybersecurity-projecten. Het gaat hier om standaard stageplekken maar meer om een praktijkgerichte leeromgeving waar je samenwerkt met ervaren ethische hackers en onderzoekers. Veel studenten die een Works-programma hebben doorlopen, vinden emplooi als zzp’er. Sommigen hebben als groep iets ontwikkeld dat ze vervolgens als een eigen bedrijf verder gaan commercialiseren. DIVD stimuleert op deze wijze het ondernemerschap. Oosenbrug: ‘Bij niet-aanname vanwege iemands achtergrond is het ondernemer worden een alternatief.’
De echte doorzetters behoren tot de categorie ‘stapelaars’. Ze stromen van mbo door naar hbo om soms zelfs op universitair niveau te eindigen. ‘Dan heb je alle aspecten van it gehad met zowel theorie als praktijk,’ aldus Oosenbrug. Om de belangstelling voor it-opleidingen te vergroten is het volgens haar ook zinvol om beter de grote variëteit in it-beroepen te benadrukken. ‘Wie zegt in de zorg te willen gaan werken, beseft dat je niet alleen arts maar ook verpleegkundige kunt worden. Die verscheidenheid bestaat ook in de it, maar kan meer worden benadrukt.’
Meer vrouwen in de it
Ook heeft Oosenbrug een suggestie om meer vrouwen in de it te krijgen. Dat moet van jongs af aan worden aangemoedigd. Daar moet je al op de basisschool mee beginnen, volgens haar. DIVD biedt steeds meer gratis lesmateriaal en trainingen waar mensen met interesse voor it alvast aan de it-wereld kunnen ruiken. Ook dat kan het aanbod van it’ers op den duur vergroten. Het aantal online-studenten bij DIVD bedraagt al vijfduizend. Vrijwilligers helpen met de begeleiding van studenten.
DIVD Academy vult ook een lacune bij veel opleidingen. ‘Nog maar weinig scholen en onderwijsinstellingen besteden voldoende aandacht aan ethiek. En dat terwijl het zo belangrijk is dat het ethisch besef van jongeren wordt vergroot. Daar moeten scholen vroeg mee beginnen. Jongeren die nu buiten de boot dreigen te vallen, dienen aan de goede kant van het web te blijven. Ze moeten weten wat wel of wat niet kan. Bijvoorbeeld dat het online-stelen van spullen uit een game ook diefstal is. Een goede begeleiding kan voorkomen dat jongeren over de scheef gaan.’
Eerste Kamer?
Astrid Oosenbrug doet nu public affairs voor het cybersecurity-bedrijf Eset. Ze onderhoudt de contacten met de overheid. Een terugkeer naar de Tweede Kamer waar ze zich van 2012 tot 2017 inzette voor onder meer ict en privacy alsmede open standaarden, ambieert ze niet meer. Liever zou ze in de Eerste Kamer terecht komen. De lage plaats van haar partijgenote en it-specialist Barbara Kathmann op de kandidatenlijst van GroenLinks-PvdA verbaast haar ook. ‘Maar we proberen haar met voorkeursstemmen toch weer in de Tweede Kamer te krijgen.’
Na het glazen plafond nu de stagemuur ?
chatgpt zegt er dit over: “Samengevat: Ja, er is stevig bewijs dat allochtone mbo’ers gemiddeld minder kans hebben op een stageplek dan autochtone mbo’ers. Voor de IT-richting specifiek is minder kwantitatief onderzoek gedaan, maar de aanwijzingen en algemene patronen wijzen erop dat dit probleem ook in de IT-mbo-opleidingen aanwezig is.”
Het is dus een MBO breed probleem en wellicht maatschappelijk. Kwalijk, maar niet speciaal iets dat alleen bij IT speelt.
Het vervolg (“De vraag is er zeker, evenals het aanbod. Maar bij de matching gaat het mis.”) komt ook bekend voor in de automatisering. Ze kunnen ze weer niet vinden, die jonge gasten die snappen wat bedrijven zelf niet begrijpen van IT. En das best veel.
Waarom moeten eigenlijk alleen MBO stages bij een erkend leerbedrijf worden gedaan ?
Heb wat gegoogled (in mijn stage rapport of als vacci-wappie zou ik schrijven dat ik intensief onderzoek heb gedaan) en belangrijkste reden schijnt dit:
“Bij HBO+ ligt de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de stageplek primair bij de hogeschool/universiteit zelf. Ze sluiten vaak een stageovereenkomst met het bedrijf en beoordelen of de werkzaamheden passen bij het leerdoel.”
Tja, geen wonder dat er dan bij MBO minder stageplaatsen zijn. Alleen geen idee waarom dit niet voor een MBO zou kunnen gelden, want verantwoording nemen is toch iets universeels. MBO zou zo dicht bij het bedrijfsleven staan, maar gewoon bezoekje brengen en stageopdracht bespreken zit er niet in ? Kun je gelijk zien wie de koffie brengt 😉
Middelbaar Beroeps Onderwijs sluit misschien ook niet zo aan op de vraag vanuit IT.
Bekijk eens een gemiddelde vacature tekst in de automatisering. N.B. niet te lang doen, dat maakt neerslachtig.
Iets ingewikkelds oplossen met middelbare kennis vanuit de schoolbanken is inderdaad een uitdaging.
Zou er verder nog iets aan die jongeren mankeren ? Ja dus: “DIVD Academy vult ook een lacune bij veel opleidingen. ‘Nog maar weinig scholen en onderwijsinstellingen besteden voldoende aandacht aan ethiek.”
Samengevat is hacker is voor mbo-ers (nog) te moeilijk en ethisch schort er ook e.e.a. aan.
Voorlopig dus koffie halen dan maar. Daar is altijd behoefte aan.