Het wereldje van het intellectuele eigendom blijft spannend. Vraag het de man in de straat, vraag het een advocaat of rechter, vraag het de minister-president: ze hebben allemaal wel iets met IE, zoals het intellectuele eigendom kortweg wordt aangeduid.
Persoonlijk heeft minister-president Balkenende plezier beleefd aan het IE-recht, toen hij ruim een jaar geleden door Kijkshop als peutertje werd afgebeeld in een reclamecampagne. Balkenende bracht met succes zijn auteursrechtelijke portretrechtclaim tegen Kijkshop uit wegens schending van zijn ‘redelijk belang’. Dat ook journalisten geïnteresseerd zijn in het IE-recht, blijkt al uit de koppen die zij daarvoor gebruiken: ‘Brein haalt opnieuw BitTorrent-site uit de lucht’, ‘Als een rode lap’, ‘Pizzabodems vaak karton’, ‘Las Vegas aan de Hofvijver’, ‘Paashaas’, zo luidden enige recente koppen boven berichten die het nieuws gehaald hebben. Bovendien gaat het vaak over alledaagse dingen, waar meestal ook nog leuke plaatjes bij passen. ‘Drankjes, websites en Ikea’. Eigenlijk gewoon entertainment dus.
Hoewel er dus vaak wel om te lachen valt, kennen IE-zaken net als andere zaken behalve winnaars ook verliezers. Er wordt dus niet alleen gelachen, maar zeker ook heel wat geleden.
BitTorrent
Dat geldt bijvoorbeeld voor een 20-jarige Helmonder, die de laatste tijd door de Stichting Brein, de IE-waakhond op het gebied van IE-piraterij, wordt achtervolgd. De man kon het niet laten om een zogenaamde BitTorrent-site in de lucht te brengen, waarmee aan zo’n 27.000 gebruikers ‘torrent-links’ werden aangeboden voor het downloaden van films, muziek en games. BitTorrent is een p2p-systeem, dat gebruikmaakt van een centrale locatie die de downloads coördineert maar zelf geen bestanden levert. De download vindt decentraal plaats door de gebruikers door het onderling uitwisselen van stukken van bestanden. Op 13 april jl. was het weer zover. Brein haalde de site uit de lucht en probeert nu van de man een onthoudingsverklaring te krijgen. Vooralsnog lijkt hij dat te weigeren. Brein overweegt naar de rechter te stappen, niet alleen om een verbod te krijgen, maar ook voor schadevergoeding.
Op het lijstje van Brein staan ook uitwisseldiensten als eDonkey en nieuwsgroepen. Inzet en uitgangspunt van dit soort kwesties is dat men zonder toestemming van de rechthebbende van films, muziek, games en andere software daarvan geen kopieën mag maken, laat staan die kopieën mag distribueren. Het aanbieden van illegale bestanden of delen van bestanden is dus een inbreuk op het auteursrecht en strafbaar.
Red Bull
Red Bull, bekend van de energiedrankjes en het merk waarmee het zijn producten omgeeft, kreeg het onlangs aan de stok met concurrent Procter & Gamble. Die bracht Red Energy-snoepjes op de markt. Red Bull was van mening dat het grote publiek de snoepjes van Procter zou associëren met die van Red Bull en startte een kort geding, omdat het vond dat het belangrijkste en ‘sterkste’ onderdeel van zijn merk, ‘Red’, door Procter was geschonden. Daarbij gold de overweging dat Red Bull altijd stelselmatig en consequent optreedt tegen inbreukmakers op dat onderdeel. Red Bull maakt volgens mij goede kansen de zaak te winnen. In elk geval heeft Procter intussen de aanduiding van de snoepjes al enigszins aangepast.
Strategisch kan merkbescherming voor een bedrijf dat de markt wil veroveren heel belangrijk zijn. Het gaat daarbij vaak niet eens zozeer om het winnen van die ene procedure, maar eerder om het scheppen van een goede uitgangspositie voor onderhandelingen. Voor alle ondernemingen die zich op de markt willen onderscheiden is de boodschap dat ze moeten opkomen voor hun merk, zelfs als het om schijnbaar onschuldige inbreuken gaat. Dat loont als een concurrent later een serieuze inbreuk pleegt.
Iknee
Gaat Ikea naar de rechter ja of nee? Dat is de vraag nu de website www.ik2a.nl adverteert met tweedehands Ikea-artikelen. Mag een onderneming pronken met de veren van een ander en daarmee in zijn vaarwater zitten? Waarom niet, zult u zeggen. Waarin verschilt Ik2a van marktplaats.nl? In niets, behalve in het feit, dat Ik2a een logo gebruikt waarin de kleuren van Ikea worden gebruikt (blauw en geel) en dat dat logo volgens Ikea trekken heeft die enige gelijkenis vertonen met het logo van Ikea.
Zijn kleuren merkenrechtelijk beschermd? Nee, zei vorig jaar het OHIM, het Europese merkenrechtbureau in Alicante, uitgerekend in een zaak die ook door Ikea was aangespannen. De kleurencombinatie werd in Europees verband onvoldoende onderscheidend gevonden. Ikea heeft geen bezwaar tegen de tweedehands handel op zich, maar ook hier wil het Zweedse concern zijn grenzen trekken (‘tot hier en niet verder’), om uitholling van zijn merk te voorkomen. Dat Ik2a onrechtmatig profiteert van Ikea lijkt heel aannemelijk. Hopelijk zal de Nederlandse rechter de kans krijgen antwoord te geven op de vraag of de kleurencombinatie van Ikea merkenrechtelijke bescherming toekomt.
Wat geldt voor concerns als Red Bull en Ikea, geldt niet minder voor ict-bedrijven. Ook die opereren steeds meer op een internationale markt, waar de concurrentie groot is. Niet alleen het beschermde gebruik van een kleurwoord zoals Red, maar ook een kleur als zodanig of andere sterk onderscheidende elementen kunnen dan onmisbaar zijn voor een effectieve bestrijding van oneerlijke concurrentie.
Overigens moet een merk, of het nu een woordmerk of een beeldmerk is, wel gedeponeerd worden. Het daadwerkelijk gebruik van het merk als onderscheidend teken en het controleren van de markt op misbruik zijn vervolgens onmisbare ingrediënten van een succesvolle merkstrategie.
IE is niet alleen leuk. Het houdt ondernemingen als Ikea en Red Bull in de race doordat zij het kunnen inzetten tegen oneerlijke mededinging. Op de keper beschouwd is dat ook het doel van de stichting Brein: de muziek-, film- en games-industrie ongestoord door piraterij en dus zo eerlijk mogelijk te laten functioneren. De boodschap aan de ict-branche luidt dan ook: omgeef uw producten met een sterk merk en demonstreer een actieve bescherming van het auteursrecht op uw producten.
Mr. Kees Berendsen, Van Rossem Advocaten
redactie@channelweb.nl
