Waarom is online betalen voor particulieren op Internet nog steeds een ratjetoe in Nederland? Allereerst is er het probleem van de hoge kredietkaartkosten. Het bijna-duopolie Interpay met Eurocard/Mastercard en Visa Nederland komt tot percentages tot 4 a 4,5 procent voor SSL-transacties.
En dat terwijl in Engeland percentages van 2 procent voor SSL haalbaar zijn en in de VS de bodem zelfs rond de 1 procent ligt! Voor SET-transacties in Nederland wil het percentage nog wel eens duikelen tot 2,5 a 3,5 procent. Maar SET wordt nauwelijks gebruikt: slechts 1 procent van de online transacties in Nederland zijn SET-transacties en daar zit nauwelijks groei in. Met deze penetratie na bijna twee jaar mag SET beslist als geflopt beschouwd worden. Er wordt ook teveel van de gebruikers verwacht: ze moeten zelf een software-portomonee installeren op hun pc. Het idee van een server-portemonnee zou dat probleem verhelpen. De hoge kosten voor kredietkaarten vormen in eerste instantie vooral een kostenpost voor winkeliers, maar die wordt vervolgens doorberekend in hogere prijzen voor consumenten. Ook intermediairs op het gebied van online betalen, zoals Bibit, leveren voor e-winkeliers wel gemak op – ze hoeven immers niet zelf aparte interfaces naar ieder betaalsysteem op te zetten – maar hebben per transactie ook weer een kostenverhogend effect. Toch zullen op termijn de tarieven ook in Nederland omlaag gaan door de toenemende concurrentie van verwerkers van kredietkaart-betalingen op de Nederlandse markt. Bij een kostenniveau van circa 1 procent per transactie of een paar dubbeltjes per transactie, is er geen reden meer om ook grote aankopen via kredietkaart te laten afrekenen.
Een ander probleem voor de doorbraak van online betalen is het conservatisme van Nederlandse banken, en dat terwijl de Rabobank met Rabo Direct Betalen een lichtend voorbeeld in de markt heeft gezet van hoe het wel moet. Rabo Direct Betalen is inmiddels al verantwoordelijk voor circa 11 procent van de online transacties in Nederland, een percentage dat in sommige winkels oploopt tot 20 procent! Dit betaalmiddel is een vorm van telebankieren met behulp van de Rabo Digipas, waarbij de betaalfunctie geïntegreerd is in de kassa van de winkelier. Dit betaalmiddel werkt! Waarom? Omdat er nu eenmaal zeer veel Rabobank digipasgebruikers zijn, bij wie het gebruik van de digipas al ingeburgerd is voor telebankieren, beleggen en andere online geldzaken. Voor hen verandert er niet veel als ze de digipas gebruiken voor een online transactie bij een winkelier. De winkelier heeft het voordeel dat de betaling gegarandeerd wordt, dat de kosten per transactie verwaarloosbaar zijn en dat ook grote bedragen op deze manier overgemaakt kunnen worden. Wanneer ook andere banken als de Postbank, ABN-AMRO en ING een dergelijke elegante vorm van direct betalen zouden introduceren, leidt dat tot een grote doorbraak van e-handel in Nederland.
Waarom gebeurt dit dan niet? Een belangrijke reden is het bestaan van Interpay – een gezamenlijke activiteit van de grootste Nederlandse banken – die probeert te verhinderen dat haar pinpas- en kredietkaartbetaalmiddel beconcurreerd gaat worden. Vanuit Interpay is zelfs een – gelukkig – vergeefse poging gedaan om Rabo Direct Betalen om zeep te helpen! Interpay lijkt daarmee de belichaming van een Nederlands betaalkartel. Moet de Nederlandse Mededingingsautoriteit hier tegen optreden?
Het niet goed van de grond komen van generieke betaalsystemen voor veilig betalen schept kansen voor nieuwe toetreders. De aanbieders van digitaal geld als het failliete Digicash en het Amerikaanse Cybercash kregen of krijgen niet echt voet aan de grond. Hetzelfde geldt voor de vele micro-betaalwijzen: manieren om kleine bedragen te betalen. Interessant is de veelbelovende service Pay Pal van X.com. Iemand die geld wil versturen opent een account bij Pay Pal en geeft aan naar welk e-mailadres een betalingsbewijsje moet worden gestuurd. De ontvanger leest het e-mailberichtje en gaat naar de site van Pay Pal toe om het geld uitgekeerd of op zijn account bijgeschreven te krijgen. Het is een eenvoudig systeem, dat erg lijkt op het systeem van het toesturen van cheques wat in de Angelsaksische wereld bij gebrek aan goede interbancaire betaalinfrastructuren erg in zwang is. Er hoeft op geen enkele manier een technische interface tussen het systeem van Pay Pal en de winkelier tot stand te worden gebracht. Pay Pal zorgt voor de encryptie van alle betaalgegevens en garandeert de betalingen naar de ontvanger. De zwakste schakel is natuurlijk het vertrouwen in Pay Pal. Met het oplopen van het aantal .com faillissementen, is het niet altijd even raadzaam voor je betaling afhankelijk te zijn van een .com-intermediair! Dan maar liever een eenvoudige oplossing vanuit de bestaande banken die hun betrouwbaarheid reeds in de fysieke wereld bewezen hebben.
Periodiek schrijft prof. dr. Martijn Hoogeveen, verbonden aan de Open Universiteit Nederland en TakeitNow.com, over een Internetonderwerp. Reageer via: martijn@takeitnow.nl.
