Juist in complete chaos presteert voormalig Olivetti-verkoper, ex-The Champs, ex-Escom en sinds kort ook ex-Commodore directeur Bernard van Tienen als de salestycoon die hij zo graag wil zijn. In een omgeving waar theoretisch geschoolde IT-managers naar zijn onbescheiden mening ‘ouwehoerden’ over de eeuwwisseling, lost Van Tienen problemen graag direct op.
Dat de bij Escom of Commodore vertrokken ja-knikkers en concurrenten zich nu verkneukelen over de bedrijfssluiting, ontbrekende boekhoudingen en persoonlijke claims van 300 miljoen gulden, deert Van Tienen nog het minst. Het papier is in zijn ogen geduldiger dan de leverancier, die ook in de toekomst een beroep op hem blijven doen om onverkoopbare voorraden te slijten. Zijn onbehouwen verkoopmethoden, zijn financiële moed en omdat hij weigert van fouten te leren, maken hem tot dader èn slachtoffer in de ouderwets georiënteerde detailhandel.
Bureaucratie
Over Bernard van Tienen doen de wildste geruchten de ronde, ontstaan in de periodes dat hij steevast van ‘s-morgens vroeg tot ver na middernacht de beslissers in zijn afzetmarkt ‘bewerkte’. Een groot aantal inkopers uit de directe omgeving van Van Tienen vormt nu een zwijgende menigte die hem voorlopig blijft verloochenen. Want verwend door de gedegen administratieve achterban van Olivetti Nederland – vooral actief bij banken en overheidsinstellingen – mocht Van Tienen zich als jonge verkoper alleen op de transactie zelf richten. In een omgeving waar voorzichtige bureaucraten de procedures uitplozen, mocht hij naar eigen inzicht deals sluiten. Wanneer iemand ooit auteursrecht kan doen gelden op uitspraken als ‘over de prijs worden we het eens’ of ‘daar komen we wel uit’, dan is dat Van Tienen. De PC verving Olivetti’s typemachines in zo’n razend tempo dat in de wilde waanzin van destijds onkreukbare inkopers bij banken en overheid veranderden in krasse kroegtijgers of erger. Wie bij Van Tienen tekende was immers zijn maatje, die altijd en overal een beroep op hem mocht doen. Dat die handtekening niet altijd, niet correct, of niet door de juiste persoon was geplaatst, werd gebagatelliseerd tot een administratief akkefietje op het moment dat complete wagenladingen voor de deur van het bankfiliaal of ministerie werden gelost.
Projectiel
Olivetti liet het ongeleide projectiel Van Tienen daarom met gemengde gevoelens gaan. Geheel in stijl vertrok hij met een groot, weer bijna uit de hand gelopen feest waarop hij meteen zijn eerste deals met nieuwe klanten afsloot. Na een bijna even saaie als succesvolle periode als Benelux-directeur van het Amerikaanse Commodore ontwikkelde hij een bedrijfsplan om onder de hem typerend onbescheiden titel The Champs een zelfstandige high-techwinkelketen uit de grond te stampen. Ultralichte notebooks, GSM, Internet, PC-privé, onderwijsprojecten, kortom er deden zich veel meer kansen dan bedreigingen voor. Uit kameraadschappelijke loyaliteit omringt Van Tienen zich met medewerkers die het gewend waren de risico’s aan de baas over te laten. Tegelijkertijd probeert hij zich te vereenzelvigen met de zakelijke jetset zoals Sylvia T�th, die via het prestigieuze Content zijn medewerkers zou opleiden. The Champs kwam echter in financiële ademnood door het brede assortiment en het uitblijven van een consumenten-klapper.
Geneugten
Veel nieuwe technieken vroegen in de zakelijke markt om extra aandacht, die nu eenmaal niet door particulieren kan worden opgebracht. A-merken waren terughoudend met leveren, omzetten per winkel vielen tegen en zelfs zijn beschermheren bij Olivetti verloren hun spreekwoordelijke financiële flexibiliteit. Overigens staat vast dat hij destijds de tot bijna tien miljoen gulden opgelopen kredieten bij Olivetti tot op de laatste cent heeft terugbetaald. Daartoe werd hij mede in staat gesteld door de Duitse ‘klonenfabrikant’ Escom, die The Champs inlijfde en dacht met de opbrengsten van de PC’s de tekorten op andere avonturen te kunnen aanvullen. Door deze deal verwierf Van Tienen zich eindelijk ook persoonlijke financiële onafhankelijkheid, iets waarover hij zich als rasechte verkoper nooit echt zorgen maakt. "Wanneer ik mijn twee telefoons en adresboekje maar heb, heb ik altijd te eten", pleegt de bourgondische levensgenieter vaak met volle mond te verkondigen. Zijn snelheid van zakendoen, gulheid en grensverleggende geneugten pleegde hij destijds te etaleren in een klein kroegje met de illustere naam ‘De Bank’ op een nabijgelegen industrieterrein. De lachsalvo’s wanneer Van Tienen mobiel naar huis belde dat hij nog even bij de Bank langsging, klinken nog na in de oren van de ‘vrienden’ die zich nu stil houden. Velen profiteerden ’s avonds van wat zij de volgende morgen als ordinair omschreven.
Escom
Dat Escom ook in financieel zwaar weer terechtkwam, dankt Van Tienen aan dezelfde creatieve accountants die zich zuchtend bij zijn onsamenhangende rapportages neerlegden. Wanbetalers profiteerden van terechte claims, terwijl ook het Duitse Escom met problemen en sterke concurrenten als Vobis werd geconfronteerd. De afgeslankte doorstart van Escom in Commodore was tegelijkertijd even geniaal als eenvoudig gevonden. De merknaam Commodore werd voor een schijntje van ruim 1 miljoen gulden verkregen, terwijl de oudere dus kapitaalkrachtige consument zich de gedegenheid van het oermodel Commodore 64 (met cassettespelertje!) en de multimediale voorsprong van de Amiga nog heel goed kon herinneren. Door ook een deel van de productie voor eigen rekening te nemen was Van Tienen minder afhankelijk van wispelturige leveranciers, terwijl Bernard privé zich eindelijk schikte in een regelmatiger leven.
Aasgieren
De Commodore-topper heeft zich echter geen tijd gegund de meeste onbetaalde rekeningen uit het verleden te vereffenen en was merkbaar aangeslagen door het vertrek van enkele getrouwen uit zijn directe omgeving. Dat die vertrokken door zijn soms schofterig gebrek aan communicatieve vaardigheden, is lariekoek want hij heeft zich nimmer anders voorgedaan dan hij is. Bovendien kwam hij toch zijn afspraken na, hij leverde immers wat was besteld en niet zelden nog veel meer dan dat. Diegenen die profiteerden van zijn overschot aan dadendrang en zijn gebrek aan boekhoudkundig inzicht, zwijgen nu of hullen zich in een laffe anonimiteit. Objectief kan men zich afvragen of Van Tienen, die als verkoper alle denkbare technieken gebruikte, niet zelf is gemanipuleerd en vervolgens gemangeld in een vreemde driehoeksverhouding tussen huisbankier Rabobank, potentieel klant en de al jarenlange relatie met Olivetti.
Rest de vraag of Van Tienen voldoende tijd en gelegenheid krijgt zich voor de eeuwwisseling wederom zijn plaats in deze markt te heroveren. Hij heeft immers zelf de koers gezet die de aasgieren rond zijn onderneming nu volgen. Frappant is de persoonlijke reactie die Van Tienen zeker heeft gegeven op het aanbod van Dynabyte om de helft van het aantal Commodore-winkels over te nemen: "Laten ze eerst eens met een bankgarantie komen". Want noch controllers bij Tulip, noch het financiële brein achter Dynabyte heeft voldoende lef om de financiële kluwen uit The Champs en Escom uit Commodore te ontrafelen. Dat lef heeft alleen… Van Tienen zelf.
