Van alles wat met spraaktechnologie te maken heeft, is 95 procent in handen van het Amerikaanse bedrijf ScanSoft. Deze technologie is op te splitsen in twee takken: machinebesturing en het vrij dicteren van teksten. Voor de meeste lezers zal de tweede tak het belangrijkst zijn: gewoon dicteren en de tekst verschijnt direct in Microsoft Word of Outlook. ScanSofts Dragon NaturallySpeaking 8 zou een nauwkeurigheid halen van 99 procent. Dergelijke claims vragen om een intensieve test.
De bruikbaarheid van dicteeroplossingen is evenredig met het behaalde nauwkeurigheidspercentage. Het gegeven dat de meeste mensen zo’n veertig woorden per minuut typen en ongeveer 120 woorden per minuut kunnen dicteren maakt dicteersoftware verleidelijk. De oudere generaties dicteerprogramma’s, zoals Voice Express, ViaVoice en FreeSpeech, werkten weliswaar, maar je moest zoveel tijd steken in het verbeteren van fouten dat ze niet echt praktisch waren.
Versie 8 van Scansofts Dragon NaturallySpeaking moet daar verbetering in brengen. De productfamilie bestaat uit Standard-, Preferred-, Professional- en Mobile-versies. De Preferred- en de Mobile-versies zijn vrijwel identiek, alleen is de mobiele variant gebundeld met een digitale voicerecorder van Philips (Voice Tracer 7680). Alle versies werken met dezelfde herkenningsmotor. De Professional-versie is dan ook niet nauwkeuriger of sneller dan de Standaard-versie, hij biedt alleen meer mogelijkheden. Bij alle versies wordt ook een ‘headset’ met een ruisarme microfoon geleverd.
Stemprofiel
Dragon NaturallySpeaking 8 moet aan de stem van zijn gebruiker wennen en je moet ermee leren werken. Daarom moet de gebruiker eerst een korte tekst voorlezen waarmee zijn stemprofiel wordt bepaald. Dit stemprofiel omvat niet alleen het timbre van de stem, maar ook de karakteristieken van de microfoon en de werkomgeving. Dit onderdeel kost hooguit twee minuten. In de volgende fase wordt de schrijfstijl van de gebruiker geanalyseerd om de herkenningsnauwkeurigheid te verbeteren. Dit proces duurt in deze versie nog slechts zo’n vijf minuten.
De meest gebruikte toepassing van Dragon NaturallySpeaking 8 is waarschijnlijk het gewone dicteerwerk. De testers hebben dit testverslag daarom volledig gedicteerd. Een brief in vijf minuten dicteren in plaats van in vijftien minuten typen is pas zinvol als je daarna geen twintig minuten nodig hebt om de fouten te verbeteren. De testers dicteerden tientallen brieven. Met gewone dagelijkse woorden behaalden ze inderdaad het voorgespiegelde herkenningspercentage van 95 tot 99 procent.
In bovenstaande alinea’s zijn de woorden die gecorrigeerd moesten worden cursief afgedrukt. Het programma kent blijkbaar de woorden ’typen’ en ‘dicteerwerk’ niet. Van dat laatste woord is dat niet verwonderlijk; het staat ook niet in Van Dale. Het woord ’typen’ daarentegen staat daar wel in.
Jargon
In veel organisaties gebruiken de medewerkers regelmatig ook algemeen gangbare woorden die niet echt correct Nederlands zijn, een soort jargon dus. Waarschijnlijk zullen de teksten die je wilt dicteren niet altijd over koetjes en kalfjes gaan. Er zullen bijvoorbeeld eigennamen, plaatsnamen en productnamen in voorkomen. Dan zie je in eerste instantie het foutenpercentage dramatisch stijgen. Dat is op drie manieren op te lossen: je spelt die speciale woorden, je typt ze tijdens het dicteren zelf op het toetsenbord of je leert ze aan het programma. Dat laatste is handig als dezelfde buitengewone woorden regelmatig terugkeren.
Tot slot gaven de testers Dragon NaturallySpeaking 8 een artikel te verwerken met de titel ‘QuickTime 7 is eerste H.264 HD-video player op Windows-platform’. De rest van het artikel was van hetzelfde gehalte als de titel. Dergelijke teksten kan je nog altijd beter en vooral sneller typen dan dicteren. Het dicteren van ingewikkelde teksten is mogelijk, maar omslachtig en tijdrovend. Het kan wel een oplossing zijn voor wie niet de keuze heeft tussen typen of dicteren.
Microfoonkeuze
Tijdens de test bleek overduidelijk het belang van de keuze van een goede microfoon. De meegeleverde headset komt van Knowles Acoustics, het vroegere Emkay Innovative Products. Deze microfoon is niet erg richtinggevoelig. Hij pikte stoorgeluiden op en genereert daardoor fouten. Dit effect werd nog benadrukt toen de testers overschakelden op een goedkoop staafmicrofoontje. Die toestelletjes zijn misschien perfect bruikbaar voor internettelefonie, maar niet voor spraakherkenning.
| Productinformatie Product: Dragon NaturallySpeaking 8 Producent: Scansoft, http://www.scansoft.nl Prijzen (excl. btw): Standard 99 euro, Preferred 199 euro, Mobile 299 euro, Professional 799 euro (alleen verkrijgbaar via var’s) Systeemvereisten: 500 MHz Intel Pentium III-processor (of gelijkwaardige AMD-processor), 256 MB ram, 500 MB vrije ruimte op de harde schijf, Microsoft Windows XP (SP1 of hoger) Home en Professional, ME, 2000 (SP4 of hoger), Creative Labs Sound Blaster 16 of gelijkwaardige geluidskaart met ondersteuning voor 16-bits opnames, door ScanSoft goedgekeurde ruisarme headsetmicrofoon Overig: internetverbinding voor activering van het programma |
Besturing
Naast het dicteerwerk is de Dragon NaturallySpeaking 8 te gebruiken om met de stem computersoftware te besturen, te beginnen met Windows. Het is ook mogelijk de muis te besturen, al werkt dat omslachtig. In elk programma waarbij je iets moet invullen, kan dat gewoon door dat te dicteren. Een mail, commentaar bij een artikel in een forum, nota’s – of je nu met Word, WordPerfect of Open Office werkt, het is niet langer nodig alles te typen.
Dragon NaturallySpeaking 8 heeft een speciale band met bepaalde software, waaronder Internet Explorer. Webpagina’s openen die in de favorieten opgenomen zijn is een fluitje van een cent. Bijzonder is het aanklikken van hyperlinks op een webpagina. Is deze link gewoon tekst, dan is het voldoende om die voor te lezen. Vaak zijn hyperlinks echter gekoppeld aan figuren of foto’s. Dan zeg je het magische woord ‘afbeelding’ en alle afbeeldingen op die pagina krijgen een schildje met daarop een nummer.
Met Excel werken was een teleurstelling, in tegenstelling tot de stemgestuurde bediening van Word, die wel goed functioneerde. Het dicteren van een lijstje met getallen gaat tergend langzaam, omdat je na elk getal het bevel ‘druk enter’ moet geven. De professionele versie van Dragon NaturallySpeaking 8 biedt verder gespecialiseerde ondersteuning voor Microsoft Outlook, PowerPoint en Lotus Notes.
Vanaf de Preferred-versie laat Dragon NaturallySpeaking 8 het ook toe om onderweg teksten in te spreken en die later thuis of op kantoor uit te laten schrijven. Dit werkt, op voorwaarde dat je een goed opnametoestel gebruikt, zoals de met de Mobile-versie meegeleverde digitale voicerecorder van Philips. Dan is er geen verschil tussen achter de computer of onderweg dicteren.
Conclusie
Spraakherkenning voor op de desktop lijkt eindelijk volwassen te zijn. Dragon NaturallySpeaking 8 is een echt bruikbaar dicteerprogramma, dat ook voor snelle typisten heel nuttig kan zijn. Voor mensen die om wat voor reden dan ook niet of slecht kunnen typen is deze dicteersoftware onmisbaar.
