Mainframe-migratie als militaire operatie

Al veertig jaar gebruikt vliegmaatschappij KLM zijn mainframes om de belangrijkste applicaties draaien, zoals de toepassing om in te checken. Het mainframe stilleggen zorgt voor lange rijen voor de incheckmachines en kan dus niet zo maar. Toch moest het systeem even worden uitgeschakeld om te migreren naar het nieuwste besturingssysteem: z/TPF.

In vertrekhal 2 van luchthaven Schiphol staat een groep meisjes bij elkaar. Allemaal hebben ze een oranje sweater aan met de tekst Nederland erop. Twee meiden vergelijken hun meegenomen hockeysticks met elkaar. 'Oh, laat ik die nu vergeten zijn', lacht een meisje als gevraagd wordt of zij de hare ook heeft meegenomen. Een van de meiden loopt uit de groep weg en gaat naar twee andere meiden bij balierijen twaalf, dertien en veertien.

Achter hen staan de incheckmachines van vliegmaatschappij KLM. Een grondstewardess in een blauw KLM-pakje controleert met een afzetlint in de hand of reizigers wel bij de goede rij staan, anders worden ze verder gewezen. De reizigers die doorlopen, slepen grote koffers op wieltjes mee naar de blauwe incheckmachines. Daar zetten ze hun bagage neer en halen het paspoort uit de tas. Ze checken in voor de vlucht naar München.

Piekbelasting

Deze reizigers weten niet dat het besturingssysteem van het onderliggende mainframe is veranderd. Daar merken ze ook niets van. Toch draaien op dit mainframe de drie belangrijkste applicaties van de vliegmaatschappij, zoals de check-in applicatie Codeco, het vrachtsysteem voor KLM Cargo en Firda, waarin alle vluchtgegevens worden opgeslagen. 'Door hun belang en de hoge piekbelasting van ongeveer 1500 transacties per seconde draaien ze op een mainframe', zegt projectleider Jeroen Hermans van KLM Information Services.

Ict-dienstverlener IBM ondersteunt het vorige besturingssysteem TPF 4.1 nog tot 2010. Omdat KLM geen nieuwe infrastructuur wilde bouwen, besloot de maatschappij over te gaan naar de nieuwe versie z/TPF. Het nieuwe systeem biedt ook andere voordelen. Zo koppelt het beter met een service-oriented architecture, waardoor de ontwikkeltijd van nieuwe diensten wordt verkort. En het biedt een op open standaarden gebaseerde ontwikkelomgeving, waardoor bijvoorbeeld opensourceapplicaties makkelijker kunnen worden aangekoppeld.

Geen gemakkelijke klus

Maar hoe migreer je het hart, zonder het lichaam stil te leggen? Dat is geen gemakkelijke klus. De vliegmaatschappij heeft de meeste tijd gestoken aan de voorbereiding. 'Ik kan me nog herinneren dat de ontwikkelaars blij meldden dat de migratietijd was teruggebracht van vijftien naar twaalf minuten', zegt Erik van Lieshout, manager exploitatie management BDO Commercial & Ground Services.

Een zo kort mogelijke migratietijd is noodzakelijk omdat tijdens de migratieperiode niet kon worden gewerkt in de drie systemen. Ook het tijdstip waarop gemigreerd moest worden was belangrijk. 'KLM is een wereldwijde organisatie. Op welk moment ook zou een werelddeel er last van hebben', zegt Hermans.

Voorbereiding

Veel voorbereidingstijd ging zitten in het testen. Een team van negentig man hield zich daar mee bezig. Tijdens de acceptatietests nam de organisatie tijdelijk geen nieuwe change requests in behandeling. 'We wilden ervoor zorgen dat de projectgroep van alle mainframe-gerelateerde veranderingen op de hoogte was. We hebben er uiteindelijk één moeten tegenhouden', zegt Hermans.

De migratie vond plaats in het weekend van 16 en 17 mei om twee uur 's nachts. KLM had dat weekend een zaal ingericht. Een deel van de projectgroep keek via een groot beeldscherm hoe de migratie verliep. 'Het was bijna een militaire operatie', zegt Van Lieshout. 'Twee uur later is de champagne ontkurkt, omdat het zo goed was verlopen.' De vliegmaatschappij wist de migratietijd terug te brengen tot negen minuten en het fallbacksysteem bleek niet nodig. 'Ook daarna kwamen weinig problemen aan het licht. Normaal is het aantal postmigratiefouten 35 procent en wij hadden er slechts 10 procent', zegt Hermans.

Ander licentiemodel

'KLM is met het nieuwe besturingssysteem klaar voor de toekomst', zegt Hermans. Daarnaast denkt de luchtvaartmaatschappij geld te besparen. 'z/TPF heeft een ander licentiemodel. Bij TPF 4.1 waren de licentiekosten gekoppeld aan de geïnstalleerde capaciteit op het mainframe. Bij z/TPF kunnen de kosten worden gekoppeld aan het gemeten gebruik. Daardoor groeien de licentiekosten geleidelijker.' Ook hoopt KLM sneller veranderingen te kunnen doorvoeren, doordat het mainframe wordt gekoppeld aan de service-oriented architecture.

'Het is eigenlijk jammer dat het zo onzichtbaar is. In feite was het een hele saaie operatie, doordat hij zo goed verlopen is', zegt Nico Wigmans van IBM. 'Pas als het fout gaat, hoor je hier iets over.'

Het Nederlandse hockeyteam zal daarom weinig merken van de achterliggende migratie. Ook de rest van de groep meisjes loopt naar de twee teamgenoten. Iedereen sleept een grote sporttas mee en in een hoesje een hockeystick. Een grondstewardess wijst ze naar de juiste incheckmachine. Daar checken ze in naar hun bestemming, vast om een gouden medaille binnen te halen.