Centraal Planbureau verwacht herstel ict-sector in 2004

Het Centraal Planbureau verwacht dat de ict-sector volgend jaar weer zal aantrekken. Met een volumegroei van ruim 4 procent ligt de groeiprojectie boven die van de rest van het bedrijfsleven. Dit herstel is vooral te danken aan een sterke stijging van de omzetgroei in de hardware-industrie. De hoogtijdagen zijn echter definitief voorbij.

Het CPB stelt in het Centraal Economisch Plan (CEP)-op-maat ict 2002-2004 dat de omzet van de ict-sector in 2003 wederom niet zal toenemen, net als vorig jaar. Pas voor 2004 zijn de verwachtingen positief gestemd, met een groei van 4,5 procent. Het planbureau denkt dat het herstel vooral te danken is aan het sterk aanzetten van de vraag naar ict-producten, onder meer in China en Oost-Europa. Hierdoor zal de omzet groeien van hardwarefabrikanten (computer-, netwerk- en telecomapparatuur),
de bedrijfstak die de hardste klappen kreeg vanaf 2000.
Bij deze positieve voorspelling dient wel de kanttekening te worden geplaatst dat het planbureau eerder dacht dat het herstel in de tweede helft van 2002 reeds zou optreden. Doordat het aantrekken van de wereldhandel uitbleef, gebeurde dit echter niet. Volgens de onderzoekers is het uniek dat de omzet van de ict-sector voor het tweede achtereenvolgende jaar daalde.

Dienstverlening

Nieuw was in 2002 ook dat de ict-dienstverleners niet meer buiten schot bleven. Voor het eerst sinds jaren daalde ook daar de reële omzet (= omzet afgezet tegen gelijkblijvende prijzen), met name door het bezuinigen op ict-kosten en het uitstellen van (vervangings)investeringen vanwege de economische onzekerheid. Deze dip is tijdelijk, want inmiddels neemt de omzet weer zachtjesaan toe. In 2004 zet de definitieve verbetering zich in door hernieuwde investeringen in software en een terugkerende vraag naar ict-diensten.

Telefoneren is in, en dan liefst mobiel, stelt het CPB. In de jaren zeventig gaven huishoudens, omgerekend naar het prijspeil van 2002, hieraan circa 700 euro uit. Tegenwoordig is dat gemiddeld per huishouden 1215 euro per jaar. In 2002 besteden Nederlandse consumenten maar liefst 3,8 procent van hun totale uitgaven aan telecomdiensten, meer dan een verdubbeling in de laatste tien jaar. Het aandeel van de telecomsector in de economie is daardoor de laatste jaren sterk toegenomen.

De samenstellers van de CEP-marktmonitor menen dat 2002 de markering kan zijn van een blijvende verandering. In plaats van een verkopers- lijkt er een kopersmarkt te ontstaan met structureel lagere groeicijfers. Jarenlang groeide de computerservicesbranche veel sneller dan de rest van de Nederlandse economie, voortgestuwd door een forse vraag naar bedrijfsbrede toepassingen (edi, erp, crm), internetoplossingen en eenmalige millennium- en eurobestedingen. Nieuwe groeimarkten, zoals webtransactiebeveiliging, draadloze netwerken en mobiel internet, lijken echter minder krachtig. Bovendien stellen kopers hogere eisen aan het rendement van hun ict-investeringen en zullen vervangingscycli structureel langer worden, prognosticeert het CPB.

Telecom

De groei van telecommunicatiediensten nam vorig jaar net als in 2001 weer sterk af, maar de malaise in deze sector was het minst voelbaar. De groei lag zelfs boven het gemiddelde van de marktsector, waarmee de telecomsector voor het achtste jaar op rij een bovenmatige prestatie leverde. De markt voor mobiele communicatie fungeerde opnieuw als trekpaard. Hoewel het verzadigingspunt met circa twaalf miljoen gebruikers bereikt is, steeg vorig jaar het gebruik per aansluiting: 12 procent meer belminuten dan in 2001, voornamelijk te danken aan de enorme stijging van het sms-verkeer.
De datacommunicatie draagt de markt voor vaste telefonie. Steeds meer internetgebruikers blijken over te schakelen op snelle verbindingen: het aantal particulieren met een kabel of adsl-aansluiting steeg naar bijna één miljoen eind 2002. De komende jaren zullen het sms-verkeer en geavanceerde internetdiensten een extra impuls aan de telecomdienstenmarkt kunnen geven, denkt het CPB. Van de uitrol van het snelle umts-netwerk verwachten de planners de komende twee jaar nog niet zo veel.

Hardware

De internationale vraag naar ict-hardware is over het dieptepunt van 2002 heen. Een eerste signaal daarvoor is het aantrekken van de vraag naar halfgeleiders door de opkomst van groeimarkten als Oost-Europa en China. De Nederlandse ict-industrie trekt de komende jaren eveneens profijt van een oplopende vervangingsvraag op de Europese markt van de vlak voor het millennium aangeschafte computerapparatuur. De reële omzetdaling van 10 procent in 2002 is in 2004 omgezet in een groei van bijna 5 procent, aldus de CPB-voorspelling. De huidige conjuncturele terughoudendheid is dan vervaagd.

Ict na de hype?

Het Centraal Planbureau toont zich niet pessimistisch over de nabije toekomst van de Nederlandse ict-sector. Weliswaar zal de groei naar verwachting niet meer zo uitbundig zijn als tussen 1996 en 2000, deze blijft wel boven het gemiddelde van het bedrijfsleven uitkomen. De technische mogelijkheden op ict-gebied zijn nog lang niet uitontwikkeld, en voor veel bedrijven moet ict nog steeds een plaats krijgen in het productieproces. Recent ander CPB-onderzoek wijst uit dat er behoorlijke productiviteitsverbeteringen zijn te halen door een goed gebruik van ict, al moeten ondernemers dan wel investeren in ict én innovaties. ”Ict is geen wondermiddel, maar ook geen zeepbel", luidt de slotsom van het planbureau.< BR>