Het moderne oceaanzeilracen – vanouds het domein van stoere mannen met stalen spieren – is definitief ten prooi gevallen aan de computer. Anno 2005 heeft ict een sleutelrol, vanaf het allereerste bootontwerp tot voorbij de finish. Na de eerste etappe van de Volvo Ocean Race 2005-2006, die eerder deze maand eindigde in Kaapstad, stonden uitgerekend de navigators in het centrum van de belangstelling.
| Eigen mobiel intranet De teams gebruiken moderne ict-oplossingen om onder extreme tijdsdruk snel en efficiënt te communiceren. Het Zweedse Ericsson Racing Team ontwikkelde zelfs een compleet eigen mobiel portaal, inclusief mail, agenda en navigatiefunctie. Dat is handig voor de internationale bemanning. Die leverde in de aanloop naar de race nog vanuit diverse landen en locaties hun eigen bijdrage aan ontwerp, bouw en voorbereidingen van de campagne. Alle teamleden, van ontwerpers en zeelui tot de bemanning aan wal, kregen een bijpassende SonyEricsson P900 handset. Ze waren altijd en overal op de hoogte van timing, planningen, afspraken, wijzigingen en mail. Dat bleek een uitkomst te zijn: omdat Ericsson vrij laat besloot mee te doen, moesten ontwerp en bouw van de boot, werving en selectie van de bemanning en alle praktische voorbereidingen strak worden gepland en uitgevoerd. Zonder het ‘mobiele intranet’ was dat niet gelukt. |
Dat is het totaalbeeld. Op scheepsniveau is het overzichtelijker: tien man doen het zware fysieke werk, onder wie één computerkenner: de navigator, de ‘wizzkid’. De klassieke navigator had zijn handen vol aan het bepalen van de positie via de stand van zon en sterren. Dat laatste gebeurt nu per gps (global positioning system). Het voornaamste werk van de navigator is nog steeds het (in overleg met de schipper) bepalen van de optimale koers op basis van meteorologische informatie, stromingstabellen en seizoensstatistieken. Hij kiest voor de route waar hij de meeste wind en dus de grootste vooruitgang verwacht. Hij omzeilt tactisch die gebieden waar de wind de komende uren of dagen zal wegvallen. Ronddobberen in een windstiltegebied terwijl de concurrenten mijlenver van je verwijderd op een stevige bries aan je voorbij varen, is namelijk ongeveer het meest frustrerende wat een wedstrijdzeiler kan overkomen.
Van alle markten thuis
De moderne navigator is geen ‘nerd’ geworden die benedendeks halve dagen achter zijn laptop zit te turen op digitale weerkaarten en routeschema’s. Hij is nog steeds van alle markten thuis. Hij is een atleet van het zuiverste water, afgetraind en klaar voor het fysiek zware dekwerk (alleen al het 175 m2 grootzeil weegt ruim honderd kilo). Hij moet net als elk ander bemanningslid het eten verzorgen, de afwas doen en tussen de bedrijven door geanimeerde verslagen tikken voor fans over heel de wereld. Hij moet collega’s kunnen interviewen en filmen tijdens het dagelijkse leven – verplichte nummers uit het racereglement die de race brengen in de huiskamers van zeilfans over de hele wereld.
Bij dat alles moet een navigator lenig zijn. Zijn ‘kantoortje’ zit namelijk verstopt in een onmogelijk hoekje: onder in het achterschip, iets voor de stuurwielen. Via een klein, naar achteren gericht raam kan de man aan het stuurwiel met de navigator communiceren en zonodig meekijken op zijn beeldscherm. Om daar te komen, in die bedompte, lage, nauwelijks 1 m2 grote navigatiehoek, moet je vanuit de centrale leefruimte op handen en knieën naar het achterschip kruipen, over vele meters lange, klamme zeilzakken en andere uitrusting.
| Technische details De schepen hebben onder meer:
|
Standaardlaptops
Als we hem daags na de finish in Kaapstad aan de lijn hebben voor Computable, klinkt Honey ronduit opgeruimd. Begrijpelijk: hij heeft net na drie weken afzien weer kunnen genieten van het comfort van de moderne wereld met warme douches, verse maaltijden en een normaal, zacht bed. Hij legt uit waar hij mee werkt. “We hebben twee IBM T43 ‘high end’ Thinkpads. Laptops, want die zijn stukken beter dan pc’s; we hebben in de aanloop naar de race beide varianten getest. Aan boord draait alles om gewicht en betrouwbaarheid. We merkten dat de concurrentie op draagbaar gebied veel goeds heeft gebracht: laptops zijn enorm compact, licht en betrouwbaar. Dat is cruciaal als je zelfvoorzienend de zee op gaat. De concurrentie heeft bovendien het stroomverbruik verlaagd; dat is ook essentieel. Daarom gebruiken beide ABN Amro-boten lichtgewicht laptops.”
Opmerkelijk is dat het gewoon standaardproducten zijn. Honey: “Een waterdicht membraan rond het toetsenbord is genoeg om het ergste vocht en zout buiten te houden. Als er eens een zware golf overslaat en het navigatiestation onder water zet, is het gewoon afdrogen en opnieuw beginnen.”
Wel waterdicht is zijn Panasonic Toughbook MDWD tablet. Deze ‘controller’ op afstand met een 8-inch aanraakscherm is via een WiFi-antenne op het dek verbonden met zijn bedrade laptops benedendeks. Honey zweert erbij. “Dat ding is ideaal, want nu kan ik aan dek helpen als het nodig is en toch de computer in de gaten houden. Met de kleinere bezetting van slechts tien man, tegen vroeger twaalf, kun je bovendeks vaak geen enkel paar handen missen. Je kunt dus als navigator niet meer achter je computer blijven zitten. Dankzij mijn tablet kan ik meewerken met het wisselen en trimmen van de zeilen, en toch mijn laptop bedienen en aflezen. Dat is ook handig in de tropen, want dan is het benedendeks niet uit te houden.”
Geen vrije internettoegang
Ondanks de satellietcommunicatie hebben de teams geen vrije internettoegang. Ze kunnen alleen via een site van de organisatie meteorologische informatie krijgen. Die informatie is voor alle teams gelijk. Dat is een heel verschil met vorige editie, toen de teams zelf tien favoriete sites mochten opgeven om hun informatie vandaan te halen. Al na de eerste etappe vlogen de beschuldigingen van fraude over en weer.
Honey: “De wedstrijdleiding screent ook de inkomende mails. Alle berichten voor de boten worden ontdaan van attachments. Het versturen van berichten kan alleen via Race Headquarters, niet direct aan familie of vrienden. Het is mogelijk om software online op te waarderen, maar alleen voor de programmatuur die centraal vanuit Volvo beschikbaar is gesteld. Zoiets hebben we onderweg al meegemaakt trouwens: er zat een bug in een van de programma’s, waardoor we steeds geen verbinding met het hoofdkwartier konden krijgen. Dat is op afstand opgelost. Je eigen software moet je wel zelf bijhouden; je kunt niet even de systeembeheerder bellen.”
Als doorgewinterde computerexpert erkent Honey grif dat er altijd manieren zullen zijn om de kluit te belazeren en via een omweg toch eigen internetinformatie binnen te halen, maar hij doet dat niet, stelt hij beslist. “Zo willen we het spel niet spelen.”
Alle hens aan dek
Hoe belangrijk het is dat ook de navigator topfit is en voor de volle 100 procent kan meewerken aan dek, blijkt uit de ontwikkelingen bij een van de andere teams. Brasil 1 maakte kort na aankomst in Kaapstad bekend dat zijn navigator Adrienne Calahan (veertig), de enige vrouw in de vloot, tijdens de komende zware etappe door de zuidelijke oceanen het veld moet ruimen voor een fysiek sterkere vakgenoot die tevens dekdiensten kan draaien. Het argument luidde dat Calahan tijdens de afgelopen etappe onvoldoende kon bijspringen aan dek toen een van de teamleden ziek was. Met de huidige generatie bovenmaatse en onderbemenste racejachten is het soms letterlijk alle hens aan dek. Dan kun je geen twee mensen missen. Op 2 januari weten we welke ‘wizzkid’-atleet Brasil 1 heeft gecharterd: dan vertrekt de vloot voor de monsteretappe van ruim zesduizend zeemijlen (bijna tienduizend kilometer) richting Melbourne, Australië.
Op de rand van een systeemcrash
De Volvo Ocean Race, de vierjaarlijkse zeilrace rond de wereld die voorheen ’the Whitbread’ heette, is een loodzware test voor mens en machine. Het is een race van extremen, ook wel de ‘Mount Everest van de zeilsport’ genoemd. De race voert de tienkoppige bemanningen op hun zeventigvoets (21,5 meter) lange carbonfiber racejachten in acht maanden en negen etappes de wereld rond, van de verzengende hitte in de tropen tot de extreme kou in de zuidelijke oceanen op weg naar Australië, Nieuw-Zeeland en Kaap Hoorn. Na dagenlang dobberen in windstiltegebieden surfen ze voor de wind op topsnelheid over de grootste golftoppen ter wereld. Ze gaan continu voluit, op het randje van een mentale, technische of materiële ‘systeemcrash’.
Het leven aan boord is Spartaans. Omdat in deze prestigieuze strijd alles draait om snelheid moet de boot zo licht mogelijk zijn, met een zo laag mogelijk zwaartepunt. Hoe lager het zwaartepunt, hoe beter de boot rechtop blijft, hoe meer winddruk, hoe hoger de snelheid. Theoretisch is alle gewicht hoger dan de kiel te veel. Daarom zijn romp, mast, verstaging en bedieningselementen zo licht mogelijk (maar wel sterk), en is er nul prioriteit voor ‘comfort’. Aan boord is geen (geluids)isolatie; iedere keer als de boot op de golven slaat, versterkt de stugge carbon romp het geluid. De bemanningsleden werken en slapen in ploegendienst. Hun bed is een net, gespannen binnen een metalen frame langs de scheepswand. Het dieet bestaat uit gevriesdroogde maaltijden, aangemaakt met ontzout gekookt zeewater. Het is dus geen wonder dat de bemanningsleden na drie weken op topsnelheid op zee er nogal uitgewoond uitzagen.
http://www.volvooceanrace.org
http://www.ericssonracingteam.com
http://team.abnamro.com
http://www.virtualspectator.com
http://maxsea.com
http://www.sailmath.com
Leonard van den Berg
