Four IT regelde F1-reisjes, massages en ‘strippenkaarten’
Vier ex-werknemers van KPN hebben zich jarenlang laten fêteren door de voormalige directie van Four IT. Op die manier probeerde de it-dienstverlener uit Leiderdorp het it-inkoopproces van KPN te beïnvloeden. Dat blijkt uit een tussenvonnis van de rechtbank Den Haag. Voor KPN is het de pijnlijke aanleiding – die raakt aan transparantie, governance en due diligence in de it-sector – de procurement van de it tegen het licht te houden.
Four IT tekende in 2022 met KPN een overkoepelend contract voor de bouw, installatie en het onderhoud van de hardware van het 5G-netwerk voor Nederland. Het bedrijf, opgericht in 2015 door Chris en diens zoon Tim Olivier, werd in dat jaar overgenomen door Dutch IT Services Group uit Huizen. Drijvende kracht daarachter was onderneemster Maaike Duijts. Onder die it-groep hangen nog labels als MCC Automatisering, Scala Solutions, Tech Bakery en D-Two. Begin 2024 kwamen alle ondernemingen onder één paraplu en ging het it-bedrijf verder onder de vlag Vooruit Groep.
Kort na de overname ontdekte het nieuwe bestuur van Four IT, bijgestaan door een raad van advies, onregelmatigheden en verborgen potjes in de boekhouding waaruit gunsten aan vier KPN’ers werden betaald. Vooruit stelt dat als ze hier bij de koop van hadden geweten, de overnamesom lager was uitgevallen. Het kwam vader en zoon Olivier, die de beschuldigingen ontkenden, in 2023 op ontslag te staan.
Raarste zaken
Rond de affaire hangt een zweem van omkoping, al trekt de Haagse rechter, die zich sinds eind 2023 over deze zaak heeft gebogen, in een tussenvonnis daar geen conclusie over. Wel leidt de rechtbank af dat KPN-medewerkers in samenspraak met Four IT privégoederen, -diensten en vakanties hebben laten betalen, mede uit tegoeden waarvoor KPN zelf had betaald.
Bij de facturen die de KPN’ers bij Four IT indienden, duiken de ‘raarste zaken’ op. Behalve televisies, laptops, tablets, telefoons, digitale horloges, kantoormeubilair en fruitmanden werden ook de kosten van massages via de dienstenaanbieder vergoed. Die massage-praktijk werd in een factuur van 4.700 euro omschreven als ‘anti-werkdrukconsulting’. Ook een Green Egg-barbecue kwam uit deze potjes.
Volgens de gedaagde KPN’ers had het telecombedrijf behoefte aan genoemde goederen en diensten, hoewel betrokken spullen niet bij KPN lijken te zijn beland, maar op privéadressen van KPN-medewerkers. De meeste ‘afschrijvingen’ betroffen snoepreisjes naar Formule 1-races, vaak businessclass, all-inclusive en inclusief partners.
De nieuwsbrief Netkwesties meldt dat KPN aangifte heeft gedaan waarop het OM een strafrechtelijk onderzoek is gestart. Betrokken medewerkers zijn inmiddels ontslagen.
In de watten gelegd
Ook een onderzoek van accountant Grant Thornton, op verzoek van het ‘nieuwe’ Four IT in mei 2023 gestart, wijst uit dat het ‘oude Four IT’ onder de vorige directie en de eigenaars Olivier gedurende een lange periode KPN-werknemers in de watten heeft gelegd. Details hierover kwamen onlangs naar buiten na publicatie van dat gerechtelijk tussenvonnis. De nieuwe directie van Four IT (nu dus Vooruit) op haar beurt gaat verder en concludeert dat er sprake was van grootscheepse omkoping. Overigens bevat het onderzoeksrapport van Grant Thornton geen definitieve conclusies dan wel constateringen ten aanzien van corruptie, omkoping, fraude, valsheid in geschrifte en machtsmisbruik van de gedaagden. De rechtbank houdt zich op deze punten daarom ook op de vlakte.
Verder is de Vooruit Groep van mening dat ze te veel heeft betaald voor Four IT, omdat KPN de beste klant was. Het werk, onder andere voor het verhelpen van 5G-storingen, was lucratief. Als de koper van de onregelmatigheden had geweten, zou die minder hebben betaald, stelt de nieuwe eigenaar. In 2022 kocht de Vooruit Groep voor ruim 13,7 miljoen euro de aandelen van Four IT. Pas daarna ontdekte het nieuwe bestuur de min of meer de verborgen potjes.
De tegoeden hadden vrijwel uitsluitend betrekking op de relatie tussen Four IT en zijn klant KPN. Slechts een deel van deze tegoeden werd aangewend voor het officiële doel: het snel oplossen van storingen aan het 5G-netwerk. Naast reguliere strippenkaarten waren er namelijk ook ‘onzakelijke strippenkaarten’, blijkt uit het accountantsrapport. Een handjevol KPN-medewerkers kreeg voordeeltjes ter grootte van vele tonnen. Zo onderzochten de forensische accountants Grant Thornton (zie ook kader) bedragen van bij elkaar zo’n achthonderdduizend euro.
Grant Thornton
Malversaties die medewerkers van accountant- en advieskantoor Grant Thornton blootlegden waren:
• Betalen van facturen van derden die mogelijk niet authentiek afkomstig zijn van deze derde partijen;
• Leveren van artikelen voor privégebruik;
• Kunstmatig ophogen van prijzen of aantallen van geoffreerde en gefactureerde artikelen om daarmee op niet-transparante wijze ruimte te creëren voor het vormen van tegoeden waaruit de voordeeltjes van de KPN’ers werden betaald;
• Betalen van consultancy fees aan entiteiten die zijn gelieerd aan medewerkers van KPN;
• Ook een werknemer van het it-bedrijf Axians Nederland zou privé luxe cadeaus en diensten hebben gekregen zonder dat daarvoor een zakelijke grondslag zou zijn.
De gemaakte kosten worden ofwel volledig door Four IT gedragen en lijken deels of geheel doorbelast aan KPN. De rechtbank leidt uit het forensisch onderzoek af dat vennootschappen van KPN-medewerkers vervalste facturen hebben gestuurd aan Four IT en dat de dienstverlener deze facturen heeft betaald. Onduidelijk is op basis waarvan deze betalingen zijn gedaan.
Eigen BV’s
De KPN-medewerkers hebben persoonlijke BV’s gebruikt om facturen te sturen aan Four IT. Die verliepen onder meer via AppData BV, een bedrijf waar naast de familie Olivier ook KPN-medewerkers via eigen BV’s in deelnamen. De nieuwe directie van Four IT stelt dat het ‘potje’ hoogstwaarschijnlijk is gevuld met betalingen die KPN heeft verricht op valse facturen, opgesteld door de heren Olivier, in opdracht van KPN-medewerkers, waarbij soms zelf uitdrukkelijk is vermeld dat de doelstelling van de opboeking is ‘om de pot te vullen’. Grant Thornton trekt ook hieruit de (voorzichtige) conclusie dat de relaties tussen de KPN-medewerkers, de familie Olivier en hun BV’s kunnen duiden op belangenverstrengeling.
Zo zijn ook grote vraagtekens te plaatsen achter een factuur van GBB, een onderaannemer van Four IT, voor ‘zestig dagen consultancy’ voor in totaal 71.400 euro. Detail: de persoon die de consultancy-werkzaamheden zou hebben verricht heeft een voltijds dienstverband bij KPN. Volgens de gedaagden was het heel gewoon dat KPN-medewerkers ook buiten hun dienstverband bij KPN werkzaamheden voor Four IT verrichtten.
Grant Thornton ziet nog een opmerkelijk feit. Het potje ter financiering van de F1-reisjes en andere gunsten werd opgehoogd omdat Four IT bij KPN twee servers zou hebben gekocht. Offertes, orders en facturen evenwel ontbreken. Niet alleen het potje maar ook twee grootboekrekeningen zouden zijn gevuld met betalingen van KPN op vervalste facturen. Vervolgens vonden afboekingen plaats met de levering van (luxe)goederen en diensten aan KPN-medewerkers (in privé).
De onderzoekers constateerden dat uit het potje bijna dertig mille werd voldaan op basis van twee facturen die afkomstig zouden zijn van de reisorganisaties Toerkoop en De Vrij. Volgens deze facturen betrof het een businesstrip KPN voor vier personen. Ook werd uit het potje een deel van de aanschaf van een Porsche Cayenne betaald. Het bedrijf Uitdeuktechniek BV had daarvoor een factuur ingediend. Volgens de nieuwe directie van Four IT wordt de sportwagen hoogstwaarschijnlijk door de vorige eigenaar van de it-dienstverlener gebruikt.
Ook Axians komt in de rapportage van Grand Thornton voor. Een medewerker van die it-dienstverlener bestelde bij Four IT een iPhone, twee Apple Watches, een Sonos-geluidsinstallatie en een LG-televisie en liet die op diens privéadres afleveren.
Eindrapport
Over de commerciële relatie tussen KPN en Four IT wil de rechtbank niet zeggen dat die door corruptie en omkoping tot stand is gekomen, zoals de Vooruit Groep en de nieuwe directie van Four IT wél stellen. Grant Thornton heeft zich in zijn eindrapport niet uitgelaten over de vraag of sprake is geweest van corruptie in de relatie met KPN en de gevolgen die dat zou hebben voor de gesloten contracten. Ook als het om corruptie gaat, betekent dit nog niet dat de contracten onder die invloed tot stand zijn gekomen. De KPN-medewerkers die de gunsten ontvingen, waren evenmin betrokken bij deze overeenkomsten.
De rechtbank Den Haag gaat wel mee in het betoog van de Vooruit Groep dat er bij de aankoop sprake was van dwaling. De verkopers hadden hun mededelingsplicht geschonden door informatie over de onregelmatigheden niet te delen. De verkoopovereenkomst is volgens de rechter dan ook gesloten op basis van onjuiste informatie, wat mogelijk juridische consequenties heeft voor de verkopende partij, waaronder vader en zoon Olivier.
Schadeafwikkeling
Op 8 oktober 2025 beslist de rechtbank hoe de schade kan worden afgewikkeld. De strop wordt voorlopig begroot op zo’n 7,6 miljoen euro, maar de rechtbank vindt dat bedrag nog te weinig onderbouwd. Bij overnames is het overigens gebruikelijk de koopprijs vast te stellen op basis van de winst en een multiplier. Als deze winst kunstmatig wordt opgeschroefd, betaalt de koper te veel.
Vader en zoon Olivier weerspreken het relaas van de Vooruit Groep. Ze claimen van de koper nog anderhalf miljoen euro, alsmede achterstallig salaris sinds het ontslag van de zoon als adviseur. Deze managementvergoeding moet alsnog worden uitgekeerd, vindt de rechter, mede omdat het ontslag niet volgens het boekje verliep. Vader en zoon Olivier ontkennen dat het om een fraudezaak draait. Opmerkelijk is wel dat Grant Thornton vader en zoon Olivier ruim twee jaar geleden om een inhoudelijke reactie op de voorlopige bevindingen heeft gevraagd. Die kans lieten beiden onbenut.
