Virtualisatie 2.0: het automatiseren van beheer

Nu veel bedrijven al volop bezig zijn met virtualisatie van systemen wordt het tijd om stil te staan bij wat het heeft opgeleverd en wat nog beter kan. In het algemeen kan gesteld worden dat het een succes was, maar dat het aantal te beheren systemen niet gedaald is. Om de systeembeheerkosten binnen de perken te houden is het daarom noodzakelijk aandacht te besteden aan een taboe: het automatiseren van systeembeheer. Op de ict-afdeling zelf is nog maar weinig geautomatiseerd, maar daar komt verandering in. De marktleiders zijn druk bezig hun producten te positioneren.

Het virtualiseren van systemen in de rekencentra is nu een paar jaar aan de gang. Door de voortvarendheid van Nederlandse bedrijven zijn wij in ons kikkerlandje nu al toe aan versie 2. Versie 2? Heb ik wat gemist?

Er wordt natuurlijk (en terecht) veel ophef gemaakt over virtualisatie in ons vakgebied. Er is veel voordeel te halen. Als je een paar jaar bezig bent met het virtualiseren van rekencentra en dan met een onbevangen blik nog eens terugkijkt op wat er bereikt is, dan zie je ook wat wolken aan de zonnige hemel verschijnen.

De meeste voordelen van virtualisatie zijn vrijwel overal wel gehaald en vaak ook zelfs in grotere mate dan verwacht. Gevirtualiseerde systemen blijken makkelijker dan verwacht en er blijken meer systemen gevirtualiseerd te kunnen worden dan verwacht. Soms heeft dit wat meer inspanning en/of tijd gekost dan verwacht, maar als het draait, dan draait het goed. Maar als je aan de financieel-verantwoordelijke vraagt of deze persoon nu heeft gemerkt dat er minder kosten gemaakt worden, dan blijkt dat vaak flink tegen te vallen. Hoe komt dat nou?

Een rondgang langs de rekencentra leert dat er tegenwoordig, door virtualisatie, veel meer systemen actief zijn dan voorheen. Waar men vroeger niet van alle systemen een complete en aparte OTAP-straat had, is dat nu vaker wel het geval. Het is ook een stuk makkelijker om proefversies van software die verder nog niet actief gebruikt wordt, in je rekencentra te laten draaien. Al met al zijn er zo eenn twee tot drie keer zo veel systemen actief dan voor virtualisatie. Bij sommige heel grote bedrijven is dit overigens minder het geval. Daar heeft men al lang geleden ondervonden waar de kosten van systemen liggen: het beheer.

Gartner vertelde eind jaren negentig al dat de hardwarekosten niet meer dan 20 procent van de totale kosten vormen van een systeem. Virtualisatie pakt dus die 20 procent aan, maar eerlijk beschouwd, met die 20 procent schiet je dus niet zo heel veel op. Meer nut heeft het aanpakken van het beheer.  En daar zit dan ook de crux van Virtualisatie 2.0. Er kleeft echter een groot probleem aan het beheer. Hoe praat je met de kalkoen over de kerstmaaltijd?

Diverse uitingen rond virtualisatie van marktleiders gaan tegenwoordig over het beheer van de virtuele omgeving. VMware zet zwaar in op beheerproducten. Microsoft noemt System Center in één adem met Hyper-V. Ook andere leveranciers menen dat hun beheerproducten juist het onderscheidende vermogen zijn om van virtualisatie een succes te kunnen maken.

Systeembeheerproducten bestaan al lang. Zelf ben ik er ook al vijftien jaar mee bezig. En toch wordt het nooit een groot succes. De oorzaak ligt mijns inziens bij die kalkoen. Wie wil er nu actief bezig zijn met het weg-automatiseren van zijn eigen baan of dat van zijn collega's? Op allerlei businessafdelingen heeft de automatisering van de daar aanwezige businessprocessen hard toegeslagen. Op die afdelingen lopen nog steeds mensen rond, wellicht wat minder dan vroeger, maar ze zijn er nog wel. Hun werk heeft echter wel een heel andere inhoud gekregen. En dat staat de systeembeheerafdeling ook te wachten.

De ict-afdeling die in staat is om zichzelf te transformeren naar een geautomatiseerd en optimaal werkende procesfabriek zal een concurrentievoordeel geven aan het bedrijf. De kosten voor de ict-infrastructuur zullen door de enorme efficiencyverbeteringen flink dalen. Maar dat zal wel ten koste gaan het soort werkzaamheden van de systeembeheerders. Deze zullen zich moeten omscholen of 'omdenken'. Niet langer zullen ze reactief door event logs moeten spitten of onduidelijke calls van eindgebruikers proberen op te lossen. Ze zullen bij versie 2 van virtualisatie zich bezig moeten houden met procesoptimalisatie en met unieke problemen.

Virtualisatie 2.0 heeft dus te maken met beheer. Regel je dit veel beter in je rekencentrum, dan gaat de financiële directeur blij met je zijn. Maar het vereist wel een culturele omslag van de afdeling systeembeheer. Processen, mensen en technologie zijn hierbij betrokken. De virtualisatietechnologie zit al een paar jaar goed, nu die andere twee nog.