Hasso Plattner, ceo van SAP, pleit in zijn toespraak tijdens de Javaone-conferentie voor de productie van softwarecomponenten in plaats van verstrengelde, complexe programmatuur. Diezelfde week ziet het boek Dansen met de business; componenten als relatietherapie voor business en it het licht. Een gesprek met de auteurs Hans Fugers en Jaap Bloem.
Het idee om een boek over componenten te schrijven is ruim twee jaar geleden al ontstaan. Waarom heeft het zo lang geduurd voordat het af was?
Fugers: "Als technicus heb ik mij in eerste instantie gericht op de technische aspecten van het onderwerp. Daarbij voelde ik me net een jongleur die zeven ballen omhoog moet houden, want alles hangt met alles samen. Toen Jaap erbij kwam is het accent verschoven naar de bedrijfsmatige aspecten en de technologie wat meer naar de achtergrond gebracht. Tenslotte is automatisering alleen een middel voor bedrijfsvoering."
| ‘Alles hangt met alles samen’ Dansen met de business (isbn 90-75414-08-0) is een uitgave van het Verkenningsinstituut Nieuwe Technologie, een onderdeel van Iquip Informatica. Het boek beschrijft hoe bedrijfsvoering en automatisering structureel tot elkaar proberen te komen. De auteurs menen dat inhoud en vorm van informatietechnologie de praktijk en de toekomst van ondernemen modelleren. Omdat bij dansen de partners weliswaar elk hun eigen passen uitvoeren, maar deze nauwkeurig op elkaar afstemmen en in harmonie bewegen, hebben de auteurs dit beeld aangegrepen om de noodzaak van afstemming van bedrijfsvoering en informatietechnologie op elkaar te onderstrepen. |
Bloem: "We hebben in de periode dat we het boek schreven de hele e-zakendoen hype meegemaakt, bijna van begin tot eind. In dat licht keken we beter naar het begrip ‘componenten’ en vroegen we ons af of het vraagstuk niet veel meer omvat dan alleen softwareonderdelen. Het antwoord is dat je toe moet naar een zinvolle versmelting van bedrijfsvoering en software. Die insteek is de rode draad in het boek. Door internethandel zijn de softwareleveranciers gaan beseffen dat er meer standaarden moeten komen. Je ziet dan ook dat de grote spelers naar elkaar toe bewegen. Dat Microsoft een alliantie is aangegaan met SAP was twee jaar geleden nog ondenkbaar. Het herontwerp van bedrijfsprocessen (bpr, business process re-engineering) van begin jaren negentig maakt plaats voor het modelleren van bedrijfsprocessen (bpm, business process modelling). Je hoort IBM’ers zeggen dat e-zakendoen de volgende nutsvoorziening is, na water, gas en elektriciteit — zo’n beetje in lijn van de gedachtegang van Sun, dat al jaren betoogt dat het netwerk de computer is. Die denkrichtingen leiden tot de stelling dat bedrijfsprocessen eveneens tot standaarden zijn te herleiden. Je ziet dat ook in de oprichting van de Supply Chain Council in 1997, dat een referentiemodel heeft ontwikkeld voor ketenbeheer. Dat zijn gestandaardiseerde bedrijfsprocessen, ondersteund en mogelijk gemaakt door informatietechnologie."
Vraagt de ontwikkeling van webdiensten niet ook om gestandaardiseerde bedrijfsprocessen?
Fugers: "We hebben edi gehad, dat berichten definieert. Je geeft aan welke velden waar moeten staan op (elektronische) formulieren. Vervolgens kreeg je vaak nog veel discussie over wat met een veld wordt bedoeld. Niet iedereen definieert het begrip ‘klant’ bijvoorbeeld hetzelfde. Het kostte altijd veel tijd om de betekenisgeving van velden op elkaar af te stemmen. Nu is er meer aandacht voor de semantiek. Dat is ook nodig om geautomatiseerd onderling op een bedrijfsmatige manier met elkaar samen te werken."
Bloem: "Uiteindelijk gaan we toe naar het ‘semantische web’ waar Tim Berners-Lee het over heeft."
Fugers: "Bij verwerking van succesvolle orders is de bedrijfsvoering vrij eenduidig en daarom gemakkelijk te automatiseren. Problemen ontstaan in uitzonderingssituaties (80 procent van de inspanning). Als je het hebt over de complete bedrijfsactiviteiten wordt het complexer; de systematiek is hier niet op ontworpen. Daarom is het belangrijk om die diversiteit een fundament te geven. Dat kan met softwarecomponenten. Webdiensten aanbieden kan alleen als je de bedrijfsprocessen standaardiseert. Microsoft wil dat doen met .Net, dat eigenlijk voortborduurt op Dcom. Bij SAP ligt het ingewikkelder. Als je dat kiest, zit je eraan vast. De functionaliteit van de software is onderling zo sterk met elkaar verweven dat je niet een onderdeel eruit kunt halen en vervangen door een programmaonderdeel van een andere leverancier. SAP ziet zichzelf als het centrum van het universum, waarop anderen maar moeten aansluiten. Daarmee schrijft het als het ware voor hoe je je bedrijf moet inrichten."
Bloem: "Toch heeft SAP een flinke vinger in de webdiensten-pap. Forrester betitelt dat bedrijf en IBM als toonaangevend in webservices. Op dit vlak doet Grand Central Communications stoere dingen, maar voorlopig probeert men dergelijke dingen uit bij de kleinere transacties."
Fugers: "Ik denk hierbij vanuit het ontwikkelproces. Stel dat je via een webdienst als die van Grand Central zaken doet met leveranciers en klanten, hoe organiseer je dat dan en hoe ontstaat het vertrouwen? Welke softwarecomponenten heb je nodig en hoe kun je die inbedden in de organisatie? De ontwikkelaars moeten een knop omzetten door het verschil tussen assembleren en zelf bouwen. Ze moeten zich nu afvragen waar ze de benodigde componenten vandaan halen. Het management moet zich afvragen of ze een componentenmakelaar nodig hebben, een functie die vergelijkbaar is met een database-administrateur."
Ondernemingen willen zich onderscheiden door andere bedrijfsprocessen en toepassing van informatietechnologie. Hoe verhoudt zich dat tot de hang naar standaardisering?
Bloem: "Dit boek gaat over standaarden. De ict moet zich anders opstellen, en de organisaties ook. De complexiteit van de automatisering is inmiddels zo groot dat het nut van informatietechnologie in het gedrang komt. Je kunt het vergelijken met een zolderkamer die zo vol spullen staat dat je er niks meer kan vinden. Standaardisering is de enige uitweg. IBM en Microsoft hebben niet voor niets pas op de plaats gemaakt en de stoomwals van nieuwe ontwikkelingen even gestopt. Eerst moet al het bestaande goed werken, anders verliest iedereen het vertrouwen in informatietechnologie."
Fugers: "Van de bedrijfsvoering is 80 procent bij elke onderneming precies hetzelfde. Orderverwerking en in- en verkoop gebeuren overal vrijwel op dezelfde manier. Dat kun je in softwarecomponenten vervatten. Dat is nog niet eenvoudig, maar wel doenlijk. Je moet je dan afvragen of je die overige 20 procent zelf of buiten de deur ontwikkelt. Dit alles heeft grote consequenties voor de automatiseringsafdelingen. Misschien heb je alleen een afdeling nodig voor de speciale software. Een andere consequentie is dat ict geen onderscheidend element meer is tussen organisaties; het levert geen concurrentievoordeel meer op. Alles wordt real time; snelheid is geen onderscheidend element meer. Overigens zit die reuzensnelheid nog niet in webdiensten; xml maakt alles wat trager."
Wat willen jullie met het boek bereiken?
Bloem: "Er staan geen nieuwe dingen in het boek. Dat kan ook niet. Het vernieuwende op dit moment is de serieuze herwaardering van de standaardisatie tussen bedrijfsactiviteiten en it. Dat is noodzakelijker dan ooit; anders dreigen we onder het succes van e-zakendoen te bezwijken. Ze zijn wel bij elkaar gebracht. Het boek zet alles gedocumenteerd op een rij en legt de nodige verbanden. We willen mensen aan het denken zetten; ze moeten zich niet laten opjuinen door de hype. In de praktijk zie je al dat organisaties bedrijfsprocessen standaardiseren. Neem de ING-Groep: die hervormt zich tot een verzekeringsfabriek. De holding heeft verschillende verzekeringsmaatschappijen die elk met hun eigen gezicht de markt opgaan, terwijl op de achtergrond wordt gewerkt aan één geautomatiseerd bedrijfsproces voor bijvoorbeeld afhandeling van schadeclaims. Alleen de voorkant verschilt per bedrijfsonderdeel."
