De Belastingdienst kan zijn ict alleen moderniseren als er de komende jaren geen grote beleidswijzigingen plaatsvinden. Er is achterstallig onderhoud doordat de organisatie nu te veel tijd kwijt is aan beheer en onderhoud. Staatssecretaris Menno Snel stelt een beleidsluwe periode en andere maatregelen voor.
Bij de fiscus is te weinig capaciteit voor nieuwe wetgeving, modernisering van de informatievoorziening en vernieuwing, schrijft staatssecretaris Snel in een brief aan de Tweede Kamer. De beperkte capaciteit is vooral inzichtelijk geworden na doorvoering van maatregelen die de organisatie van betere stuurinformatie voorzien. ‘Er is beter inzicht in de ict, de projecten die worden uitgevoerd en de wijze waarop daarin keuzes worden gemaakt’, aldus de bewindsman.
Om het tij te keren, stelt Snel voor om de rest van 2019 allereerst het primaire proces te borgen en zich pas daarna te richten op ‘wetgevende trajecten’, zoals het Belastingplan 2019, en vijf vernieuwingsprojecten. Vanaf 2020 hoopt de staatssecretaris vervolgens de ict-capaciteit te vergroten, de ict-vraag te verminderen en de impact van wetgeving te verkleinen. Voor dat laatste overweegt de bewindsman nieuw beleid te laten uitvoeren door andere uitvoerders.
‘In het uiterste geval kan het zijn dat er een beleidsluwe periode moet worden overwogen’, concludeert Snel. Met de voorgestelde maatregelen verwacht de fiscus op lange termijn minder capaciteit kwijt te zijn aan onderhoud van de ict en meer ruimte te krijgen voor nieuwe wetgeving. De Belastingdienst gebruikt bijna negenhonderd toepassingen bij de uitvoering van taken. Zij worden beheerd en onderhouden door de ict-organisatie, die bijna vierhonderd toepassingen zelf ontwikkelde of aanschafte. Bij de helft daarvan is sprake van achterstallig onderhoud.
Kritisch rapport
Dat de Belastingdienst zijn ict niet op orde heeft, bleek uit een kritisch rapport van de Algemene Rekenkamer. Dit onafhankelijke controleorgaan van de overheid schreef half mei dat de helft van de systemen bij de fiscus zijn verouderd, ondanks een moderniseringsslag.
Zo stamt het systeem voor de omzetbelasting uit 1982. Het draait zonder grote storingen, maar er kunnen geen belastingpercentages meer worden aangepast. De Rekenkamer verwacht dat de situatie bij de Belastingdienst de komende tijd alleen maar nijpender wordt doordat er minder ict’ers werken dan nodig. In het rapport stelt de organisatie vast dat ook andere overheidsinstanties hun ict niet op orde hebben.
De uitspraak van de staatssecretaris getuigt opnieuw van onwetendheid. Allereerst is De Belastingdienst een lappendeken van allerlei onderdeeltjes met veel te grote autonomie die aan elkaar zijn geplakt, veel te veel ego’s en onkunde. Daarbij komt dat het personeelsbeleid zeer slecht is. Vrijwel niemand komt uit een top-omgeving, ook al vinden ze zelf vaak van wel. Ook opleiden en stroomlijnen gebeurt niet. Er is geen centrale regie. Een afdeling methoden & technieken die een goede cultuur uitdraagt, ontbreekt. Geen JSP club, VSP club, of wat dan ook. Ook de typische kanjers die je vroeger bij de grote banken vond, mensen met een goede Raet of VSP achtergrond, komen daar ongeveer niet voor. Dus de hele zienswijze van de staatssecretaris is gedoemd te mislukken.
Wat moet de staatssecretaris dan wel doen?
Zet een landelijk architectuurteam neer, dat ook methoden & technieken kan uitdragen. Geef dat in handen van een Architectuur-kanjer uit de financiële sector, denk aan iemand als Wouter Schmitz die wat goede mensen om zich heen kan verzamelen. Geef dat team een ruim budget met als doel dat generieke, herbruikbare rijks-software ontwikkeld kan worden onder architectuur, waar ieder overheidsonderdeel gebruik van kan maken. Laat hun trainingen verzorgen en de juiste werkwijze uitdragen. Klassiek kwaliteitswerk, dus geen onzinnige informatie-analyses met bij realisatie een verdeel-en-heers aanpak die op voorhand tot starre structuren leidt. Nee, zorg voor een life-cycle benadering op zijn JSD’s. Goed overdraagbaar, te ontwikkelen op nagenoeg iedere omgeving en op nagenoeg ieder platform. Pas als die life-cycles goed zijn gedefinieerd, dus veel later in de realisatie-fase komt het tot een gegevensstructuur en/of database opzet.
Niet eerder, want dan krijg je weer zo een typische starre structuur die zich ongeveer niet laat aanpassen, als zoals heel vaak bij de overheid blijkt dat er verkeerde aannames zijn gedaan, waarna iedere wijziging gelijk een lawine aan werk is.
Let wel, in een JSD benadering worden kwalitatief goede en juiste access analyses gedaan. Een perfecte performance is het logische resultaat.
Ik kan hier natuurlijk proberen een hele cursus neer te zetten, maar het is écht veel beter als het architectuurteam dat doet.
Als de organisaties wederom niet bereid zijn te doen wat ze moeten doen, laat ze dan prettig zitten. Zet parallel een nieuwe organisatie neer en zorg dat die bemensd wordt door de juiste mensen met de juiste kunde en wees bereid een succes-cultuur te creëren die noodzakelijk is om een swingende organisatie te krijgen.
Het zit ‘m daarbij niet in het volume. Het zit ‘m in de juiste life-cycles, de basis voor een slim systeem.
Cheers.