IT-tour door India: Verleden, heden en toekomst (4)

India is bezig met een sprong vanuit een traditierijk verleden naar een razendsnelle toekomst. Deze sprong wordt grotendeels gedragen door de ontwikkelingen in de IT sector. Na een betrekkelijk kabbelend bestaan gedurende vele eeuwen is er bijvoorbeeld in Bangalore, de stad die ik op dit moment bezoek, een onvoorstelbare golf van almaar snellere veranderingen over de mensen uitgestort. Bangalore wordt gezien als de Silicon Valley van de Indiase it-sector en is verantwoordelijk voor 33 procent van de totale it-gerelateerde export vanuit India. Nergens meer dan hier is de toekomst aan het ontstaan.

Of het gaat om familiebanden, ceremonies, eetpatronen, reislust en religie, India in 1960 was niet verschrikkelijk anders dan het land van eeuwen geleden. De technologische ontwikkeling en vooral de snelle economische ontwikkeling van de Indiase it-sector in de laatste twintig jaar zet de tradities flink onder druk. Dit is natuurlijk een ontwikkeling die Nederland, West-Europa en vrijwel alle regio’s in de wereld hebben ondergaan en nog doormaken. In India is de schaal indrukwekkend anders, zijn de verschillen dramatischer en lijkt de snelheid van de verandering groter.

Een maat voor de verandering is de snelle opkomst van de auto’s en de daarmee samenhangende verkeersproblemen. Het bezit en gebruik van auto’s is betrekkelijk nieuw in India, grotendeels een ontwikkeling van de laatste tien jaar. De meeste bestuurders zijn eerste generatie auto-bestuurders. Hun ouders hadden geen auto. De wegen zijn niet aangelegd om grote aantallen auto’s te verwerken. Het spitsuur in de it-centra van het land – zoals Hyderabad en Mumbai – is in toenemende mate problematisch aan het worden. De spits begint pas laat – half negen en later – dus iets eerder aan het werk gaan zou al flink schelen in de reistijd. Thuiswerken, zo werd me bijvoorbeeld in Pune verteld, is niet populair – omdat dan het werk de huiskamer binnendringt en bovendien meer werkuren worden verwacht dan de standaard-kantoordag (die nauwelijks langer is dan in Nederland).

Bezorgd over toekomst

Veel it’ers die ik sprak zijn bezorgd over de toekomst. Met name de snel stijgende prijzen (inflatie van zo’n 10 procent) en de onzekere economische situatie, naast uitdagingen als de balans werk en privé (ja, hier dus ook) en de stress voor ouders om hun kinderen aan goede scholing te helpen zorgen voor een grote druk. Ouders in de middenklasse sturen hun kinderen tamelijk dwingend richting twee soorten opleidingen, want daar is een glanzende carrière gegarandeerd: engineer of dokter. Maar de juiste scholen zijn moeilijk te vinden en zijn razend duur, net als huizen, eigen auto’s en de benzineprijzen, die erg snel stijgen – nu al ruim één euro per liter en er wordt al over 1,40 euro gefluisterd. Sparen is niet aantrekkelijk met dit soort inflatie maar beleggen in onroerend goed wordt wel omarmd. Grond in Bangalore is ‘at a premium’ en de prijzen kunnen alleen maar omhoog dankzij alle nieuwe it-investeringen, zo is de verwachting.

De studenten computer science die ik heb ontmoet in Delhi, Mumbai en Chennai zijn zoekend. Het is niet meer zo vanzelfsprekend als een paar jaar terug om snel een goede baan te vinden. De groei is vertraagd en bedrijven zijn wat terughoudender. Ervaring is erg belangrijk – maar hoe kom je daaraan? Vaak werd aan me gevraagd wat de beste onderwerpen zijn voor studenten om hun kansen op de arbeidsmarkt te vergroten: .Net, SAP, Java, Oracle of Android?

De faciliteiten op de universiteiten die ik heb gezien vielen me tegen. Afgezet tegen de moderne kantoren van de westerse bedrijven – en ik neem aan ook de Indiase it-reuzen – zijn universiteiten ronduit ouderwets in hun voorzieningen. Zowel secundair – kantine, collegezalen – als primair – computerapparatuur, netwerken – was het verschil met de professionele kantooromgeving reusachtig. Ik had meer betrokkenheid en sponsoring verwacht vanuit de bedrijven richting universiteiten. Bedenk dat computers in India nauwelijks goedkoper zijn dan in Nederland. In een land waar dankzij veel lagere salarissen dan bij ons veel diensten en ook producten goedkoper zijn, is de aanschaf en het up-to-date houden van het computerpark nauwelijks haalbaar. Dat remt uiteraard de studenten in hun ontwikkeling. Ik zou denken dat met vrij kleine investeringen een it-reus makkelijk indruk en vrienden kan maken.

De familie-relaties die van oudsher enorm hecht en belangrijk zijn, staan onder druk. De software engineers en database administrators die ik sprak zijn veelal weggetrokken uit hun stad en zelfs hun regio om honderden kilometers verderop in de it te gaan werken. Veel van hen voelen zich wat ontheemd, ergens tussen twee werelden. Enerzijds is er hun afkomst – de stad waar ze vandaan komen, hun taal en hun familie – en anderzijds is er hun huidige woonplaats, de Engelse taal (voor iedereen een vreemde taal) die voor het werk wordt gebruikt, vrienden en gezin en natuurlijk het werk. Velen lijken ooit terug te willen en beschouwen hun huidige omgeving – bijvoorbeeld Bangalore, Pune, Hyderabad – als tijdelijk. Tijdens de lunch op kantoor of op vrijdagmiddag als ze met collega’s op stap gaan, zoeken ze bij voorkeur het gezelschap van collega’s uit dezelfde omgeving die dezelfde moedertaal hebben.

De druk op familiebanden ontstaat niet alleen vanwege afstanden. Ook de tradities rond huwelijk, ceremonies en rituelen, voedingspatronen en godsdienst veroorzaken spanningen tussen westers georiënteerde it-professionals en hun ouders en verdere familie. Een Oracle DBA vertelde mij dat hij drie maanden na de dood van zijn vader was getrouwd. Volgens de Hindoe-traditie had hij 18 maanden moeten wachten na dit overlijden. Om die reden heeft hij buiten zijn moeder en schoonouders de verdere familie niets verteld over het huwelijk – of hun samenleven uiteraard. De 18 maanden zijn nu bijna voorbij en hij maakt zich grote zorgen over de manier waarop zijn vrouw en hij nu met hun relatie naar buiten moeten treden. Worstelend met de knellende tradities thuis reist hij ondertussen naar allerlei steden binnen India en naar ondermeer Australië, Singapore en Nieuw Zeeland om trainingen te verzorgen in moderne kantoorgebouwen en voor gelijkgestemde professionals.

Mars-missie

Deze week kondigde de Indiase premier Manmohan Singh een Mars-missie aan. India zal nog in 2013 een ruimtevaartuig lanceren met als doel informatie te verzamelen over de planeet Mars. Overigens bestaat er al sinds 1962 een ruimtevaartprogramma in India en werden eerder deze week met succes zeven satellieten in een baan om de aarde gebracht. Het nieuws over deze zeer kostbare Mars-missie in een land waar een substantieel deel van de bevolking chronisch ondervoed is en dagelijks moet worstelen met basislevensbehoeften wordt niet door iedereen hier met enthousiasme begroet. De nevenstaande cartoon verscheen in de Times of India in reactie op deze aankondiging.

Dit is een goed voorbeeld van de persvrijheid die India kent – in tegenstelling tot China. De pers is buitengewoon kritisch over politici en beleid. De Indiërs zijn trots op hun democratie, ook al zijn ze kritisch over de politici. Sommigen zien de Indiase democratie zelfs als de uitlaatklep voor het volk en daarmee een belangrijke reden waarom er ondanks de grote verschillen vrijwel geen rellen en oproer zijn.

Om een stabiele en duurzame toekomst te hebben, zullen politici en captains of industrie een balans moeten vinden tussen de verschillende bevolkingsgroepen, regio’s en sectoren. Eerder deze week werd bekend dat Azim Premji – de topman van Wipro – ruim twee miljard euro heeft geschonken aan zijn charitatieve stichting die het onderwijssysteem wil gaan verbeteren. Dat zou een goed begin en een goed voorbeeld kunnen zijn.

Deel 1 tot en met 3

Lees hier de eerdere reisverslagen:

IT-tour door India: 6 steden bezoeken (1)
IT-tour door India: New Delhi is vlakbij (2)
IT-tour door India: Contrastrijk (3)