Verhit debat over patentregulering

Het wetsvoorstel In februari 2002 dient de Europese Commissie een voorstel voor een patentwet in. Dat voorstel moet het mogelijk maken om patent aan te vragen op in hardware ingebedde software. Bijna anderhalf jaar later, in september 2003, komt het voorstel voor de eerste lezing in het Europees Parlement. Het onderwerp valt onder de commissie juridische zaken van het EP. Die commissie wijst in september 2004 Michel Rocard aan als rapporteur. De gewijzigde tekst uit de eerste lezing komt begin dit jaar in de Raad van ministers, die op 14 april een gemeenschappelijk standpunt naar buiten brengt. De juridische commissie behandelt deze tekst in de daaropvolgende maanden drie keer. Op 20 juni keurt de commissie de raadtekst goed. De tekst gaat dan voor de tweede lezing naar het EP, dat kan stemmen over de amendementen. Als er wijzigingen worden aangenomen, moet via bemiddeling overeenstemming komen tussen de tekst van het EP en de tekst van de Raad.

Vooraf waren de meeste leden van het EP in Straatsburg het al eens over de onduidelijkheid van patenten op software. Software die is ingebed in hardware mag wel octrooibaar zijn, zij het samen met die apparatuur. Het wetsvoorstel maakte deze belangrijke nuance volgens het EP niet duidelijk genoeg. Dat was het eindoordeel, maar van tevoren bleken er diverse verschillen in de standpunten van de fracties te zijn.
In de grote zaal waren de meeste stoelen leeg, maar dat weerhield de Europarlementariërs die wel aanwezig waren er niet van om 2,5 uur lang hun standpunten te verdedigen. Vóór de afwijzing van de richtlijn op woensdag 6 juli hadden de meeste fracties al verklaard dat zij de eenentwintig amendementen, waaronder de totale afwijzing, wilden overnemen.
De tekst van de Raad van ministers werd als te ruim gezien. Hij zou ongewenste patenten op software mogelijk maken. Dat zou weer de concurrentiepositie van Europa en veel mkb-bedrijven in gevaar brengen. Vooral de conservatieve en liberale partijen bleken voorstander te zijn van een brede mogelijkheid om software te patenteren.

Bredere kwestie

Toine Manders, lid van de Alliantie van Liberalen en Democraten, heeft een amendement ingediend om de hele richtlijn te verwerpen. Het gaat om een bredere kwestie dan alleen softwareoctrooien, zo redeneert hij. "De Raad heeft geen controle op het Europees Octrooi Bureau. We moeten de richtlijn die er nu ligt verwerpen en komen met een wetsvoorstel dat de Raad de mogelijkheid geeft om het EOB te controleren", zegt hij tegen een dag voor de afwijzing tegen Computable.
Evelin Lichtenberger van de Groene fractie maakte zich vooral zorgen over achterdeuren in de richtlijn. Acceptatie van het gemeenschappelijke standpunt van de Raad zou volgens haar geen achterdeuren, maar schuurpoorten openen voor het patentwezen. "Daardoor zal het mkb niet meer kunnen bijblijven in de industrie, omdat patenten aanvragen een kostbare zaak is, om nog maar te zwijgen van de kosten wanneer een mkb-onderneming aangeklaagd wordt voor misbruik van andermans patent."
Toch zouden patenten Europese ideeën kunnen beschermen tegen onder meer de Verenigde Staten en China, zegt Crowley van de fractie Unie voor een Europa van Nationale Staten. "Innovatie is de motor van onze economie. Octrooien zijn een schild voor onze Europese ideeën, waar anders China of de VS octrooi op aanvragen. Wij moeten zorgen voor een richtlijn die bescherming biedt."

Bijval

Uiteindelijk hebben de amendementen woensdag 6 juli tijdens de stemming net zoveel bijval gekregen als dinsdagochtend in het debat. Dat was daarvoor echter nog de vraag. Om de wijzigingen op de raadtekst aan te nemen en daarmee de deur open te zetten naar de derde lezing (bemiddeling) was een absolute meerderheid van stemmen nodig (376). Was die meerderheid niet gehaald, dan zou de raadtekst van kracht blijven en de richtlijn er dus zijn gekomen.
Eerst is echter gestemd over het amendement voor afwijzing van VVD'er Manders. 648 van de 680 aanwezigen stemden voor. De Europese Commissie moet zich nu opnieuw buigen over een wetsvoorstel.