ICT met meerwaarde voor maatschappij

Een virtuele bevalling doen. Of het filosofische wisselwachtersdilemma in beeld brengen. Het zijn voorbeelden van projecten die beloond zijn in het kader van de zevende prijsvraag van M&ICT.

Elk ict-project dat maatschappelijke vraagstukken in Nederland oplost in de sectoren veiligheid, mobiliteit, onderwijs en zorg maakt kans op een M&ICT-prijs van de rijksoverheid. De zevende ronde van de Prijsvraag Maatschappelijke Sectoren en ICT (M&ICT) kende vijf thema's: 'serious gaming en simulatie' en medicatieveiligheid (sector zorg), digitale vrachtbrief (sector mobiliteit), 'blended content' (sector onderwijs) en ict-initiatieven voor meer veiligheid (sector veiligheid). De zevende editie leverde zeven prijswinnaars op (op 51 inzendingen): van de pot van 7 miljoen euro werd 4,8 miljoen euro uitgekeerd.

Spelcomputers

European Design Centre is initiatiefnemer van het project. In de zevende editie is het project Birth een van de winnaars in de categorie serious gaming en zorg. Directeur João Mena de Matos: "Wij ontwikkelen al een aantal jaar trainingsmateriaal voor de medische sector. De trainingsmiddelen waar de zorg nu mee traint zijn speelgoedachtig; grote, vrij eenvoudige poppen. Medische studenten hebben niet het idee dat ze met patiënten bezig zijn. Daarom voegen wij al enige tijd elektronica en virtual-realityapplicaties toe, een soort flightsimulator voor de zorg."

Een uitbreiding daarop is een game voor een standaard spelcomputer als Playstation, Wii en X-box. Personeel van de afdeling verloskunde kan hiermee thuis oefenen. "Een tangverlossing maakt elke gyneacoloog eens per jaar mee, terwijl er ingewikkelde bewegingen gemaakt moeten worden, waarvoor een bepaalde behendigheid nodig is. Als je dat maar een keer per jaar ervaart, dan vergeet je hoe het moet. Terwijl je het met een game veel vaker kan oefenen. Nog crucialer is het oefenen van een bevalling waarbij vruchtwaterembolie optreedt. Deze situatie waarbij er vruchtwater in de bloedsomloop komt, komt slechts eens in de 80.000 bevallingen voor, moeder en kind kunnen erdoor overlijden. Als je weet wat je moet doen, kun je levens redden." Gamen leidt tot voelbare verbetering in de zorg, verwacht Mena de Matos.

Het project Birth gaat 1 januari 2009 van start. Na het testen in de betrokken ziekenhuizen komt het naar alle waarschijnlijkheid binnen tweeëneenhalf jaar op de markt. Wat als de kinderen de game in hun spelcomputer vinden? Mena de Matos: "Als je ziet wat kinderen spelen! Mijn kinderen speelden GTA, waarbij je oude vrouwtjes met rollators doodrijdt. Het bloedgehalte in normale computerspellen is enorm hoog. Maar op de birthgame zie je geen schreeuwende, bloedende vrouw. Wel weefsel en botten, waar je met je naald ingaat voor het oefenen van een ruggenprik. Het spel is echt voor kenners.'

Dilemma

Het project Wisebits 2.0 van de Universiteit Leiden en omroep RVU won ook een bedrag. Wisebits 2.0 legt wetenschappelijke kwesties uit in filmpjes van één tot anderhalve minuut, bedoeld voor het nieuwe vak wetenschapsoriëntatie. Een voorbeeld daarvan is het wisselwachtersdilemma: een spoor is afgesloten omdat er werkzaamheden verricht worden. Het treinverkeer is stilgelegd. Toch komt er een trein. Moet de wisselwachter het spoor omgooien zodat de machinist het er levend vanaf brengt? Of laat hij de wissel liggen, waardoor de werklieden in leven blijven, maar de machinist in het ravijn stort. Met dit dilemma van kiezen tussen twee kwaden, leren leerlingen wat over wijsbegeerte en redeneren.

Marieke Brugman wordt mede-projectleider van Wisebits 2.0. "Het vak wetenschapsoriëntatie wordt nog op kleine schaal gegeven, maar het is de bedoeling dat meer scholen het vak gaan aanbieden. Wij maken een website met daarop de filmpjes over wetenschappelijke kwesties in tweehonderd filmpjes. Daarbij komen opdrachten voor de leerlingen. Ook gaan ze zelf filmpjes maken over wetenschappelijke onderwerpen." Een soort wetenschappelijke YouTube dus? "Dat is een goede omschrijving. Alleen wordt het iets minder vrijblijvend omdat de leerlingen er ook opdrachten bij maken."

Onder andere studenten van de Hogschool voor de Kunsten in Utrecht maken de filmpjes zodat die aansluiten bij de belevingswereld van de vwo-leerlingen. Het project wordt mogelijk uitgebreid naar havo- en roc-niveau. Brugman: "We vinden het ontzettend leuk dat we de prijs hebben gewonnen. Toen we het ingestuurd hadden, zeiden we al: we moeten maar winnen want we hebben zo'n zin om aan het project te beginnen!"

Het thema van de volgende prijsvraag is: hoe kan ict bijdragen aan leefbare wijken. Bij deze achtste prijsvraag gaat om projecten op de beleidsterreinen wonen, werken, leren & opgroeien, integreren en veiligheid. Deadline is 4 februari 2009. Meer informatie: www.m-ict.nl.