Subsidiepot al bijna leeg

Alex Schippers, projectleider ICT Kwaliteit en Markt, is er stellig van overtuigd. Voor menig startend eenmanszaakje in de IT, zijn subsidies cruciaal. "Zo'n financiële prikkel kan een bedrijf dat ene beetje extra bieden, waardoor het net lukt in de aanloopfase. Dat geldt zeker nu de vraag naar IT-specialisten enorm toeneemt en kleine aanbieders als paddenstoelen uit de grond schieten."
Gelderland kende medio 1998 bijna 2000 ICT-ondernemingen, samen goed voor 14.000 arbeidsplaatsen. Met 736 bedrijfsvestigingen, is de regio Arnhem-Nijmegen koploper. Wat werkgelegenheid betreft, scoort de Veluwe weliswaar wat beter maar dit komt vooral door Baan Company's hoofdkantoor. Het aantal Gelderse ICT-bedrijfsvestigingen is de afgelopen jaren sterk gegroeid. Ook heeft deze regio voor een sterke groei van de werkgelegenheid gezorgd. Deze ontwikkelingen komen vooral op het conto van automatiseringsadviesbureaus en systeemontwikkelaars. Vaak betreft het kleine startende bedrijven, die na verloop van tijd soms uitgroeien tot redelijke of grote omvang.
Ruim dertien procent van alle Nederlandse ICT-bedrijven is in de grootste provincie gevestigd. Toch is een doorsnee Gelders ICT-bedrijf klein van omvang. Het aandeel van Gelderland in de ICT-werkgelegenheid is met bijna tien procent namelijk lager dan het aandeel in ICT-bedrijvigheid. Er is op dit punt wel een duidelijk onderscheid naar deelregio. Van de vier Gelderse subregio's scoort alleen Arnhem-Nijmegen gemiddeld wat betreft ICT-bedrijvigheid. De concentratie in de andere drie regio's - Achterhoek, Veluwe en Zuid-West-Gelderland - is laag in verhouding tot het landelijk gemiddelde. Gelderland zal dan ook nog de nodige actie moeten ondernemen om bij de ICT-voorhoede te behoren.
Bij bovenstaande gegevens zijn echter belangrijke kanttekeningen te plaatsen. Zo omvatten de cijfers niet de industriële leveranciers van producten die een groot gehalte aan software bevatten. Deze bedrijven behoren vaak tot andere branches. Ze zijn niet als ICT-gelieerde bedrijvigheid te traceren. "Het werkelijke potentieel aan ICT-bedrijvigheid is dus aanmerkelijk groter", weet Jenny Westrik, beleidsambtenaar economische zaken bij de provincie Gelderland. "Bovendien", aldus Westrik, "zeggen het aantal bedrijfsvestigingen en werkzame personen weinig over de innovativiteit van de ICT-sector."

Markt groeit als kool

Hoe dan ook, om Gelderland als ICT-regio te profileren, zijn krachtige impulsen nodig. Dynamiek in de sector moet immers gestalte krijgen. Diverse projecten staan op stapel, zo blijkt uit Het Gelders ICT-Perspectief, een recente nota van de provincie. Zo is de Gelderse Ontwikkelings Maatschappij (GOM) onder meer bezig met een sterkte-zwakte-analyse van de ICT-sector terwijl Syntens een helpdesk start voor de oplossing van strategische ICT-vraagstukken in het mkb.
"We bevinden ons nog in een pril stadium", vertelt Alex Schippers, projectleider ICT Kwaliteit en Markt. "Er bestaat nog geen duidelijk beeld van de bedrijven. We vermoeden dat er wel degelijk bedrijven zijn die tot de ICT-top behoren. Nog vóór het najaar weten we dat zeker, want dan zijn de resultaten van het GOM-onderzoek bekend."
Eskan, een koepelstichting van dertig gemeenten, het Knooppunt Arnhem-Nijmegen en de Kamer van Koophandel, maakt zich sowieso sterk voor bedrijven rond de as Arnhem-Nijmegen. Menig ondernemer heeft de afgelopen jaren geprofiteerd van subsidies uit fondsen van Economische Zaken, de provincie en de Europese Unie die door Eskan werden 'doorgesluisd'. Deze keer heeft Eskan specifiek voor de ICT-sector het project ICT Kwaliteit en Markt opgezet. Hoewel bedrijven tot medio 2001 kunnen deelnemen aan het project, zou het Schippers niet verbazen als de koek al eind dit jaar is vergeven. "We verwachten veel aanmeldingen, want de markt groeit als kool. Bovendien hebben diverse ondernemers ons al tijdens bedrijvencontactdagen benaderd. Het kan goed dat we rond de jaarwisseling al vrijwel helemaal door ons budget zijn. "
Een ICT-bedrijf dat z'n dienstverlening wil verbeteren en nieuwe diensten en/of producten in de markt wil zetten, komt in aanmerking voor het project. Behalve subsidiëring voor het inhuren van know-how over kwaliteitsonderzoek, maximaal 7500 gulden, en subsidiëring van externe adviezen over de invoering van kwaliteitszorg, hooguit 4000 gulden, is het leeuwendeel bestemd voor commercialisering van een ICT-noviteit. Maximaal 14 mille kan een ondernemer in de wacht slepen voor bijvoorbeeld marktonderzoek, promotiemateriaal of extern advies ter ondersteuning van het nieuw product. Is er een budget beschikbaar voor hooguit twintig commercialiserings-trajecten, er zijn 'slechts' middelen voor maximaal vijftien onderzoekstrajecten en tien adviestrajecten.

Impuls

Hamvraag is in hoeverre een bedrijf baat heeft gehad bij de subsidie(s). Het antwoord laat vooralsnog op zich wachten. Ten tijde van het vraaggesprek met Schippers, liggen de ruim zeshonderd Eskan-brochures immers bij de drukker. Navraag bij diverse bedrijven leert evenwel, dat vooral startende eenmanszaken de eventuele subsidies een 'belangrijke impuls' noemen. Het gros van de kleine tot middelgrote ondernemingen daarentegen, stelt dat de financiële prikkel(s) niet van invloed zullen zijn op de winstgevendheid. Overigens zullen diezelfde ondernemers wel bezien of ze in aanmerking komen voor subsidie.
Zo ook Paul Bogers, commercieel directeur van Edmond Research & Development. Dit bedrijf, gevestigd op de universiteitscampus in Nijmegen, ontwikkelt software voor het opstellen van uiteenlopende documenten, variërend van facturen tot briefhoofden. Wat in 1992 begon als een tweemanszaak, is uitgegroeid tot een bloeiend bedrijf dat werkt voor tal van grote klanten waaronder de energiebedrijven Nuon en Essent en diverse dochterondernemingen van verzekeraar Achmea. Omdat de onderneming deel uitmaakt van het Science & Technology Centre, zijn ook de provincie, de gemeente Nijmegen en de universiteit aandeelhouder. Vijf van de zes medewerkers, onder wie oprichter en technisch directeur Paul Jones, studeerden informatica aan de universiteit. Die schat aan kennis komt tevens van pas bij het klaren van omvangrijke klussen. Zo gaat 'Edmond' binnenkort in opdracht van Océ en Rank Xerox, software van grote printsystemen omzetten naar een 'digi-taal' die geschikt is voor de meest recente printers.

Peanuts

Volgens Paul Bogers hebben vooral de kleine startende IT-bedrijven baat bij subsidie. "In de pioniersfase ben je per slot van rekening nogal kwetsbaar. Mijn ervaring is dat je dan echter zo druk bent met het werk zelf, dat je geen oog hebt voor subsidies."
Heeft een bedrijfje echter enige omvang bereikt, dan is subsidie doorgaans slechts een druppel op de gloeiende plaat, meent Bogers. "Binnen ons jaarbudget voor marketing en reclame is veertien mille echt peanuts. Pas heb ik bijvoorbeeld een presentatiewandje laten maken. Dat kostte al bijna twintigduizend gulden. Daar komt nog eens vijftienduizend gulden bij voor een LCD-projector. En voor een betrekkelijk eenvoudige folder, ben je zo tien tot vijftienduizend gulden kwijt."
Niettemin was Bogers aangenaam verrast, toen hij vorig jaar voor het eerst hoorde van Eskans project. Liever zag hij echter dat de overheid zou zorgen voor een substantiële impuls van de Gelderse ICT-sector. Daartoe zou het Science & Technology Centre in Nijmegen omgevormd moeten worden tot een regionale broedplaats voor ICT-noviteiten. "Nu betaal je hier als huurder commerciële meterprijzen. Zeker voor een starter tikt dat hard aan. Mijn advies is daarom: creëer een ruimte vergelijkbaar met het Twinning Centre, waar ondernemers volop profiteren van elkaars kennis en de kosten zoveel mogelijk worden gedrukt. Als universiteitsstad met een faculteit informatica is Nijmegen daar bij uitstek geschikt voor. De stad ligt ongeveer tussen de Twinning Centre's in Eindhoven en Enschede en zou dus uitstekend een regionale functie kunnen vervullen. Een dergelijke uitwisseling van kennis en kunde is vitaal. Menig ICT-bedrijf is immers als zolderkamer-zaakje begonnen. Nu bloeden die projecten echter vaak dood."