IT-onderwijs richten op ontwerpen van oplossingen

ENSCHEDE - Informatica-onderwijs in het voortgezet onderwijs zou gericht moeten zijn op het systematisch ontwerpen van oplossingen voor realistische, niet-triviale informatievraagstukken. Ook zouden vanwege de snelle ontwikkelingen in de IT, de opgedane kennis en vaardigheden flexibel moeten zijn. Hoe kan het IT-onderwijs aan deze eisen voldoen?

Dat is de centrale vraag in het onderzoek van E. van Dijk die eind augustus promoveerde op het onderwerp 'Composing SQL-queries: A study on problem-solving strategies in computer science education'.
In de studie zijn experimenten beschreven waarin leerlingen uit 4 havo en vwo werkten met SQL, een taal waarmee volgens de onderzoekster kinderen vrij snel kunnen leren om oplossingen voor vrij complexe problemen te ontwerpen, implementeren en testen. Het bijzondere van het onderzoek is dat is afgezien van speciaal voor het onderwijs ontwikkelde programmatuur.
Van Dijk heeft twee instructiemethoden voor inleidend SQL-onderwijs vergeleken: de top-down- en de bottom-upmethode.
Bij de top-downmethode worden problemen opgesplitst in een beperkt aantal deelproblemen met hun relaties, waardoor al snel een globaal, abstract plan ontstaat voor de oplossing van het totale probleem. Dit is de werkwijze van experts bij het ontwerpen van software. Volgens de bottom-upmethode worden deelproblemen geselecteerd en tot in detail opgelost, waarna een plan wordt gemaakt voor de oplossing van het totale probleem.
Hoewel op grond van theoretische vergelijkingen de top-downmethode het meest geschikt lijkt voor inleidend SQL-onderwijs, vooral om 'flexibel probleemoplossend gedrag' te bevorderen, wijst het onderzoek van Van Dijk uit, dat dat in de praktijk niet het geval is. Het zelfstandig aanleren van dergelijke expert-achtige strategieën, is lastig voor leerlingen die over weinig cognitieve vaardigheden beschikken. De bottom-upmethode leidt volgens Van Dijk tot de beste resultaten: het is de probleemaanpak van beginners, maar tegelijkertijd bijzonder systematisch.
De resultaten van het promotie-onderzoek van Van Dijk kunnen een rol spelen bij de invulling van het vak Informatica waarin vanaf 1998 ook examen kan worden gedaan. CZ