Grootscheepse herschikking personeel bij EDS

Teleurstellend en onacceptabel." Die harde woorden sprak enkele weken geleden Les Alberthal, hoogste baas van EDS, op een in allerijl belegde persconferentie. De cijfers in het tweede kwartaal waren net bekend geworden en de beurskoers was opnieuw gekelderd. Weliswaar was de situatie niet zo dramatisch als in het eerste kwartaal. Maar op een omzet van 3,7 miljard dollar is een nettowinst van 23 miljoen na reserveringen toch wel zeer mager.
EDS is een van de grootste ondernemingen op gebied van outsourcing ter wereld. De Amerikaanse IT-gigant (opgericht door Ross Perot) heeft 100.000 werknemers in dienst, waarvan 1800 in Nederland. Het bedrijf groeit vooral door de overname van rekencentra. Zo werden CVI van de NS en Icim van Rijkswaterstaat geannexeerd. Met al die overnames wordt echter relatief veel overhead binnengehaald. De onderneming is dan ook continu bezig overtollig vet weg te snijden.

Zieke broertjes

In januari werd vanuit het hoofdkwartier in Dallas een plan gelanceerd om EDS binnen enkele jaren gezond te maken. Er moest een scan worden uitgevoerd door het klantenbestand om te kijken wat de 'zieke broertjes' zijn. Daarnaast werden wereldwijd 9000 functies bekeken op hun toegevoegde waarde voor de onderneming. Medewerkers die op een plek zitten die niet direct geld oplevert (non-billable functies) worden overgeplaatst naar een plaats waar dit wel het geval is. In Nederland (onderdeel van de business unit Northern Europe) betreft het tweehonderd functies, waaronder een aantal openstaande vacatures en werk dat tijdelijke krachten verrichten.
"Natuurlijk komt zo'n mededeling hard aan. Het is nooit leuk te horen dat je iets anders moet doen. Wij proberen onrustgevoelens weg te masseren door goede communicatie", aldus directeur personeelszaken Frans Terpstra.
Communicatie; het is niet het eerste waar je bij EDS aan denkt. De firma staat bekend om de gesloten bedrijfscultuur. Zo is het medewerkers ten strengste verboden over hun salaris te praten met collega's. Ook naar de pers toe hanteert het bedrijf een low profile-beleid.
Ingewijden zeggen dat EDS een typisch Amerikaanse bedrijfscultuur heeft. Het systeem van prestatieloon is ver doorgevoerd. De onderlinge salarisverschillen kunnen flink oplopen. EDS'ers zouden in een strak keurslijf en dito kostuum worden gesnoerd. In een richtlijn staat nauwkeurig omschreven hoe zij zich moeten gedragen.
Maar Anders Jacobsen, directeur marketing, zegt: "We hebben inderdaad een dresscode. Maar dat wil niet zeggen dat we dat streng afdwingen. Voor het overige: we zijn net zo oranje als andere ondernemingen." Amerikaanse toestanden zijn uitgesloten, zegt hij. De overname van bedrijven zou op een keurige manier verlopen. Geen asset-stripping, geen hire and fire. EDS is nu eenmaal gehouden aan de Nederlandse wetgeving. Hoogstens is de stijl wat anders, zegt hij. "Rechtlijnig, helder. Geen kwakkelcultuur van pappen en nathouden."
De twee directeuren zijn van mening dat de herschikking van personeel netjes verloopt. De procedure is op papier beschreven en kent een aantal waarborgen. Werknemers wier baan op het spel staat, kunnen bijvoorbeeld kiezen uit minimaal twee vacante posities. Ze hebben daarbij voorrang op collega's. Eventueel krijgen ze om- of bijscholing. Aan hun arbeidsvoorwaarden wordt niet getornd.
Hoeveel mensen er uiteindelijk niet kunnen worden herplaatst, wil EDS liever niet kwijt. Bij een "paar procent" zou het dienstverband inmiddels zijn beëindigd. De voorzitter van de ondernemingsraad is tevreden. "Het is allemaal zorgvuldig verlopen."

Incidenten

Maar de vakbonden denken daar toch even anders over. "We hebben klachten gekregen van medewerkers die botweg van hun stoel zijn gelicht en ergens anders geplaatst. Dat er fouten zijn gemaakt is door EDS erkend", aldus Wim Burggraaf van de dienstenbond CNV. Het ging om "incidenten", geeft hij toe. "Maar door de sfeer van geheimhouding gingen verhalen rondzingen. Dat leidde tot behoorlijke onrust in de organisatie."
De vakbond heeft vooralsnog weinig te vertellen binnen de Amerikaanse outsourcing-reus. De ondernemingsraad zou de belangen van het personeel moeten behartigen. Maar een OR heeft traditiegetrouw de neiging wat dichter tegen de directie aan te kruipen. De CNV wil meer grip op EDS.
Over enige tijd gaan de vakbonden met EDS onderhandelen over een bedrijfsbrede cao. Die moet de vele bestaande regelingen harmoniseren. Voor de CNV is een belangrijke randvoorwaarde dat de bond in de toekomst eerder wordt ingeschakeld bij ingrijpende reorganisaties.