De umts-veiling is bijna vergeten; het draadloze lan (wlan, wifi) rukt op. Laptops worden er standaard mee uitgerust, en in de Starbucks-koffieshops kun je er meteen mee aan de slag. Worden publieke wlan’s de vervanging van umts of zijn ze een aanvulling daarop?
Wifi (wireless fidelity, ook wel wireless lan genaamd) is een goede draadloze verbinding met het lokale netwerk volgens de normen van Ieee 802.11. De lijst van deze normen is lang – de laatste draagt de toevoeging i – maar de belangrijkste zijn 802.11a en 802.11b.
De oudste en momenteel meest gebruikte is 802.11b. In 2001 waren er al 1,2 miljoen ‘access points’ verscheept en 6,3 miljoen netwerkkaarten. De groei is nu stabiel – circa 50 procent per jaar. Dat is uniek.
Een ‘access point’, een klein doosje aan de muur, is verkrijgbaar vanaf 200 dollar; een netwerkkaart voor een laptop vanaf 50 dollar. Leuke prijzen, die goed passen bij de trend naar draadloos communiceren en die geen struikelblok voor verdere groei zijn. De grootste kosten zijn de aansluiting van het publieke wlan op internet. Binnen kantoren wordt de ethernet-uitgang van de aansluitkastjes via een router eenvoudig aangesloten op het lan.
Korter vergaderen
In kantoren is een vaste aansluiting met 100 Mbps veel sneller dan wifi (11 Mbps duplex voor 802.11b, gewoonlijk gedeeld door tien tot twintig mensen).
Hoe belangrijk is draadloze communicatie daar? We vroegen het Piet Grootenboer, ex vp Ericsson Nederland en nu client partner van Logica Consulting.
"Heel belangrijk, je zit niet vast aan je werkplek en je kunt al je informatie meenemen naar vergaderingen. Actiepunten en vragen kunnen gelijk afgewerkt worden."
Volgens Fortune is de ervaring bij Microsoft dat vergaderingen half zo lang duren en de algemene productiviteit met sprongen omhoog gaat.
Grootenboer stelt dat pda’s weliswaar interessant zijn voor e-mail en afspraken, maar dat een laptop toch het aangewezen apparaat is voor alle andere toepassingen vanwege de schermgrootte. Mogelijk gaat de tablet pc hier straks hoge ogen gooien.
De jeugd is destijds de grote gangmaker geweest voor mobiele telefonie. Grootenboer ziet hier een vergelijkbare ontwikkeling: "Na i-mode en fotofoons, ontstaat vanzelf de behoefte om niet alleen foto’s maar ook filmpjes te versturen, en aan online games via publieke wlan’s." Wellicht zien we binnenkort wifi-kastjes op de hangplekken. Het lijkt geen wezenlijke belemmering dat je met een wifi-aansluiting binnen de dekking alleen maar voetstaps kunt lopen.
Bij wifi zit je weer met twee apparaten, net zoals wanneer je een laptop aansluit op de gsm. Het verschil is alleen de snellere communicatie.
Grootenboer ziet geen behoefte ontstaan om die twee te combineren voor handsfree bellen. "Ik zie me toch niet zo gauw met een laptop telefoneren. Buiten voldoet gsm prima en binnen kunnen je altijd nog met dect terecht."
Evenmin ziet hij iets in ‘voice over ip’ in combinatie met wifi. Er zijn nu ook mogelijkheden om buiten over te schakelen op gprs als er geen wifi-dekking is (minder snel), waarbij gebruik gemaakt wordt van een gecombineerde wireless-lan-gprs-kaart met sim.
Publieke wlan’s
De dekking van een wifi-kastje is beperkt: enkele tientallen meters binnen, en enkele honderden meters buiten. Een lokale ‘hotspot’ wordt daarom gevormd door het plaatsen van verspreide zendkastjes, aangesloten op een centrale router of hub. Binnen een kantoor wordt de router direct op het lan aangesloten. In een hotel of bij een benzinepomp kan de router met internet verbonden worden – men spreekt al van een wisp (wireless isp) die voor de verbindingen zorgt. Grootenboer: "Het is praktisch onmogelijk om overal kastjes te plaatsen om een landelijke dekking te realiseren."
Iedereen kan hospots exploiteren, als je maar een snelle interverbinding hebt. Wifi maakt gebruik van de vrije 2,4 GHz band (waarin ook Bluetooth en magnetrons werken). Je kunt dus zelfs met je buren afspreken dat je tegen een vergoeding een enkel kastje neerzet dat ze kunnen gebruiken. Om ‘roaming’ te verbeteren zullen
al die individuele operators uiteindelijk samengaan totdat enkele overblijven, denkt Grootenboer.
Beveiliging
Staan gsm en umts bekend als goed beveiligd, zo niet ‘wireless lan’s’. Een belangrijke oorzaak van de onveiligheid ligt echter bij de gebruikers, die de beveiliging niet eens aanzetten. Op veel plaatsen vindt daarom war chalking plaats, het aangeven van locaties waar je gratis kunt internetten.
Grootenboer: "Beveiliging is een tijdelijk probleem; dat komt wel goed." De eerste stap is geweest om de 40-bit sleutel te vergroten, bijvoorbeeld naar 128 bit. Een tweede stap is het gebruik van roulerende sleutels (wifi protected access, wpa). Er wordt ook gewerkt aan 11.i voor versleuteling met AES (Advanced Encryption Standard, Rijndael).
Leuk, al die nieuwe ontwikkelingen, maar ontstaan daarmee geen compatibiliteitsproblemen – elke twee jaar een nieuw kastje? Dat valt wel mee, zegt Grootenboer. Als hetzelfde algoritme gebruikt wordt, tot en met roulerende sleutels, is sprake van een software-update. Voor AES is een nieuwe chip nodig, en dat is dus wel een behoorlijke ingreep. Niet veel bedrijven zullen een dergelijke versleuteling echter nodig hebben.
802.11a (ook wel genoemd wifi5) heeft het voordeel van een grotere capaciteit (54 Mbps maximaal), maar gebruikt een hogere frequentie (5 GHz) die minder goed door muren heendringt. Daarvoor is dus een ander radiogedeelte nodig, in het kastje en in de laptop. Een aantal nieuwe kastjes en laptops in de VS wordt al geleverd met een dubbel radiogedeelte (dual antenna, dual radio).
Het probleem is nog wel dat wij in Europa 802.11a niet altijd mogen gebruiken omdat de 5 GHz-frequentieband nog niet overal is vrijgegeven. Grootenboer: "Het zou verstandig zijn om in Europees verband af te spreken dat we 802.11a wel kunnen gebruiken, zoals dat in Duitsland al gebeurd is." Concurrent is Hiperlan2 van het Etsi.
Umts?
Hebben we umts nog wel nodig, nu wifi zoveel mogelijkheden biedt? Umts komt praktisch zeker niet boven de 1 Mbps, en wifi kan zowel binnen als buiten gebruikt worden!
Grootenboer denkt van wel. "De systemen zijn voornamelijk complementair. Umts biedt algemene dekking, kan in auto’s en treinen gebruikt worden en biedt roaming. Met wifi gaat dat nu niet."
Niemand weet wanneer umts er komt. Maar de licenties verlopen straks… Grootenboer: "Wifi blijft, maar we moeten operators die veel geld voor een umts-licentie betaald hebben, wel de kans geven hun geld terug te verdienen." Als de markt maar gestuurd wordt door de vraag van klanten, en niet door wat technisch mogelijk is. Het ‘oprekken’ van een succesvolle technologie – wat ook mogelijk is bij wifi – werkt niet goed volgens hem.
Hein van Steenis
