De ict-kosten van gemeenten stegen in 2024 naar gemiddeld 115 euro per inwoner, een toename van zes euro ten opzichte van het jaar daarvoor. Dat blijkt uit de 21e editie van de ‘ICT Benchmark Gemeenten’ van adviesbureau M&I/Partners. De stijging is te wijten aan hogere personeelskosten, formatiegroei en de verdere opmars van saas-oplossingen binnen bedrijfsvoeringapplicaties.
Volgens het rapport namen de ict-personeelskosten het sterkst toe: van 54 naar 58 euro per inwoner. Deze stijging hangt samen met de cao-loonafspraken en de uitbreiding van functies in regie, informatiebeheer en automatisering. Gemeenten bevinden zich bovendien in een hybride fase, waarin zowel lokale systemen als cloudomgevingen worden beheerd. Dat leidt tot dubbele lasten voor opslag, beveiliging en beheer.
‘Gemeenten professionaliseren hun informatievoorziening, maar dat gaat gepaard met hogere loonkosten en meer regierollen’, verduidelijkt Bas van der Veen, partner bij M&I/Partners. ‘De overgang naar saas verlicht technisch beheer, maar vraagt juist meer kennis en coördinatie aan de voorkant.’
Ook de softwarekosten gingen omhoog, met 1,50 naar gemiddeld 38 euro per inwoner. Het aandeel saas-applicaties nam verder toe: van 55 (in 2023) naar 61 procent in 2024. Vooral binnen bedrijfsvoeringapplicaties – zoals hrm-, financiële- en inkoopsoftware – is de verschuiving zichtbaar. Volgens M&I/Partners is saas daarmee de nieuwe standaard binnen gemeentelijke it.
De infrastructuurkosten bleven beperkt: met 0,50 naar achttien euro per inwoner. Gemeenten investeren met name in randapparatuur voor hybride werken, zoals videobel- en vergaderoplossingen. Ondanks de groei van cloudgebruik blijven er extra kosten bestaan doordat lokale systemen nog niet volledig zijn uitgefaseerd.
Tien jaar
In de afgelopen tien jaar stegen de totale ict-uitgaven van gemeenten van zeventig naar 115 euro per inwoner. Vooral software- en personeelskosten namen fors toe, terwijl infrastructuuruitgaven relatief stabiel bleven. M&I/Partners ziet dat gemeenten een steeds grotere regierol vervullen in hun digitale transformatie.
Vooruitkijkend verwacht het bureau dat ai, digitale soevereiniteit en de implementatie van Common Ground (beschrijft een flexibel en eenvoudig ingerichte informatievoorziening die een moderne manier van gegevensuitwisseling mogelijk maakt) de komende jaren de drijfveren worden van gemeentelijke digitalisering. ‘Ai en datagedreven werken zullen structureel invloed krijgen op projecten, infrastructuur en competenties binnen gemeenten’, aldus Van der Veen.
Terwijl infrastructuuruitgaven relatief stabiel bleven door een lineaire afschrijving stijgen de kosten omdat Big Tech de marges vergroot door simpelweg de prijzen te verhogen. Microsoft met 5% en anderen zoals Oracle, Broadcom, SAP en Adobe bleven niet achter. Voor hetzelfde 20-40% meer betalen door een vendor lock-in gaat om de duimschroeven die aangedraaid worden. Want het artikel blijft oppervlakkig over WAAROM de kosten stijgen. \
De stijgende ICT-kosten bij gemeenten zijn dan ook geen gevolg van cloud gebruik op zich maar van een afname zonder exit strategie. Gemeenten betalen voor gemak, maar verliezen daarmee de regie. Hogere loonkosten door meer regierollen doet het politiek slecht als de regie niet op de kostenbeheersing ligt.
Het werd de afgelopen jaren al alleen maar duurder, vermoedelijk sterker dan de cijfers laten zien. De komende jaren zal dat nog versnellen. Gemeenten hebben hun hele ICT-inkoopketen – van consultancy en detachering tot hardware en licenties – via aanbestedingsregels feitelijk vrijgemaakt van echte concurrentiewerking met voldoende dynamiek. Het werkveld ziet het allemaal gefrustreerd en meewarig aan.
De voordelen daarvan zijn duidelijk, en iedereen kan ze met talloze praktijkvoorbeelden staven. Maar de structurele nadelen worden zelden onderzocht. Alleen zorgvuldig, empirisch en ontkoppeld onderzoek kan zichtbaar maken wat er gebeurt wanneer aanbesteding het detail-inzicht en deskundigheid van het werkveld qua besluitvorming en flexibiliteit om zeep helpt. Je krijgt er in ieder geval wel een mooi homogene bak ellende van in een organisatie waarin nauwelijks nog een vorm van zelflerend vermogen bestaat.
Het is een beetje als bij kolencentrales: de goedkope stroom en het eenvoudige proces zie je direct, de 70.000 vroegtijdige sterfgevallen pas als iemand bereid is het te onderzoeken. En zelfs dan nog steeds niet per incident met zekerheid toerekenbaar.
Wetenschappelijk denken is de afgelopen decennia in het onderwijs tussen wal en schip geraakt, met name daar waar het maatschappelijk niet wenselijk is.
Men wil wel evidence-based beleid willen maar alleen zolang eruit komt wat ze volkomen evident vinden of wat van pas komt.
Dus IT medewerkers worden duurder (hogere personeelskosten) en het aantal stijgt (formatiegroei).
Wat doen ze dan daar bij gemeente, behalve dan vergaderen en uit raam kijken ? Bezigheden die zich overigens prima laat combineren.
Misschien onderzoeken ze oplossingen om met AI efficienter te werken.
Dan de saas oplossingen waarvan juist gebruik zou worden gemaakt om minder personeel nodig te hebben en lagere kosten… Athans, dat was ooit het idee.
“Gemeenten professionaliseren hun informatievoorziening”..
Dat betekent dat extra dure regierollers hun beleid bepalen op al die stiekem gesponsorde computable artikelen 😉
Ik hoor graag voorbeelden Rob want “Alleen zorgvuldig, empirisch en ontkoppeld onderzoek kan zichtbaar maken wat er gebeurt wanneer aanbesteding het detail-inzicht en deskundigheid van het werkveld qua besluitvorming en flexibiliteit om zeep helpt.” klinkt heel gewichtig maar is beleidsproza met een mist van jargon.
Want wie & wat in aanbestedingsland als het alles mag zijn als het maar Microsoft is maakt van een monopolie op product niveau een oligopolie op distributieniveau. Niche spelers zoals een Microsoft specialist verliezen hun invloed omdat de markt ze reduceert tot uitvoerders zonder schaal. Want kostenbeheersing door de marges eruit te drukken bij de resellers gaat zowel om het spel als de knikkers.
Gemeenten betalen voor gemak, maar verliezen daarmee de regie want zelfs als je buiten de lijntjes kleurt met OSS op expliciete eisen over ondersteunen van M365, AD en Azure dan is er nog de adoptie. Het werkveld kiest dan gefrustreerd voor schaduw IT waardoor de regie in governance als jouw beleidsproza is Rob. Zoiets als:
“Alleen door longitudinaal, domein-overstijgend en methodologisch triangulerend onderzoek kunnen we duurzame grip krijgen op dynamieken die ontstaan wanneer aanbestedingsprocessen de operationele autonomie van experts onder druk zetten.”
Er stond al een voorbeeld, Ewout. Zie de analogie met kolencentrales.
Een ander voorbeeld is het beleid rondom Full Self Drive: het verbieden vanwege een incident met een zelfrijdende auto, terwijl onderzoek had kunnen uitwijzen dat er wereldwijd juist een miljoen mensenlevens mee bespaard werden. Die miljoen kan niemand aansprakelijkheid op toegerekend worden. Die ene wel.
Door het werkveld niet zelf zijn beleid te laten bepalen, fungeren zij niet als key-accounts voor lokale partijen en komen ze niet tot wasdom als het aan de overheid ligt. Daar probeert men dan met subsidies in te voorzien, maar zo mis je de feedback en verdwijnt elke selectiedruk op basis van kwaliteit en realisme.
Wat grappig om een dergelijk verwijt uitgerekend van jou te krijgen.
Fijn dat je mijn verwijt vermakelijk vindt want het spanningsveld van rechtmatigheid en rechtvaardigheid in het publieke domein raakt jouw analogie van de kolencentrale zonder causaliteit want wat is vroegtijdig?
Selectiedruk op basis van kwaliteit en realisme optimaliseert de middelen maar garandeert niet dat het doel betekenisvol of rechtvaardig wordt bereikt. Eén dode is een tragedie en duizend incidenten is statistiek als ik je Full Self Drive als analoog voor het openbaar bestuur neem.
Wetenschappelijke kansberekening in Atlanta waar Uber zelfrijdende auto’s heeft maar niet publiekelijk over rapporteert laat zien dat het probleem de menselijke bestuurder is die denkt 7 levens te hebben. Dat zal één van de reden zijn waarom verzekeringspremies hoog zijn en je om de 5 kilometer reclame voor letseladvocaten hebt.
Want accountability gaat om een schuldvraag waarbij het spanningsveld van rechtmatigheid en rechtvaardigheid in je genoemde werkveld om de ‘common ground’ van data gedreven werken in digitale dossiervorming met unified communicatie oplossingen gaat. Want wat is vroegtijdig als we van een lineaire tijd naar een semantische tijd gaan met AI in de archivering?
Je analogie met kolencentrales voor het direct meetbare voordeel van goedkope stroom en lange termijn nadeel van een verwachte levensduur die is doorbroken past beter bij een erfschuld die ons aangepraat wordt met een slavernijverleden. Want archieven dienen niet langer als bewijs van een voltooid verleden maar als instrument voor toekomstig beleid. Vanuit infrastructuur uitgaven – lees duurzame opslag – die stabiel blijven zie ik je 13 november 2025: https://lnkd.in/eJrPfrdB
P.S.
Je kunt je key-accounts bij lokale partijen vragen naar kosten WOO verzoeken door stijgende loonkosten in de afschermcultuur. Want zolang de archieven niet semantisch toegankelijk zijn blijft de lakbrigade de duurste poortwachter van het publieke geheugen.
Dank voor de uitnodiging. Moet t.z.t. bezien of ik kan.