Stof en Elektra

Mijn Compaq Presario zou net zo goed op een Nederlands in plaats van een Zambiaans bureau kunnen staan. Geen slechte PC: 586, 8Mb RAM, 400Mb, Windows 95 en veel standaard software. De stroomvoorziening vertoont minder overeenkomsten, zoals vandaag weer gedmonstreerd wordt. Het stopcontact maakt vreemde geluiden. Daarna valt de spanning driemaal uit.

Ik bewaar mijn werk niet regelmatig genoeg, een slechte gewoonte die hier meteen wordt afgestraft.
Een ander nieuw fenomeen voor mij is het afdekken van je PC of terminal met een hoes. Van John, onze hardware-reparateur, hoor ik dat dit cultuurverschil bittere noodzaak is. Stof levert veel problemen met hardware op. Geleiding door stof veroorzaakt kortsluiting van het moederbord, die je dan kunt weggooien. Laatst kwam ik een grafische kaart tegen, waarvan de scheur prachtig gerepareerd was. Op de breuk waren verbindingen gemaakt met draadjes en de kaart zelf was met draad aan elkaar genaaid.
Het mooiste vind ik nog om te zien hoe John een floppy-drive repareert. De kop was gecrasht, waarschijnlijk ook als gevolg van stof. John had geluk, want hij had een andere kop gevonden. Meestal moet hij de hele floppy-drive vervangen, omdat hij de kop niet apart kan bestellen. Normaal heb je specialistische apparatuur nodig om een kop af te stellen. Omdat hij die niet heeft, doet hij het gewoon met de hand. Het resultaat is dat de drive in ieder geval weer bruikbaar is. Maar data die zijn weggeschreven met deze kop, zijn niet bruikbaar voor een andere PC. Met 'trial and error' past hij elke keer de afstelling van de kop aan en schrijft hij de data weg op een diskette. Vervolgens probeert hij die op een andere PC weer te lezen. Na een tijdje ben ik maar weggegaan. Ik weet niet of het gelukt is. Je kunt duidelijk merken dat materiaal erg duur is, terwijl mankracht heel goedkoop is.
Het schijnt hier prachtig te onweren en niet zo'n beetje ook: veel en hard. De meeste PC's hebben daar weinig last van, totdat een telefoonkabel geraakt wordt. Dan kun je je modem wel vergeten. Zelfs ondergrondse telefoonkabels geven problemen. Dit is één van de redenen dat het data- en spraak-netwerk op de campus van glasvezelkabel is, die hier veel minder last van heeft. Op het eerste gezicht een nogal vreemde keuze voor een land dat vol zit met kopermijnen.
Dan staan hier nog monsters van elektronische typemachines. Ze zijn uitgebreid met een klein IBM-scherm. Tijdens het typen wordt de brief alleen op het schermpje getoond. Als je klaar bent, kun je het printcommando geven en wordt alles in een keer 'uitgetypt'. Hebben we deze stap overgeslagen in Nederland, of was het voor mijn tijd?
Als softwaredeskundige ben ik nooit zo dicht bij hardware-storingen geweest, maar ik zie John regelmatig in de weer met tangetjes en een soldeerbout. Zou dat in Nederland ook gebeuren? Meestal stuur je iets weg en krijg je het tijden later terug met een onderdeel dat geheel is vervangen. Vaak zijn de kosten niet gering.
John heeft mij toevertrouwd dat zelfs hij niet aan een moederbord soldeert. Meestal is hij in de weer met de voedingsbron, die hij met solderen nog wel eens wat aan de praat krijgt. Vooral bij monitoren is deze vaak opgeblazen. Draad van een opgeblazen transformator wordt gewoon afgewikkeld. Met exact hetzelfde aantal windingen van een nieuwe draad is hij weer als nieuw! Er kunnen enorme pieken in het voltage zitten. De voedingsbron heeft daar enorm onder te lijden. Het indienen van een schadeclaim bij het elektriciteitsbedrijf zit er niet in. In Lusaka mogen we al blij zijn dat het aantal gevallen van stroomuitval per maand op één hand te tellen is. In de afgelegener gebieden is het veel erger. Daar valt de stroom om de dag uit, meestal rond etenstijd als iedereen wil gaan koken.