‘Uitleg moet beeld van dataslurpen voorkomen’

'Mensen zijn absoluut bereid de mogelijkheden van technologie te omarmen maar zolang ict-bedrijven er onvoldoende in slagen concreet inzicht te geven in het persoonlijk voordeel, blijft de consument sceptisch.' Dat is de algemene strekking van het debat tijdens de ‘Slim Nederland in 2030’-bijeenkomst.

Tijdens die bijeenkomst, georganiseerd op 17 november 2015 door digitaal infrastructuurbedrijf Eurofiber in de Euromast in Rotterdam. debatteerden zes experts uit wetenschap, bedrijfsleven en overheid onder leiding van Rick Nieman over kansen en bedreiging rondom verdergaande digitalisering in de komende vijftien jaar.

‘Het gaat niet om de technologie, maar om hoe en wat het voor de maatschappij kan betekenen’, zegt onderzoeker Rinie van Est van het Rathenau Instituut. Hij pleit ervoor dat robots voor iedereen weggelegd zullen zijn en bijvoorbeeld niet alleen voor de rijken. Belangrijk daarbij is de toepassing van bestaande normen en waarden op technologie en het gebruik daarvan. ‘In plaats van andersom’ wat volgens Van Est nu de status quo lijkt te zijn.

Deze wrevel over huidige praktijken van ‘dataslurpen’ door technologiebedrijven wordt gedeeld door René Penning de Vries, boegbeeld van Economische Zaken voor de Nederlandse topsector ict. Hij noemt een bedrijf als Uber een verkeerd voorbeeld in deze discussie, ‘Want dat is een ja/nee-kwestie.’ Je gebruikt Uber of niet. Dit in tegenstelling tot technologiebedrijven die gebruikersgegevens tot zich nemen, via onleesbaar lange gebruikersvoorwaarden. ‘Om je vervolgens te bombarderen met allerlei advertenties waar je niet op zit te wachten. Of om bij een 06-nummer dat je gebeld heeft, te vragen: Is dat deze persoon? Ik vind dat storend; ongewenst doorzoeken van data.’

Privacy opgeven?

‘Mensen hebben al het idee dat ze altijd worden gevolgd. Hoe dichtbij mag dat komen?’, vraagt gedragswetenschapper Frank Verberne zich af. Hij antwoordt op de vraag of ingebedde chips omarmd gaan worden in onze toekomst. ‘Ik trek zelf de grens bij mijn huid.’ In reactie op de opmerking van debatleider Rick Nieman dat hij wel een iPhone heeft en dus toch al traceerbaar is, geeft hij een verrassend antwoord: ‘Ik leg mijn iPhone ook wel eens weg.’ Het apparaat wordt bewust uitgeschakeld.

Verberne legt uit dat mensen bereid zijn veel op te geven in ruil voor ‘perceived benefits’. De deelnemers aan het debat zijn het erover eens dat de concrete voordelen van technologie beter uitgelegd moeten worden. Kreten als ‘efficiency’ en ‘duurzaamheid’ kunnen en moeten nader toegelicht worden. Het gaat om de vertaling naar ‘What’s in it for me?’ voor de consument of burger. Cio Artie Debidien van NIBC Bank vertelt daarbij over de wens van klanten om in één totaaloverzicht volledig inzicht in je financiële huishouding te hebben van alle verschillende banken waar je zaken mee doet. Dat is tot op de dag van vandaag nog heel ingewikkeld.

Ger Baron, cto van de gemeente Amsterdam, werpt tegen dat de lobby van banken een ander veelgevraagde functionaliteit tegenhoudt: nummerportabiliteit. Het meenemen van je rekeningnummer naar een andere bank, net zoals dat jaren terug is gerealiseerd voor telefoonnummers bij telecomproviders. Debidien reageert dat ook zij uiteenlopende klachten van bankklanten hoort, maar dat in de praktijk nagenoeg niemand overstapt. De crux is dat gebruiksvriendelijkheid en efficiëntie centraal moeten staan. Niek van Leeuwen, general manager van Uber in de Benelux, vat dit samen voor zijn branche: ‘Vervoer moet net zo betrouwbaar worden als kraanwater. Het moet niet meer stilstaan.’

Slim Nederland 2030

Het vijftienjarig bestaan van Eurofiber was aanleiding voor de organisatie van de ‘Slim Nederland in 2030’-bijeenkomst. Het bedrijf heeft opdracht gegeven voor een nationaal onderzoek onder burgers en zakelijke beslissers over hoe zij willen leven, wonen, werken en ondernemen over vijftien jaar. Gebaseerd op plausibele toekomstscenario’s van het wetenschappelijk Rathenau instituut. ‘Inzage in wensen van consumenten en zakelijke beslissers helpt ons bij het beter afstemmen van onze investeringen in het uitbreiden van ons glasvezelnetwerk en de verdere ontwikkeling van onze datacenters. Bovendien zijn we hiermee in staat onze klanten in de verschillende sectoren van automotive, handel tot en met overheid beter te adviseren’, vervolgt Alex Goldblum.