UvA haalt kinderziektes uit rekeningrijden

De betrouwbaarheid van systemen voor rekeningrijden is essentieel. Je wilt immers niet dat een autobezitter dubbel wordt aangeslagen, omdat de trekhaak tussen auto en trailer over het hoofd is gezien. Arnoud Visser deed er onderzoek naar en hielp zo commerciële aanbieders om de kinderziektes uit hun systemen te halen.

Een combinatie van praktijk- en simulatieonderzoek naar systemen voor rekeningrijden, uitgevoerd door de Universiteit op Amsterdam (UvA), droeg in belangrijke mate bij aan het verbeteren van de betrouwbaarheid van commerciële systemen voor rekeningrijden. Arnoud Visser promoveert op 23 oktober aan de faculteit Informatica van de UvA naar de methoden en algoritmen die nodig zijn om de betrouwbaarheid van rekeningrijden te kunnen modelleren.

Zijn onderzoek heeft een lange historie. Visser: "Toen de discussie over rekeningrijden in het midden van de jaren negentig begon, hebben verschillende landen onderzocht of het interessant was om de toenmalige systemen voor het rekeningrijden aan te schaffen. Duitsland heeft dat bijvoorbeeld op behoorlijk grote schaal gedaan, omdat ze betalingen wilden heffen op vrachtwagenvervoer. Het bleek toen dat alle toen bestaande systemen gigantische fouten maakten. Elk systeem maakte weer andere fouten, maar het was op het eerste gezicht niet duidelijk waar die fouten vandaan kwamen zonder in de meetkastjes te kijken."

Trekhaak

Als gevolg van het mislukken van die buitenlandse pilots vroeg de Nederlandse overheid in 1995 aan een aantal universiteiten, waaronder de Universiteit van Amsterdam, hoe meetsystemen voor rekeningrijden betrouwbaarder konden worden gemaakt. Visser: "Wij hebben toen voorgesteld om dat te doen door simulaties te combineren met reële metingen op de weg en die meetgegevens weer als invoer te gebruiken voor de simulaties." Die aanpak was en is volgens de kersverse doctor in de Informatica nog steeds uniek op het gebied van simulatieonderzoek. Visser: "Twee jaar lang, in 2000 en 2001, zijn er langs de A2 metingen gedaan met vier verschillende commerciële systemen voor rekeningrijden, waaronder eentje op basis van camera's en eentje op basis van een lasergordijn. Je kunt de testopstelling nog steeds zien staan ter hoogte van Woerden."

De systemen voor rekeningrijden leverden informatie over de hoeveelheid auto's en hun snelheid. Dezelfde gegevens ontvingen de onderzoekers daarnaast ook van Rijkswaterstaat, op basis van metingen met inductieloops onder het asfalt. Visser: "Zodra er verschillen optraden, konden we op video's van Rijkswaterstaat terugzien wat er in werkelijkheid gebeurd was. Zo konden we gevoelige plekken in de systemen voor rekeningrijden detecteren." Een voorbeeld: met een camerasysteem bleek het lastig om donkere auto's tegen een donkere weg te zien. En het lasergordijn ondervond hinder van spiegelende autoruiten. Visser: "Die lastige situaties konden we vervolgens op de testbaan in Lelystad opwekken. Of we verrichtten metingen op momenten dat er meer kans was op het maken van fouten." Het goed waarnemen van trekstangen is bijvoorbeeld essentieel om te kunnen bepalen dat trailer en auto als één wagen gerekend moeten worden en niet als twee. Visser: "We hebben toen aan Rijkswaterstaat gevraagd wanneer we de meeste kans hadden op het waarnemen van trailers, en dat bleek op zaterdagmiddag te zijn. Zo konden we uiteindelijk achterhalen bij welke stanglengte een trailer nog wel en wanneer niet meer werd waargenomen."

Robuuste systemen

De fabrikanten hebben veel baat gehad bij het Amsterdamse onderzoek. Visser: "Aan het eind van het project, in 2001, hadden we twee behoorlijk robuuste systemen langs de kant van de weg staan." In 2001 besloot de toenmalige Minister van Verkeer en Waterstaat, Tineke Netelenbos, echter om rekeningrijden voorlopig niet in Nederland in te voeren, maar in plaats daarvan onderzoek te doen naar kilometerheffing. Daarbij worden heffingen niet betaald op basis van gepasseerde tolpoorten, maar op basis van gereden kilometers. Visser: "De fabrikanten die aan het onderzoek hebben meegedaan hebben hun verbeterde systemen in de hele wereld kunnen verkopen, behalve in Nederland."