Het mislukken van het ict-project voor de Wia komt grotendeels doordat uitkeringsinstantie UWV te veel inhuurkrachten heeft. De organisatie heeft geen collectief geheugen, vinden minister Donner en de vaste Kamercommissie Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
Door de scheve verhouding tussen eigen en ingehuurde medewerkers ontbreekt het bij uitkeringsinstantie UWV aan een collectief geheugen. Dat vinden minister Donner en de leden van de vaste kamercommissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De commissie vergaderde donderdagmiddag 4 december 2008.
Het grote aantal externen en het ontbreken van relevante kennis bij de mensen van UWV zelf, leidde in juni 2008 tot de definitieve stillegging van de bouw van het ict-systeem voor de Wia. Ict-dienstverlener Logica bouwde ruim 2,5 jaar tevergeefs aan dit platform, dat de opvolger van de WAO in goede banen moest leiden. De kosten bedroegen inmiddels 89,6 miljoen euro.
Tweede Kamerlid Paul Ulenbelt (SP) zegt dat het project een speelbal van externen was. "Door alle flexgedoe is UWV zijn collectieve geheugen kwijtgeraakt." Minister Donner, die de term collectief geheugen ook laat vallen, legt uit dat de oorzaak hiervan in de erfenis van de verschillende UWV-onderdelen ligt.
Blinde vlek
De organisatie is in 2002 tot stand gekomen door samenvoeging van vijftien verschillende uitvoeringsinstanties. "De meeste daarvan hadden hun ict-systemen uitbesteed naar verschillende leveranciers en verschillende rekencentra", aldus Donner. "De kennis binnenshuis was daardoor onvoldoende."
Donner: "UWV was te afhankelijk van uitbesteders. Er is een blinde vlek op dat punt. De organisatie dacht dat die situatie kon worden verholpen door inhuurkrachten. Daarvan is nu echter besloten dat het toch niet werkt." De uitkeringsinstantie heeft er al enige tijd geleden voor gekozen om honderdzestig nieuwe ict'ers te werven.
Eén methodiek
Juist door de diversiteit van oude systemen, besloot UWV in het najaar van 2005 tot de bouw van een integraal platform waardoor het mogelijk zou worden de verschillende wetten vanuit één methodiek en één rekencentrum te ondersteunen. Donner: "De haalbaarheid van het project is uitvoerig besproken, zowel bij UWV als bij de overheid."
De minister zegt dat het een verantwoorde beslissing was om het project stop te zetten, nadat in april 2008 een extern onderzoek grote problemen aan het licht bracht.
Wia in quotes
Aan de commissievergadering namen, behalve minister Donner (CDA) en Paul Ulenbelt (SP), Stef Blok (VVD), Pieter Omtzigt (CDA) en Roos Vermeij (PvdA) deel.
"Als je 89 miljoen euro verkeerd hebt besteed, dan beseft elke manager wel dat er iets aan de aansturing mankeert." (Vermeij)
"Was het niet veel goedkoper geweest om eerder te concluderen dat het noodsysteem nog vijf jaar mee kan?" (Blok)
"Het Wia-systeem van 89 miljoen, daar krijgen we allemaal buikpijn van." (Blok)
"Logica heeft misbruik gemaakt van de onwetendheid bij UWV." (Ulenbelt) (De minister is het daar niet mee eens.)
"Heeft Logica iets aan het project verdiend of gaat het bedrijf bijdragen aan het verlies van tenminste 89 miljoen euro?" (Ulenbelt)
Debacle
Het Wia-project, waarbij automatiseerder Logica ruim 2,5 jaar bouwde aan een ict-systeem dat de opvolger van de WAO in goede banen moest leiden, werd half juni 2008 definitief stilgelegd. De kosten bedroegen inmiddels 89,6 miljoen euro.
Minister Donner van Sociale Zaken schreef op 17 juni 2008 in een brief aan de Tweede Kamer dat doorgaan met het project ‘steeds hogere kosten met zich zou meebrengen, zonder dat het resultaat daarmee zou worden zeker gesteld'. De 'risicobeheersende maatregelen' hadden namelijk 'onvoldoende gewerkt' en het ambitieniveau lag volgens externe onderzoekers te hoog. Hierdoor werd het project 'te complex en technisch en financieel onbeheersbaar'.
Naar aanleiding van eerdere berichten in Computable over het mislukte Wia-project, weet de uitkeringsinstantie de problemen juist aan de vele wetswijzigingen waarmee de organisatie te maken kreeg. De door Computable gesproken ict'ers die bij het project betrokken waren, legden de schuld bij de niet-onafhankelijke projectaansturing, te krappe budgetten en het ontbreken van goede specificaties.
Overigens koos UWV in 2005 uit tijdsoverwegingen voor maatwerk in plaats van een standaardoplossing. De instantie hoopt reeds gebouwde onderdelen van het systeem te hergebruiken, om zo de financiële schade te beperken.
Het najaar van 2008 was voor UWV een herbezinningsperiode. De organisatie keek onder meer naar de herbruikbaarheid van de opgeleverde producten (slechts vier procent) en naar de inzet van de noodvoorziening (kan nog vijf jaar worden gebruikt).
Is dat niet een trend bij veel overheidsinstanties: zelf weinig weten en kunnen en dan voor veel geld consultants inhuren?
Tel daar bij op dat UWV tegelijkertijd met het integreren van haar verschillende bloedgroepen, werd belast met over elkaar heen struikelende nieuwe politieke regels en het doembeeld dat de organisatie op termijn ophoudt te bestaan.
Het is een illusie te denken dat de afbraak van de sociale zekerheid geen effect heeft op de mensen en de organisatie die dat moet uitvoeren.
Weinig weten en weinig kunnen maar wel veel willen maar ook moeten. Dus worden veel taken uitbesteed waarbij je geen control meer hebt over je infrastructuur.
Maar je moet ook in beweging blijven, blijven veranderen. Stilstand is achteruitgang. Met als gevolg dat je datgene dat je hebt opgebouwd niet kunt consolideren. Je blijft verder bouwen op een steeds meer wankelende fundering.
Vind dit een typische reactie van het ambtenaren apparaat.
De schuld bij de externen leggen. Indien het juiste wordt gevraagd en je niet elke keer aan de projectdoelen zitten te veranderen is het juist logisch om het buiten de deur te doen. Grote bedrijven doen niet anders. Je moet alleen wel mensen in je bedrijf hebben die de regie kunnen en durven te voeren.
De hamvraag blijft natuurlijk: waarom is niet eerder aan de (nood)rem getrokken? Waarom pas nadat 90miljoen is verspild? Waarom pas nadat bleek dat slechts 5% van de opgeleverde bagger uberhaupt bruikbaar was?
Beide kanten hebben vast vouten gemaakt. Vind wel dat onLogica mag uitleggen wat ze met die 90miljoen nou precies hebben gedaan? Vast heel veel de boel ‘gemanaged’…..