De nieuwe Rijksvoorwaarden werden begin juli 2010 gepubliceerd in de Staatscourant. Het is de bedoeling dat alle Rijksoverheden de bepalingen gaan gebruiken bij de inkoop van ict-producten of -diensten. Het document bevat echter geen bepalingen die specifiek bij leveranties van open source software gelden. Die zouden in het najaar van 2010 als bijlage aan het document worden toegevoegd.
Er is geen bijzondere reden dat die open source-bijlage niet in het najaar, maar pas begin 2011 verschijnt, zegt de voorlichter. 'De uitwerking vergt meer tijd dan voorzien.' Een team van juristen en ict-specialisten van het ministerie stelt de aanvullende voorwaarden op.
Het team raadpleegt bij het opstellen van het addendum geen marktpartijen. 'Het is niet de bedoeling dat het tot stand komt in samenspraak met de markt. Het is onze eigen verantwoordelijkheid', aldus de voorlichter.
Kritiek
Na publicatie was er veel kritiek op de onvolledigheid van de Algemene Rijksvoorwaarden bij IT-overeenkomsten (Arbit). Programmabureau Nederland Open in Verbinding (NOiV) was niet blij met de gepubliceerde voorwaarden. 'De Arbit-voorwaarden bevatten bepalingen die ongunstig zijn voor leveranciers van open source-software', meent juridisch adviseur Walter van Holst van NOiV. De overheid tuigde het programmabureau juist op om het gebruik van open source te stimuleren.
Juridisch adviseur en universitair docent ict- en aanbestedingsrecht Mathieu Paapst vond het een faux pas dat de ambtenaren die de rijksvoorwaarden opstelden er schijnbaar van uitgingen 'dat de overheid eigenlijk alleen closed source-producten zou verwerven en dat open source alleen iets is waarvan je de toepassing zoveel mogelijk moet beperken.'
Ook branchevereniging ICT~Office sprak zich negatief uit. De organisatie die vooral grote ict-partijen vertegenwoordigt, vindt dat de voorwaarden vooral zijn opgesteld vanuit de overheid. ‘De vraag is of het een werkbaar geheel is. We zetten daarbij onze vraagtekens', zei woordvoerder Michel van Schie eerder. De brancheorganisatie vindt dat het risico nu vooral bij de leverancier wordt neergelegd.
Reacties
Wat zou het fijn zijn indien oordelen voortaan worden gebaseerd op feiten. De ARBIT gaat er niet van uit dat de overheid alleen closed source producten verwerft, wel (een feit) dat closed source software nog steeds de bulk van de software vormt die door de overheid wordt verworven. In de openbare Toelichting bij de ARBIT wordt echter ook aan OSS de nodige aandacht geschonken. Het gaat dan over OSS die als onderdeel van een opdracht van een marktpartij wordt betrokken. In andere gevallen is de ARBIT eenvoudig niet van toepassing. Vanwege de grotere IE risico's van OSS (een feit: zie o.a. recent onderzoek van Aziz gepubliceerd in Intellectual Property Magazine) bevat de ARBIT een daarmee verband houdende specifieke bepaling. Tenslotte: dat ICT Office niet gelukkig is met de ARBIT is bekend. De vraag is of de overheid gelukkig met de ARBIT zou moeten zijn, ware dat anders. Wetenschap en advocatuur zijn dat gelukkig blijkens de vele positieve reacties op de ARBIT, in belangrijke mate wel. De ARBIT bevatten, hoe dan ook, vele aantoonbare verbeteringen ten gunste van de ICT markt (een feit). Van de ICT Office voorwaarden 2008 kan dat, waar het gaat om verbeteringen ten gunste van de klant, helaas niet gezegd worden (helaas ook een feit).
Ruud Leether
Voorzitter werkgroep ARBIT
@Ruud Leether:
"Vanwege de grotere IE risico's van OSS"
Zou je dit kunnen toelichten en dan ook met feiten kunnen komen? In NL (en de rest van de wereld behalve de VS) kent men geen software patenten, dat is dus al geen probleem. Welke risico's zijn er dan nog meer die specifiek spelen bij het gebruik van open source?
Closed source kent in de VS grote problemen met software patenten, de verschillende leveranciers klagen elkaar vrijwel dagelijks aan. Maar dat is een probleem in de VS, niet of nauwelijks in de rest van de wereld.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Octrooi_op_software
IE rechten betreffen, zoals u zou moeten weten, niet alleen octrooien maar ook auteursrechten (die ook in Nederland als bekend een belangrijke rol spelen) en juist dienaangaande zijn de risico's van schending bij OSS om voor de hand liggende redenen doorgaans groter(men weet nu eenmaal vaak niet wie er allemaal aan de OSS gewerkt hebben en nog minder waar die hun kennis vandaan hebben gehaald) dan bij closed source software. Mede daarom kennen diverse grote IT bedrijven waaronder Apple, Microsoft en IBM,een specifiek OSS management erop gericht om OSS ook juridisch veilig toe te passen.
Auteursrechten zul je dus altijd moeten beoordelen, ook met closed source. Ook leveranciers van closed source applicaties kunnen auteursrechten overtreden, hier is geen enkel verschil met open source projecten.
Grote en volwassen open source projecten zoals bv. Apache en PostgreSQL hebben dit al lang geregeld:
http://www.apache.org/licenses/icla.txt
Net zoals Apple, Microsoft en IBM.
Quote:
"IE rechten betreffen, zoals u zou moeten weten, niet alleen octrooien maar ook auteursrechten (die ook in Nederland als bekend een belangrijke rol spelen) en juist dienaangaande zijn de risico's van schending bij OSS om voor de hand liggende redenen doorgaans groter(men weet nu eenmaal vaak niet wie er allemaal aan de OSS gewerkt hebben en nog minder waar die hun kennis vandaan hebben gehaald) dan bij closed source software.
"
Dit is letterlijk de wereld op zijn kop zetten! :)
Men weet nu eenmaal vaak niet wie er allemaal aan de *closed source* gewerkt hebben en nog minder waar die hun kennis vandaan hebben gehaald.
De source is immers niet vrijgegeven en het bedrijf zal bij hoog en laag claimen dat het allemaal bij hun ontwikkeld is.
Blijft de prangende vraag waarom IE rechten juist bij OSS dan bij herhaling voor problemen zorgen. Voor alle duidelijkheid, ik ben geen tegenstander van OSS maar wil behalve voor de onmiskenbare voordelen daarvan ook graag open oog houden voor de nadelen en (ik durf het nauwelijks te zeggen) ook die zijn er en het risico van schending van IE rechten is daar, naar algemeen wordt erkend, niet het minste van.
Overigens zou het de discussie vergemakkelijken indien we het tenminste wel met elkaar eens kunnen zijn dat de OSS die relevant is voor de ARBIT, weinig meer is dan een ander business model van de ICT markt waarmee, net als bij closed source sofware, miljarden euros en dollars worden verdient. Dat laatste mag uiteraard maar het zou de idealistische bevlogenheid waarmee discussies als deze af en toe worden gevoerd, wellicht wat kunnen temperen.
@Ruud: Heb je misschien een paar voorbeelden van open source projecten waar IE-problemen zich voordoen? Ik zou daar best wel eens in willen duiken. Met de producten die wij zakelijk gebruiken (Linux, JBoss, Apache, Java, PostgreSQL, Pentaho en nog een aantal), zijn mij geen problemen bekend, vandaar dat ik hier wat van sta te kijken.
Een voorbeeld die mij nu wel te binnen schiet, is Microsoft die een stuk open source had geimplementeerd maar de code niet had gepubliceerd (gpl-licentie). Goede kans dat MS dit niet eens wist, maar dankzij de onderaannemer wel hun probleem werd. Dit kan dus met alle software het geval zijn, closed source software van Microsoft kent het probleem in elk geval, ze hebben er ervaring mee.
http://bit.ly/4bHcwa
(Ik ben overigens geen groot voorstander van GPL.)
Uiteraard kan je bij Microsoft niets bewijzen, omdat het closed source is.
Wel is bekend dat ze op een bepaald moment de TCP/IP stack gestolen hadden uit FreeBSD, maar de licentie van dat besturingssysteem liet dat toe.
Wat mij vroeger altijd opviel, is dat de concepten van sommige programma's die op freshmeat stonden een paar maanden in een Microsoft versie beschikbaar waren.
Het zou mij niets verbazen als zij een leger aan IE overtredingen hebben in hun broncode.
Daarnaast moet ik toegeven dat functionaliteit niet mag lijden onder idealistische bevlogenheid, maar kom dan ook niet met malafide argumentatie aan zoals het IE circus van de VS dat echt nergens op slaat.
Dit is wat Mr. Victor de Pous heeft uitgezocht:
´Uit de Verenigde Staten wisten we al dat nieuwe programmatuur vaak grotendeels samengesteld wordt uit open en niet-open source software, die vervolgens als ´closed source´ aan de markt wordt aangeboden. Dat zien we nu ook in Nederland bevestigd.
Zie http://bit.ly/fycUQV
Wanneer dit het geval is, verbaast het mij dat Ruud Leether stelt dat er met open source meer problemen met IE zijn dan met closed source. Closed source is blijkbaar gedeeltelijk gebaseerd op open source en zou dus minstens dezelfde problemen met IE moeten hebben. Microsoft is er al eens mee de mist ingegaan.
Er zullen vast en zeker problemen zijn met IE, maar dat geldt voor _alle_ vormen van software, ongeacht de licentie.
Juist de door u genoemde Victor de Pous (zie o.a. zijn rapport Open Source Sofware 2009) wijst bij herhaling op de grotere IE risico's van OSS. Om die reden en de grote complexiteit van OSS licenties, pleit hij voor legal compliance in de vorm van een nauwgezet beleid dat als OSS management vorm kan krijgen. Overigens is ook mijn indruk dat closed source leveranciers in toenemende mate OSS componenten in hun CSS gebruiken (en dat meestal zonder dat de gebruiker dat weet !)hetgeen de IE kwetsbaarheid van die laatste software inderdaad zou vergroten.
Met andere woorden: Zowel open source als closed source kennen exact dezelfde uitdagingen wat betreft IE. De risico's zijn tenslotte gelijk.
Punt van discussie was of OSS IE rechtelijk kwetsbaarder is en mijn standpunt dienaangaande luidt bevestigend. Dat dat probleem inmiddels door vermenging van CSS met OSS dreigt te worden verbreed, is een andere kwestie. Of dat inmiddels zo vaak gebeurt dat CSS en OSS binnenkort dezelfde IE risico's zullen kennen, kan ik niet beoordelen. Wel dat in de praktijk een vrijwaring voor IE claims van derden makkelijker valt overeen te komen bij gebruik van CSS dan bij OSS.
@Ruud Leether, grote auteursrechten conflicten hebben bijna altijd met closed source te maken. Doordat bij open source eerder te zien is of auteursrechten zijn geschonden, zijn acties tegen open source vooral FUD acties geweest. Microsofts juridische afdeling heeft ooit aangegeven dat 235 Microsoft-patenten geschonden werden door open source software leveranciers, maar heeft dat nooit hard gemaakt. Omgekeerd hebben ze wel een keer moeten toegeven GPL te hebben geschonden.
Je opmerking “Overigens is ook mijn indruk dat closed source leveranciers in toenemende mate OSS componenten in hun CSS gebruiken (…..) hetgeen de IE kwetsbaarheid van die laatste software inderdaad zou vergroten”, is typisch een gevolg van FUD.
In de VS kunnen ze overigens de meest idiote zaken patenteren. Achteraf moet dan maar blijken of die patenten houdbaar zijn.
De complexiteit van OSS licenties is niet groter dan bij closed source. De closed source makers hebben vrijwel allemaal hun eigen licenties, soms tientallen verschillende per bedrijf. Denk maar aan MS, die bovendien ook een eigen open source licentie bedacht heeft. Open source makers kiezen in de praktijk uit een beperkt aantal licentievormen, zoals GPL en LGPL.
@ICT-er: Het hele IE circus is in principe een groot FUD verhaal.
Elke keer hebben de mensen van Groklaw aangegeven dat ze de claims wat betreft IE schending heel graag willen onderzoeken, maar bij elke claim wordt super angstvallig teruggekrabbelt en zeker door Microsoft die zelf waarschijnlijk de grootste software heler is.
Er zijn inmiddels 65 door OSI goedgekeurde OSS licenties. De keuze is dus iets groter dan "een beperkt aantal licentievormen zoals GPL en LGPL" ook al worden die in de praktijk het meest gebruikt. Ik kan u bovendien uit eigen ervaring bevestigen dat ze (m.i.v. de GPL en LGPL) veelal juridisch complex en vrijwel altijd lastig leesbaar zijn. Je kunt van CSS licenties met recht beweren dat ze de rechten van de gebruiker waar dat kan beperken, maar te begrijpen zijn ze meestal nog wel en dat is meer dan wat ik van OSS licenties zou willen beweren.
Gelukkig zijn er nog de BSD en MIT licenties, de meest eenvoudige en meest vrije licenties.
Om zomaar te stellen dat closed source licenties begrijpelijk zijn, dat zal toch echt per leverancier verschillen. Steve Ballmer heeft daar al eens zijn beklag over uitgesproken. En dat betrof uitsluitend de licenties van Microsoft.
De 65 door OSI goedgekeurde OSS licenties, betreffen _alle_ door OSI goedgekeurde OSS licenties die voor honderdduizenden open source producten worden gebruikt.
Ik blijf overigens benieuwd naar voorbeelden van open source producten die problemen hebben met IE. Het wordt vaak aangekaart, maar het wordt niet concreet gemaakt. Zonder concrete voorbeelden, is dit wel erg eenvoudig af te serveren als FUD. Ik kijk uit naar de voorbeelden.
De standpunten van Leether ten opzichte van open sourec zijn genoegzaam bekend en hoeven ingewijden niet meer te verrassen. Google voor eerdere discussies met hem op "OSS, wel of geen overstapkosten".
Tegenover die 65 OSI goedgekeurde licenties waar Leether altijd mee schermt staan natuurlijk honderden closed source licenties die ook niet alleemaal zo gemakkelijk leesbaar zijn. Daar hoor je hem dan nooit over.
Verder is het een beetje vreemd dat hij een journalist (Aziz) gaat aanhalen als bewijs voor zijn stelling dat de IE risico's in zijn algemeenheid bij OSS groter zijn. Dat schrijft Aziz bovendien nergens in het bedoelde artikel in Intellectual property Magazine.
Bedankt Mathieu, ik volg die materie al jaren en ken geen steekhoudend oordeel waar groootschalig IP problemen in OSS zouden zitten.
Uit eigen ervaring weet ik dat IP voor juristen een aparte specialisatie is, dat patenten, merkrecht en auteursrecht vaak door elkaar gehaald worden.
Wanneer we in duitsland slechts 1 of 2 specialisten op dat gebied hebben kunnen vinden spreekt dat voor zich.
Bij de zoekopdracht met "Ruud Leether" vond ik wel als een van eerste treffers een verslag van een gezamelijk reisje met ICT-Office naar London.
Daarmee wordt duidelijk in welke kategorie deze berichtgeving thuis hoort.
Het betoog van de Ruud Leether, mede-auteur van de ARBIT en voorzitter van de ARBIT werkgroep, vind ik ook weinig steekhoudend. Het geeft echter wel inzicht in het proces van de totstandkoming van ARBIT. Het laat o.a. zien waarom de open source bijlage zo lang op zich laat wachten.
Vreemd is dat Ruud Leether juist problemen met OSS licenties heeft. Hij vindt 65 door OSI goedgekeurde OSS licenties al veel, maar staat niet stil bij het feit dat een multinational die veel met Microsoft werkt, alleen al daardoor met meer licentievormen rekening moet houden. De meeste licenties kennen nationale varianten, vanwege nationale wetgeving en vooral vanwege marktbenadering van een land en/of een sector. Een beetje bedrijf heeft natuurlijk software van meer dan één leverancier en die hebben allemaal weer andere licentievormen waaruit gekozen dient te worden. En dat kunnen voor dat een grote multinational al duizenden licentievormen zijn.
Voor de liefhebbers, ARBIT is o.a. te vinden op https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2010-11138.html.
@Ruud Leether: Kun je nog een lijstje produceren met open source software en hun bijbehorende IE-overtredingen en problemen voor de gebruikers? Er is al meerdere keren om gevraagd maar er komt geen enkel voorbeeld.
Of is jouw opmerking over intellectueel eigendom echt alleen maar FUD?
Allen,
Deze discussie, die ik noodgedwongen even vanaf de zijlijn heb moet volgen, gaat bedenkelijke vormen aannemen. Verrast mij dat ? Nee niet in het minst,ik heb vaker met de OSS gemeente mogen discussieren en zowel onderbouwde stellingnames als objectiviteit blijken bij enige tegenspraak helaas snel plaats te maken voor niet onderbouwde verdachtmakingen en hardnekkige adhesiebetuigingen voor het eigen gedachtegoed. Het kan in die kring kennelijk niet anders. Ik volsta met een verwijzing naar mijn eerdere mails en mijn daarin verwoorde neutrale standpunt ten opzichte van OSS zoals dat van iemand die zich bezig houdt met de juridische aspecten van aanbesteden ook verwacht mag worden. Van enige door ICT Office ingegeven voorkeur voor CSS, zoals hiervoor even malicieus als gemakkelijk wordt gesuggereerd, is geen sprake. Net zo gemakkelijk trouwens als de uitspraak dat men mij nooit hoort over CSS licenties. Even door googelen zou ik zeggen en vooral ook het deel Gebruiksrechten van de ARBIT voor de verandering eens lezen. Wel wil ik als steeds graag oog blijven houden voor bijzondere risico's en ook OSS kent die of u dat nu leuk vindt of niet. Wie daar meer over wil weten moet maar beginnen zich te verdiepen in het aardige boekje "OSS, een verkenning naar de juridische aspecten evan OSS" (al weer) uit 2006 van de NVvIR met daarin een aardig overzicht van toen bekende OSS gerelateerde geschillen. En ter afsluiting: FUD, nee daar lijd ik, zelfs waar het over OSS gaat, niet aan....
Genoemd boekje is als pdf te vinden op desite van nvvir. Ik ga me er eens in verdiepen, eens kijken of daar dan wel bewijs wordt geleverd voor IE problemen die specifiek voor open source spelen en niet voor closed source.
Genoemde rapport is gebaseerd op de SCO zaak. lol...
Sorry, dit is echt wel FUD. Die zaak is allang voorbij.
@Ruud Leether, ik vind nog steeds dat je dat je problemen/aandachtspunten met closed source heel anders behandeld dan bij open source. Zo kom je verhaal bij mij helaas niet in balans over.
Bijvoorbeeld, je doet moeilijk over het aantal (65) verschillen open source licenties. Maar Microsoft kent in Nederland voor nieuwe producten al gauw tegen de 20 verschillende standaardlicentievormen. Microsoft kent naast die licentievormen ook licentieprogramma’s en licentieregelingen. Grote bedrijven/multinationals en (gezamenlijke) overheden kunnen daarbij afwijkende afspraken afdwingen. Omdat personen en organisaties vaak 5-10 jaar met bepaalde software blijven werken (denk aan Windows XP, Office XP), kunnen daar nog een aantal oude licentievormen en –programma’s en –regelingen bijkomen. Bij Microsoft worden bij veel serverlicenties gecombineerd met gebruikerslicenties. Die onderlinge afhankelijkheden veranderen meestal als er weer een nieuw serverproduct is. Ook verkopers komen er soms niet uit.
Microsoft levert verder ook veel via OEM leveranciers die dan ook de ondersteuning moeten leveren. Met die OEM leveranciers heeft Microsoft verschillende contracten. En al die leveranciers gaan ook nog eens hun eigen voorwaarden samenvoegen met die van Microsoft. Denk daarbij aan wel of geen software op CD of DVD meeleveren, wel of geen recht op downgrading of mogen inleveren van de licentie, verschillen in de wijze administratieve afhandeling en de doorbelasting daarvan. Gelukkig kan je soms de licenties inruilen/omzetten, zodat je met minder verschillende licenties blijft zitten.
Maar daarmee ben je nog niet klaar. Microsoft heeft in de kleine lettertjes terecht aangegeven dat nationale wetgeving kan prevaleren. Ze zullen in eerste instantie moeilijk doen (bijvoorbeeld licentiedoorverkoop willen tegengaan), maar onder genoeg juridische druk uiteindelijk toch de nationale wetgeving min of meer respecteren.
Voor de meeste andere grote producenten geldt hetzelfde.
Kortom, het inkopen en beheer van closed source licenties kan net zo goed veel inspanning kosten.
Ter informatie; ik ben geen OSS-gemeentelid, maar mixed-source gebruiker die al 25 jaar in ICT werkt, toevallig ook een rechtenbul bezit, en die in de loop der jaren voor derden miljoenen aan licenties ingekocht en dito verkocht heeft. Geen juridische specialist, maar wel een beetje ervaringsdeskundige.
Dat je noch ICT~Office en grote closed source producenten, noch de FOSS-gemeenschappen wilt voortrekken, dat begrijpen we. Je staat aan de kant van de overheid als klant.
"Wel wil ik als steeds graag oog blijven houden voor bijzondere risico's en ook OSS kent die of u dat nu leuk vindt of niet."
Welke risico's? Je blijft dit roepen maar een concreet voorbeeld weiger je te geven, ondanks dat hier herhaaldelijk om is gevraagd. Deze weigering lijkt te duiden op het verspreiden van FUD. Mocht je niet aan FUD lijden, geef dan eens een voorbeeld van een open source product of project dat flink de mist is ingegaan met de intelectuele eigendommen van een ander. Dat maakt jouw bewering een heel stuk geloofwaardiger.
Het boekje uit 2006 van de NVvIR stelt nog het volgende:
"In Nederland zijn voorzover bekend nog geen rechterlijke uitspraken die aan OSS zijn gerelateerd."
De diverse voorbeelden van rechtzaken waarbij open source was betrokken, zijn allemaal gewonnen door open source. De open source producten overtraden nergens IE van anderen, zoals je zelf kunt lezen. In de meeste gevallen betrof het bedrijven die de mist waren ingegaan met het verspeiden van software zonder de broncode, wat door de gekozen licentie wel verplicht was. Dit betrof allemaal rechtzaken buiten Nederland en dus wetgeving die niet van toepassing is in Nederland.
Ps. Hoofdstuk 8 van het boekje is erg grappig, Microsoft zou allang failliet zijn wanneer ze aansprakelijk zouden zijn voor verlies van gegevens dankzij bugs in hun code. Ieder zichzelf respecterend bedrijf zorgt er wel voor dat ze nergens voor aansprakelijk zijn en dat je garantie hebt tot aan de stoep. De SIDN had de afgelopen dagen nog een dikke storing met hun Oracle-databases dankzij een bug in de Oracle-code, denk je nou echt dat Oracle deze schade gaat vergoeden? Het zou mij verbazen.
@Ruud Leether
Verwijzen naar een boekje uit 2006 doet vermoeden dat je op dit gebied toch niet meer helemaal uptodate bent.
Wie de internationale pers volgt over dit item vindt, behalve vage beschuldigingen, weinig steekhoudends.
Kijk eens op Groklaw bijvoorbeeld. Als je daar de laatste vijf jaren door wil werken heb je wel wat tijd nodig.
En ja, FOSS kent risico's maar niet op IP-gebied. Projecten die ofwel niet verder gevoerd worden, ofwel 'forken' zijn werkelijke risiko's en die noem je niet.
Wat bedoel je met 'niet onderbouwde verdachtmakingen' was je niet in London met ICT-Office, een branchevertegenwoordiger van CSS en overtuigd tegenstander van FOSS?
Mijn eigen ervaringen: in 2000 hebben we als ministerie van BZK een product laten bouwen dat we wilden vrijgeven als OSS. Omdat we wilden weten of het bruikbaar was als OSS hebben we er een review op laten uitvoeren. Het bleek dat er nogal wat componenten in zaten waar IE-rechten op zaten. De dienstverlener moest het product verbouwen en er zelfs wat functionaliteit uitlaten.
In 2005 door een OSS-dienstverlener wat laten maken. Die lui waren heel goed op de hoogte van de IE-problematiek. De review liet geen fouten zien.
Conclusie (wel in 2005): sommige grote IT-dienstverleners (aangeloten bij ICT-Office) weten niet zo goed wat IE-rechten waren/zijn, sommige OSS-dienstverleners opereren wat dat betreft professioneler.
Voorts valt het me op dat als een zakelijke discussie plaatsvindt over de eventuele nadelen van OSS (zoals hier), dat er nog wel eens van de kant van gesloten source adepten wordt opgemerkt dat de discussie bedenkelijke vormen aanneemt. Dat is onnodige demagogie.
@Arnold Reinders, je hebt een mooi voorbeeld gegeven van IE-problemen bij closed source. Heb zelf projecten geleid waar proprietary tools met “gratis” libraries gebruikt werden. Meestal mag je die software niet vrijelijk delen vanwege die “gratis” libraries die niet voor iedereen gratis zijn. Vergelijkbare problemen kan je ook krijgen door proprietary drivers te gebruiken. Die zijn vaak freeware, maar moeten wel apart aangeleverd worden. Vandaar dat vaak bijna lege CD-ROM’s meegeleverd worden.