Overnames en investeringen van buitenlandse partijen in Nederlandse techbedrijven moeten beter getoetst worden op nationale veiligheidsrisico’s. Daarvoor is een investeringstoets in de maak. Daarnaast wordt het toezicht op studenten en onderzoekers uit risicolanden uitgebreid om te voorkomen dat kennis van gevoelige technologie in verkeerde handen komt. Dat staat in een reeks maatregelen die het kabinet noemt om de veiligheid te verbeteren en cyberspionage door staten tegen te gaan.
In een Kamerbrief over maatregelen tegen statelijke dreigingen schrijft minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid onder meer dat overnames en deelnemingen in Nederlandse (tech)bedrijven in de toekomst scherper gecontroleerd moeten worden op inmenging door buitenlandse regimes. Daarvoor wordt een investeringstoets op nationale veiligheidsrisico’s bij overnames en investeringen uitgewerkt. Ook wordt er beleid en richtlijnen ontwikkeld voor de inkoop en aanbesteding door de overheid en binnen de vitale infrastructuur. Daarnaast wordt gewerkt aan een uitbreiding van de kennisregeling in verband met het weglekken van gevoelige technologie via het academische vlak, zo valt op te maken uit de brief.
In een toelichting op de aanpak schrijft de minister dat de dreiging voor onze nationale veiligheid vanuit andere landen permanent aanwezig is. ‘Door beïnvloeding van onze besluitvorming, digitale sabotage van onze vitale infrastructuur of politieke en economische spionage proberen landen zichzelf te bevoordelen ten koste van de Nederlandse vitale belangen. Daarmee zetten ze onze open democratie onder druk.’
Als voorbeeld wordt de verstoorde spionageoperatie van de Russische militaire inlichtingendienst gericht op de OPCW in 2018 aangehaald. Ook de waarschijnlijke betrokkenheid van Iran bij vijandelijke acties op Europees grondgebied en de signalen van burgers die zich druk maken over hun familieleden in Xinjiang die onder druk worden gezet door Chinese autoriteiten om persoonsgegevens te delen, komen voorbij in de toelichting. Het kabinet zegt in de toekomst duidelijker aan te geven uit welke landen bepaalde dreigingen of aanvallen komen.
Onder coördinatie van de minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid komt het kabinet dus met een aanpak voor het tegengaan van statelijke dreigingen. De aanpak bestaat uit een combinatie van bestaande maatregelen die voortvloeien uit de Nederlandse Cybersecurity Agenda (NCSA), de Geïntegreerde Buitenland- en Veiligheidsstrategie en de Defensienota en nieuwe maatregelen, zoals de genoemde investeringstoets op nationale veiligheidsrisico’s bij overnames en investeringen en aanbestedingen.
Ook wordt er geïnvesteerd in het verbeteren van de informatiepositie en informatiedeling en bewustwording om sneller zicht te krijgen op (potentiële) dreigingen. Dat is ambtelijke taal voor betere informatie-uitwisseling. Het kabinet zal naar eigen zeggen het aantreden van de nieuwe Europese Commissie in 2019 aangrijpen om een lans te breken voor een consistentere aanpak op het gebied van interne veiligheid, waaronder statelijke dreigingen.
In de kamerbrief staat een puntsgewijze opsomming van de aanpak daarvoor.
Spionage
In de brief worden de volgende voorbeelden opgesomd van acties van statelijke actoren in Nederland.
- In april 2018 heeft de MIVD, samen met AIVD, een spionageoperatie van de Russische militaire inlichtingendienst GRU verstoord. Deze operatie was gericht tegen de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag .
- Afgelopen januari zijn, mede op voordracht van Nederland, door de Europese Unie sancties opgelegd vanwege ernstige zorgen over de waarschijnlijke betrokkenheid van Iran bij vijandelijke acties op Europees grondgebied .
- In 2016 heeft het kabinet opgetreden naar aanleiding van berichten over rapportages die de attaché Religieuze Zaken van de Turkse ambassade in Nederland, tevens voorzitter van de Islamitische Stichting Nederland – de Nederlandse tak van Diyanet (ISN), aan Ankara stuurde over vermeende banden van Nederlandse organisaties en burgers met de Gülenbeweging. De Turkse autoriteiten hebben daarop in goed onderling overleg met het ministerie van BZ besloten de attaché terug te trekken uit Nederland.
- De Nederlandse overheid heeft signalen ontvangen van burgers die zich zorgen maken over hun familieleden in Xinjiang, die door de Chinese autoriteiten onder druk worden gezet om persoonsgegevens te delen .
(Bron: Kamerbrief Grapperhaus).
