Blockchain is niet het antwoord op alles

De blockchain-hype is zó groot, dat men zich kan afvragen of we niet een beetje doorslaan. Zo zien we links en rechts blockchain-oplossingen opduiken waar een simpele (gedeelde) database ook zou volstaan. De vraag is alleen: is dit daadwerkelijk een probleem, of moeten we misschien gewoon blij zijn dat zoveel partijen door blockchain data met elkaar delen?

Je hebt trends, hypes, megahypes en blockchain. Hoezeer dit fenomeen op dit moment gehypet wordt, bleek onlangs weer toen een frisdrankproducent zijn naam veranderde van Long Island Iced Tea in Long Blockchain. Het gevolg: de waarde van de aandelen verviervoudigde bijna.

Blockchain is volgens de hypecycle van Gartner net over zijn top heen. Dat betekent dat we nu terechtkomen in de hypefase die ‘Trough of Disillusionment’ heet – oftewel de fase van de teleurstelling. Elke hype gaat er doorheen, het is een heel natuurlijk proces; nadat de verwachtingen eerst wat hooggespannen zijn geweest, volgt er een fase waarin scepsis de overhand krijgt. Experts beginnen zich af te vragen of de technologie wel echt potentie heeft om mainstream te worden.

Deze twijfel uit zich op verschillende manieren. Niet alleen is de waarde van de bitcoin (toch wel het bekendste voorbeeld van de toepassing van blockchain) de afgelopen tijd hard gedaald, ook andere blockchain-initiatieven liggen onder een vergrootglas. Experts vragen zich hardop af of deze technologie ooit gaat leiden tot commerciële toepassingen; er zijn immers nogal wat kanttekeningen te maken, zowel op de performance als op de hoge elektriciteitskosten die gepaard zouden gaan met blockchain.

Lachspieren

Bij it’ers werkt het nogal eens op de lachspieren dat blockchain door sommige mensen wordt gezien als het antwoord op alles. U kunt het zo gek nog niet bedenken of er is wel een blockchain-oplossing voor, maar in een flink aantal van deze gevallen blijkt dat deze onnodig wordt toegepast en de oplossing een stuk minder complex hoeft te zijn. 

Een voorbeeld is het initiatief Mijn Zorg Log, een ‘werkend prototype’ blockchain waarmee cliënt, zorgverleners en familie samen een digitaal logboek kunnen bijhouden. Deze oplossing vervangt de ouderwetse papieren map die zorgverleners vroeger bij zich hadden om verslagen te delen met belanghebbenden.

U zou zeggen dat deze oplossing alle eigenschappen in zich heeft van een blockchain-oplossing: meerdere partijen moeten immers de beschikking hebben over dezelfde realtime data. U kunt zich echter afvragen, of het wel nodig is om deze data gedistribueerd op te slaan, of dat het in dit geval ook prima was als één zorginstelling de regie heeft (een single node-constructie).

Hetzelfde geldt voor Kindpakket, een blockchain-initiatief van de gemeente Zuidhorn. Dit systeem is de uitkomst van een hackathon. In deze blockchain-toepassing wordt bijgehouden welke gezinnen in de gemeente een financieel extraatje krijgen voor de aanschaf van bijvoorbeeld een nieuwe fiets, kleding of lidmaatschap van een sportvereniging – het zogeheten Kindpakket. ‘Bij het Kindpakket is er sprake van een enorme complexiteit van gegevens. Met Blockchain kan dit op een veilige en eenvoudige manier geregeld worden’, aldus de verantwoordelijke wethouder. Het project sleepte zelfs een juryprijs binnen van de VNG als meest vernieuwende digitale dienstverlening.

Ook hier kan men vraagtekens plaatsen bij de noodzaak om blockchain in te zetten. Als de gemeente verantwoordelijk is voor het uitdelen (en dus registreren) van deze gelden, dan zou ook hier een single node-oplossing prima hebben volstaan.

Sceptische experts

Voer voor discussie dus. Als sceptische expert zou u meewarig kunnen concluderen dat we een beetje doorslaan in ons enthousiasme voor de blockchain. Waarom zo moeilijk doen als men aan dezelfde behoefte zou kunnen voldoen door een relationele database aan te maken?

Die vraag is ergens wel begrijpelijk. Maar wat we daarbij wel in ons achterhoofd moeten houden, is dat blockchain in veel van deze gevallen functioneert als een katalysator voor innovatie, als een toverwoord om verschillende partijen (eindelijk) op een digitale manier met elkaar gegevens te laten uitwisselen. Of dat nu per se met een blockchain-oplossing zou moeten of niet, dat is uiteindelijk misschien niet eens zo belangrijk. Het feit dat partijen nu ineens wel met elkaar om tafel gaan zitten om data uit te wisselen, op een verantwoorde manier uiteraard, daar draait het wat mij betreft om.

Sterker nog: soms denk ik nog wel eens terug aan projecten uit het verleden die het net niet zijn geworden, maar misschien in het blockchain-tijdperk wél van de grond zouden zijn gekomen. Nog niet zo heel lang geleden werkte ik bijvoorbeeld met een aantal collega’s aan een centrale database die behandelingen van tandartsen in verzorgingstehuizen zou moeten bijhouden. Bij veel zorginstellingen komen tandartsen om de zoveel tijd langs om gebitcontroles uit te voeren bij bewoners. Uiteraard moeten deze zorghandelingen worden geregistreerd en gedeeld met de instelling, de bewoner en de zorgverzekering. Dat gebeurde in die tijd nog met formulieren van carbonpapier. Een tandarts schreef op een papier welke behandeling hij of zij had toegepast op welke bewoner en iedereen kreeg daar een kopietje van. Toen we voorstelden om dit centraal bij te houden in een relationele database, kregen we de handen daar niet voor op elkaar – terwijl het echt een hele hoop tijd en werk had kunnen besparen.

Misschien dat het nu, door het noemen van het toverwoord ‘blockchain’, wél was gelukt.

Omarmen

Je kunt van blockchain vinden wat je wilt; het zorgt er wel voor dat organisaties geïnteresseerd zijn in nieuwe manieren om data met elkaar te delen. Deze manier van denken moeten we omarmen en toejuichen, omdat ze waarde toevoegt door een efficiëntere wijze van samenwerken. Alleen al op die manier voegt blockchain waarde toe, zelfs als het misschien eigenlijk helemaal geen blockchain is of hoeft te zijn.

Net als met de ice tea; alleen al het gebruik van het woord blockchain voegt soms al waarde toe.

Ivo Diepstraten, senior business information analyst & operational manager bij Info Support.