Het mislukken van het nieuwe ‘hoger beroepssysteem’ bij het ministerie van Justitie vormt geen uitzondering. Grote ict-projecten lopen geregeld vast op bestuurspolitieke perikelen. Justitie ontkent dat ook het nieuwe strafrechtsysteem GPS voor de gerechtshoven op een fiasco uitdraait. Er ligt een schone taak voor de Raad voor de Rechtspraak, die vanaf 1 januari 2002 het toezicht op de justitiële bedrijfsvoering op zich neemt.
Minister Benk Korthals heeft een beleidslijn uitgevaardigd om meer grip te krijgen op de bedrijfsvoering bij decentrale rechterlijke organisaties. Hij tracht bijvoorbeeld uniformiteit af te dwingen door middel van standaardisatie van ict-systemen, ter vervanging van bestaande, vaak stokoude systemen. Dat ligt echter gevoelig. Volgens ingewijden moeten de rechterlijke instanties, die vaak hun eigen it-zaakjes regelen, weinig van standaardisatie hebben en vinden zij dat rechtsprocessen niet te standaardiseren zijn. Daardoor ontstaan er in it-projecten conflicten tussen opdrachtgevers uit Den Haag en afnemers die klagen dat een systeem te weinig functionaliteit kent.
Neem het nieuwe Hoger Beroep Strafrecht-systeem (HBS) dat op de vijf gerechtshoven zou worden ingevoerd. Het moest diverse stokoude, deels handmatige toepassingen vervangen. Na vier jaar tijd heeft minister Korthals het project, dat 28 miljoen heeft gekost, geschrapt. Er bestond onder gebruikers geen enkele steun voor het nieuwe systeem. Advieskantoor Deloitte & Touche heeft inmiddels een audit uitgevoerd. Volgens Bert Gietelink, die zitting had in het projectbestuur, blijkt uit het conceptrapport dat het grootste probleem het gebrek aan betrokkenheid is. "Justitiële organisaties bepalen pas op het moment van oplevering of ze een systeem willen of niet. HBS ging daardoor functioneel schuiven, terwijl een systeem eigenlijk bij het begin al goed gedefinieerd moet worden, om het daarna in één keer te bouwen."
Hand op het hart
Korthals moest tijdens het algemeen overleg met de vaste kamercommissie van Justitie vorige week uitleg geven over het sneven van HBS. Volgens Gerritjan van Oven, Tweede Kamerlid voor de Pvda, zei hij met zijn hand op het hart dat dit soort flaters niet meer zullen voorkomen. Daarbij ziet hij een rol weggelegd voor de Raad voor de Rechtspraak, een bufferorganisatie tussen het ministerie en de rechtspleging die instanties kan aanspreken op de aansturing en beheer van grote projecten. "Ook ict-projecten vallen hier onder", stelt Van Oven nadrukkelijk. Een woordvoerder van de raad wil geen commentaar geven omdat de toezichtorganisatie pas op 1 januari 2002 start.
De mislukking van HBS past in een rijtje flops van de laatste paar jaar. In 1998 wordt de bouw van het op SAP gebaseerde en door CMG geïmplementeerde personeelssysteem Jupiter (CMG) stopgezet. Eind 1999 verdwijnt een door Cap Gemini Ernst & Young opgeleverd documentair informatiesysteem van PC/Docs in de koelkast. Dit jaar nog bekritiseert de Rekenkamer de gebrekkige it-organisatie bij het Centraal Justitieel Incassobureau. Geruchten dat het nieuwe landelijke strafrechtsysteem GPS – de opvolger van Compas – eveneens op een miljoenenstrop uitdraait, wordt echter door zowel het Openbaar Ministerie als implementator Ordina ontkend. "Er zijn geen tekenen die richting het HBS uitgaan", benadrukt Ronald Kasteel van Ordina.
