'Virtuele organisatie is inhoudsloos begrip'

AMSTERDAM – De ‘virtuele organisatie’ is een door consultants verzonnen marketing-hype zonder veel inhoud. Tot dit harde oordeel komt de OTR-groep in een uitgebreid Europees onderzoek naar het effect van nieuwe technologieën op werk.

Informatie-technologie in het arbeidsproces maakt nieuwe werkvormen mogelijk. Hierop zijn de afgelopen jaren verschillende etiketten geplakt. De OTR-groep houdt in het onderzoek ‘What new ways of working are made possible by technology’ de effecten van telewerken, het virtuele kantoor, de virtuele organisatie en elektronische handel (tele-trade) tegen het licht.
De onderzoekers vellen daarbij een hard oordeel over de fenomenen telewerken en de ‘virtuele organisatie’. Positiever is OTR over elektronische handel en het virtuele kantoor, als nieuwerwetse manieren om te werken.
Bedrijven adopteren telewerken lang niet zo snel als OTR in 1991 nog voorspelde. Deze werkvorm zal slechts in een beperkt aantal niches vaste voet aan de grond krijgen. "Belangrijkste redenen hiervoor zijn dat bedrijven ondanks overheidssteun nauwelijks geïnteresseerd zijn in deze werkvorm. Bovendien ligt er voor Europese telewerkers een bedreiging vanuit lage-lonenlanden op de loer, die voor een lager loon ‘op afstand’ de concurrentie met telewerkers aangaan."

Uit de mode

OTR komt dan ook tot de conclusie dat telewerken inmiddels "uit de mode is". De term is vervangen door het veel flexibeler concept van het virtuele kantoor. Waarmee gedoeld wordt op het geheel van hulpmiddelen waarmee werk en arbeidsplaats losgekoppeld kunnen worden.
OTR meent dat managers de komende jaren de grootste moeite zullen hebben om de coherentie in de organisatie te behouden. De flexibele werkplek levert in de praktijk vaak niet de besparingen op die werden beoogt, zo stelt OTR.
Nieuwe technologieën zijn ook verantwoordelijk voor de opmars van de ‘virtuele organisatie’. "Een marketing-hype, uitgevonden door consultants," stelt OTR. Het bureau meent dat volstrekt onduidelijk is wat hier nu onder moet worden verstaan. Tijdens het onderzoek onder honderd bedrijven in Europa stuitte OTR op vier definities van de virtuele organisatie. Daarbij was er niets nieuws onder de zon, meent OTR.
Het concept valt volgens het onderzoeksbureau in duigen zodra de virtuele organisatie contact legt met de buitenwereld. "Zodra contracten worden getekend moet immers duidelijk worden met wie een overeenkomst aangegaan wordt." De virtuele organisatie kan het zicht op de werkelijkheid en de verantwoordelijkheden aan het oog onttrekken. "Een contract met een virtuele organisatie is zonder betekenis," stelt OTR. Voor elektronische handel of tele-trade ziet de onderzoeksgroep een goede toekomt "In bepaalde sectoren zal dit aanslaan, maar wel gepaard gaan met verlies aan werkgelegenheid. Met name in uitgeverijen, software-fabrikanten, film- en muziekleveranciers, informatie-dienstverleners, financiële instellingen, banken en de reis- en vermaak-sector zullen tele-trade met succes toepassen. MP