Voor de derde achtereenvolgende keer heeft Moret Ernst & Young Management Consultants een vergelijkend onderzoek uitgevoerd naar de toepasbaarheid van standaard logistieke pakketten in de voedings- en genotmiddelenindustrie. Aan de hand van een groot aantal criteria zijn de koplopers in deze branche getoetst op de geboden functionaliteit. De onderzochte erp-pakketten bieden een ruime basisfunctionaliteit als standaard aan. Elektronisch handeldrijven via Internet geniet nog weinig ondersteuning.
De afgelopen jaren heeft de logistieke automatisering binnen de voedings- en genotmiddelenindustrie een hoge vlucht genomen. Ontwikkelingen zoals ecr (efficient consumer response), elektronische handel en haccp (hazard analysis of critical control points), de naderende eeuwwisseling (‘jaar 2000’-problematiek) en de euro dwingen de voedingsmiddelenproducent fors te investeren in informatietechnologie. Om na te gaan in hoeverre hedendaagse erp-pakketten inspelen op de nieuwste ontwikkelingen binnen de voedingsbranche heeft Moret Ernst & Young Management Consultants een onderzoek uitgevoerd naar erp-pakketten voor de voedings- en genotmiddelenindustrie.
De onderzochte pakketten zijn zorgvuldig geselecteerd als geschikte oplossingen voor de voedings- en genotmiddelenindustrie en staan vermeld in figuur 1.
| Pakket | Versie | Leverancier | Vestigingsplaats |
| Baan IV | IV.b | Baan Nederland B.V. | Ede |
| BPCS | 6.0 | SSA Benelux B.V. | Zeist |
| E-Pas Food+ | 6.5 | Exact Industrie B.V. | Delft |
| Heart-Profit | 2.10.d | Heart Informatisering B.V. | Barneveld |
| MFG/PRO | 8.5 | Largotim Nederland B.V. | Nieuwegein |
| Protean | 2.1.5 | Marcam Nederland | Eindhoven |
| Renaissance CS | 3.1.a | Ross Systems Nederland | Utrecht |
| Sap/R3 | 3.0.f | Sap Nederland BV | Den Bosch |
| System 21 | 3.4 | JBA/Ratioplan Benelux | Den Bosch |
Figuur 1. Overzicht van de vergeleken erp-pakketten in de sector voedings- en genotmiddelenindustrie.
In een eerste selectieronde is aan alle ons bekende leveranciers van logistieke softwarepakketten gevraagd of zij het door hen geleverde pakket geschikt achten voor implementatie in de voedings- en genotmiddelenindustrie. Van de ruim tachtig uitgekozen pakketten waren er volgens de leveranciers dertig geschikt voor de voedingsmiddelen-branche.
Top-10 pakketten
Om te komen tot een top-10 van erp-pakketten voor de voedings- en genotsmiddelenindustrie zijn de dertig overgebleven pakketten beoordeeld op de beschikbaarheid van specifieke ‘food’-functionaliteit en op het aantal gerealiseerde implementaties in de (Nederlandse) food-industrie. Voorwaarde voor opname in de lijst was dat de pakketten een ruime ondersteuning moeten bieden op het gebied van recepturenbeheer, partij-, kwaliteits- en houdbaarheidsregistratie, verkoopordermanagement en capaciteitsplanning (figuur 2).
- Recepturenbeheer
- in de receptuur kunnen co- en bijproducten als positieve opbrengst worden opgenomen (in plaats van als negatief verbruik);
- in de receptuur kan een bewerkingstijd per batch worden vastgelegd.
- Partij-administratie
- partij-administratie wordt ondersteund;
- volledige lot-traceability in beide richtingen van het productieproces is mogelijk;
- bij orderinvoer kan een deel van een specifieke partij voor een klant worden gereserveerd.
- Kwaliteitsregistratie
- per partij kunnen kwaliteitsgegevens worden vastgelegd.
- Houdbaarheidsregistratie
- per partij kan een houdbaarheidsdatum worden vastgelegd;
- de overschrijding van de houdbaarheidsdatum van partijen wordt gesignaleerd.
- Ordermanagement
- diverse prijsstructuren met staffels en kortingen kunnen worden vastgelegd per klant, per klantgroep en klant(groep)/artikel(groep)-combinaties;
- per klant kan een artikelassortiment worden vastgelegd.
- Planning en scheduling
- op grond van het productieplan kan een capaciteitsplanning worden uitgevoerd;
- op detailniveau kan op eindige capaciteit worden gepland, of is een standaardinterface met een scheduling-pakket beschikbaar.
Figuur 2: Kritische selectiecriteria
Naast de functionele criteria heeft ook het aantal gerealiseerde implementaties in de Nederlandse voedings- en genotmiddelenindustrie een belangrijke rol gespeeld bij de selectie (figuren 3 en 4). Het aantal implementaties is een goede maatstaf voor het succes van een pakket en de kennis en ervaring van de leverancier in deze branche. Dit criterium houdt dus echter wel in dat een aantal pakketten die functioneel goed scoorden, toch zijn afgevallen op grond van een te beperkt aantal implementaties in de branche.
 |
| Figuur 3. Aantal implementaties in de Nederlandse voedings- en genotmiddelenindustrie. |
De volgens deze methode verkregen ‘shortlist’ is aangevuld met een nieuwkomer op de markt: Protean van leverancier Marcam. Dit is een nieuwe volledig objectgeoriënteerde erp-oplossing, waarvan echter op dit moment nog niet alle modules volledig beschikbaar zijn.
De negen geselecteerde pakketten zijn in detail getoetst op de geboden functionaliteit. Op basis van ervaringen van de adviseurs van Moret Ernst & Young en een drietal vooraanstaande ‘food’-producenten is een casus opgesteld van het fictieve bedrijf Food N.V. (figuur 5). In deze casusbeschrijving is een groot aantal karakteristieke kenmerken van de voedings- en genotmiddelenindustrie opgenomen, aan de hand waarvan de erp-pakketten tijdens een demonstratie beoordeeld zijn.
Functionaliteit
De onderzochte pakketten bieden een ruime functionaliteit om tot een succesvolle implementatie in de voedings- en genotmiddelenindustrie te kunnen komen. Toch bestaan er tussen de pakketten nog aanmerkelijke verschillen; zeker wanneer gekeken wordt naar de ondersteuning van nieuwe ontwikkelingen zoals ecr (efficient consumer response), elektronische handel en haccp (hazard analysis of critical control points). Op een aantal van deze functionele en technologische verschillen wordt hieronder ingegaan.
Ondersteuning ECR. Binnen de food-branche is de aandacht voor samenwerking in de keten groot. Veelal op initiatief van de retailers wordt gekeken op welke wijze retailers en producenten kunnen samenwerken om zo effectief en efficiënt mogelijk in de totale keten te kunnen opereren. Binnen de food-branche staat deze samenwerking tussen retailers en producenten bekend onder de naam efficient consumer response.
 |
| Figuur 4. Aantal implementaties in de Voedings- en genotmiddelenindustrie wereldwijd. |
Daarbij is sprake van een vloeiende, continue goederenstroom die is afgestemd op de consumptie. Deze gaat gepaard met een tijdige, accurate papiervrije informatiestroom.
Om op adequate wijze invulling te geven aan het ecr-concept is de ondersteuning van informatietechnologie onontbeerlijk. Voor erp-pakketten betekent dit onder meer functionaliteit op het gebied van elektronische uitwisseling via edi (electronic document interchange) en Internet (elektronische handel), en elektronische uitwisseling van ‘pos’-informatie (point of sale). De retailer geeft geen expliciete verkooporders meer door, maar voorziet de producent van de actuele verkoopgegevens. De producent (het erp-systeem) dient deze informatie zelf te herleiden tot een verkooporder.
Steeds meer erp-pakketten voorzien in standaard edi-berichten (orders, facturen, verzendadviezen). Op het gebied van ecr en elektronische handel via Internet, bieden slechts weinig pakketten ondersteuning (figuur 6).
Integratie haccp. Vanuit overheidswege is ieder voedingsmiddelenbedrijf vanaf 1996 verplicht er een haccp-systeem op na te houden. In een dergelijk systeem worden de potentiële risico’s voor voedingsmiddelen geanalyseerd. Er moet worden aangegeven op welke wijze de kritische punten binnen het verwerkingsproces worden gecontroleerd en bewaakt. De resultaten van iedere controle moeten worden vastgelegd en worden vergeleken met de gestelde normen.
Om invulling te geven aan het haccp-concept is de volgende ondersteuning gewenst: het documenteren van haccp-procedures,
het vastleggen van de resultaten van de kwaliteitskeuring (per partij), en het vergelijken van het gerealiseerde kwaliteitsniveau met gestelde normen.
 |
| Figuur 5. Vestigingsstructuur FOOD NV. |
Het vastleggen van de kwaliteitsgegevens per partij wordt in alle onderzochte pakketten goed ondersteund. Er treden echter beperkingen op wanneer de kwaliteitsresultaten vergeleken moeten worden met de normen, zoals deze zijn vastgelegd in de haccp-procedures. Het documenteren van de haccp-procedures wordt slechts door een beperkt aantal erp-systemen ondersteund (MFG/PRO, Renaissance, E-Pas Food+). Bij het laatste pakket verloopt de integratie via derden.
Multi site/multi company-structuur. Veel bedrijven binnen de Food-branche hebben te maken met meerdere productie- en verkoopvestigingen in binnen- en buitenland. Met uitzondering van E-Pas Food+ kunnen de onderzochte pakketten een ‘multi company’-situatie (meerdere bedrijven, vestigingen of magazijnen) op een of andere manier ondersteunen. De wijze waarop verschilt echter van galant tot omslachtig. De integratie tussen de financiële en logistieke processen, het kunnen werken met verschillende basisvaluta per vestiging en het al dan niet centraal uitvoeren van de productieplanning zijn daarbij belangrijke kenmerken (figuur 7).
Technologie
Hardware. Veel pakketten laten aan de gebruiker de keus voor het hardwareplatform (figuur 8). Ook pakketten die oorspronkelijk geschreven zijn voor de AS/400 brengen nu versies uit voor Unix en Windows NT. De gebruiker kan dus steeds meer zelf bepalen op welk hardware-platform het erp-systeem moet draaien. Opvallend is de opmars van Windows NT.
Database management systemen. Ook voor wat betreft de databases krijgt de gebruiker steeds meer keus (figuur 8). De eigen databases verliezen meer en meer terrein: de meeste ontwikkelaars van erp-pakketten kiezen voor de grote databaseleveranciers als basis van hun pakket. Hierbij is die van Oracle de meest ondersteunde database. Doordat de gebruiker in toenemende mate zelf de te gebruiken database kan bepalen, zal dit steeds minder een selectiecriterium worden.
Koppelingen. Een groeiend aantal pakketleveranciers realiseert zich dat het bijna onmogelijk is om software ten behoeve van alle bedrijfsfuncties zelf te ontwikkelen. Vanuit de markt wordt steeds vaker gevraagd om een integratie van de systemen: het productiepakket moet gekoppeld worden met het onderhoudspakket ten behoeve van het inplannen van preventief onderhoud, en de kwaliteitsmodule moet gekoppeld worden met het laboratoriumsysteem voor het vastleggen van testresultaten, enzovoort. De laatste jaren zijn de systemen veel opener geworden, waardoor koppelingen tussen pakketten eenvoudiger te realiseren zijn. Veel erp-leveranciers kiezen er daarom voor om functionaliteit niet zelf te ontwikkelen, maar samenwerkingsverbanden aan te gaan met leveranciers van niche-producten. In deze samenwerkingsverbanden worden afspraken vastgelegd betreffende de koppeling van de systemen en het onderhoud hiervan in het geval van nieuwe releases.
Geboden functionaliteit
De koppeling is op verschillende wijzen tot stand te brengen: een ‘losse’ koppeling met periodieke uitwisseling van gegevens tot een volledige integratie in de programmatuur van het erp-pakket. Bij de beoordeling van erp-systemen zullen hierdoor de gerealiseerde standaardkoppelingen een steeds grotere rol gaan spelen om te kunnen komen tot een juiste beoordeling van de totale geboden functionaliteit. In het onderzoek is voor vijftien aanpalende gebieden (zoals ‘scheduling’, voorraadketenbeheer, ‘warehouse management’ en routeplanning) nagegaan of de leverancier van het erp-systeem standaardkoppelingen heeft gerealiseerd met systemen van derden. Ter illustratie is in figuur 9 een overzicht gegeven van de koppelingen die de erp-pakketten op de ‘shortlist’ hebben met ‘scheduling’-pakketten.
Jaar 2000. Het naderen van de eeuwwisseling levert bij een groot aantal informatiesystemen de nodige problemen op, omdat de betreffende systemen het jaartal in twee in plaats van in vier cijfers registreren (97 in plaats van 1997). Het jaar 2000 (00) wordt in dat geval gelezen als 1900 met alle ongewenste gevolgen van dien. Gelukkig bieden zeven van de negen onderzochte erp-pakketten in de huidige versie reeds ondersteuning op dit gebied. Uitzonderingen vormen E-Pas Food+ en System 21.
Specifieke eisen
Op basis van de resultaten van het onderzoek kan geconstateerd worden, dat er in Nederland voldoende pakketten beschikbaar zijn voor de voedings- en genotmiddelenindustrie. De onderzochte erp-pakketten bieden een ruime basisfunctionaliteit als standaard aan. Toch bestaan er tussen de pakketten nog duidelijke verschillen, die de aansluiting bepalen tussen de eisen die een organisatie stelt aan het pakket en de in het pakket geboden standaard functionaliteit. Daarom zal voor iedere bedrijfsspecifieke situatie moeten worden nagegaan welke pakketten het beste passen. De geboden functionaliteit is daarbij echter in het algemeen nooit het enige selectiecriterium.
Ir. Lia Josten en dr. Peter Tielemans zijn beiden adviseur bij Moret Ernst & Young Management Consultants.
| Baan Process | BPCS | E-Pas Food+ | Heart Profit | MFG/PRO | Protean | Renaissance | Sap R/3 | System 21 | |
| edi | ja | ja | beperkt | ja | ja | – * | ja | ja | ja |
| Internet | beperkt | ja | nee | nee | ja | – | nee | ja | nee |
| ‘pos’ | nee | nee | nee | nee | nee | – | nee | ja | nee |
Figuur 6. Ondersteuning elektronische informatie-uitwisseling.
* De verkoopmodule van Protean is op dit moment nog niet beschikbaar en is derhalve ook niet in de beoordeling meegenomen.
| Baan Process | BPCS | E-Pas Food+ | Heart Profit | MFG/PRO | Protean | Renaissance | Sap R/3 | System 21 | |
| Multicompany structuur | ja | ja | nee | ja | ja | ja | beperkt | ja | ja |
| Flexibele relatie logistieke en financiële bedrijfs- structuur | ja | ja | nee | beperkt | beperkt | ja | beperkt | ja | beperkt |
| Intercompany-facturering | ja | beperkt | nee | nee | ja | nee * | beperkt | ja | nee |
Figuur 7. Ondersteuning multi site/multi company-structuur.
* De verkoopmodule van Protean is op dit moment nog niet beschikbaar en is derhalve ook niet in de beoordeling meegenomen.
| Pakket | Hardware/Besturingssysteem | Dbms |
| Baan IV | Unix, Windows NT | Oracle, Informix, Sybase, SQL |
| BPCS | Unix, AS/400 | Oracle, Informix, DB2/400 |
| E-Pas Food+ | MS Dos/Novell | eigen |
| Heart-Profit | Windows NT, Ms Dos/Novell | DBX |
| MFG/PRO | Unix, Windows NT | Oracle, Progress |
| Protean | Unix, Windows NT | Oracle, Informix, SQL |
| Renaissance CS | Unix, Windows NT, VAX/VMS | Oracle, Sybase, SQL |
| Sap R/3 | Unix, Windows NT, AS/400 | Oracle, Informix, DB2/400, SQL |
| System 21 | Unix, AS/400 | Oracle, DB2/400 |
Figuur 8. Hardware, besturingssysteem en database-managementsysteem.
| Pakket | Scheduling-applicaties |
| Baan IV | Grip, Moopi |
| BPCS | Tess |
| E-Pas Food+ | Intelligent Planner |
| Heart-Profit | – |
| MFG/PRO | Grip, PMSIM |
| Protean | Quick Scheduler (eigen module) |
| Renaissance CS | Numetrix, Logility |
| Sap/R3 | Grip, Factor, Rhythm, Numetrix, ST-Point, PMS/PMX, Orion_PI, OPT, Pacemaker, Picaso, Simple++, webPLAN, INFORM-AC, LISA, Ortems, PSIS, Databridge |
| JBA System 21 | Grip, S-Plan4 |
Figuur 9. Standaardkoppelingen met scheduling-pakketten.
ERP Food seminar 97/98
De resultaten van het onderzoek naar de toepasbaarheid van erp-pakketten voor de voedings- en genotmiddelenindustrie zijn opgenomen in het rapport ‘Erp-pakketten Food 97/98’ en worden gepresenteerd op het Erp Food-seminar op 25 november aanstaande. Voor meer informatie over rapport of seminar: A. Lawalata van Moret Ernst & Young Management Consultants (030 – 258 85 09).
