Eind maart kondigt president Reagan van de Verenigde Staten een nieuw plan aan dat heel veel geld zal gaan kosten: het Strategic Defense Initiative.
Dit plan krijgt al snel bekendheid onder de naam ‘Star Wars’, naar een film die het op dit moment goed doet in de bioscopen. Reagan meent dat het hele gedoe van ‘als jullie een bom gooien, doen wij het ook’ ouderwets en achterhaald is. "We moeten er gewoon voor zorgen dat hun raketten ons niet meer bereiken." Vanuit de ruimte moeten vijandige raketten met laserstralen en ander uit Spiderman weggelopen wapentuig op hun weg naar New York en Washington uit de lucht worden geschoten.
Het SDI-project slurpt enige miljarden op, maar komt uiteindelijk niet verder dan het stadium van animatiefilmpjes. Langzaamaan hoor je er minder en minder over. En dan niks meer.
Spierballen
Een half jaar later krijgt Reagan evenwel de kans zijn spierballen eens echt te laten rollen. In Grenada, een klein eilandje in de Caraïbische Zee, wordt premier Maurice Bishop achtereenvolgens afgezet, gevangen gezet, bevrijd en geëxecuteerd. Er vallen enige tientallen doden. Reden genoeg voor Reagan om de Amerikaanse strijdkrachten opdracht te geven gewapenderhand in te grijpen. Want er vieren ook nog duizend Amerikanen vakantie op het eiland en uiteraard mag hun niets overkomen. SDI werkt nog niet, dus sturen de VS tweeduizend militairen op het eiland af. En dat is het dan. Aldus wordt Reagan de eerste president in jaren die weer eens een oorlog wint. Hoe blij het Amerikaanse volk met hem is, zal een jaar later blijken, als hij bij de presidentsverkiezing de grootste overwinning ooit boekt.
Zwarte dag
Ook de Fiod doet een inval. Bij Slavenburg’s Bank in Rotterdam, Den Haag en Dordrecht. Er vallen geen doden, maar wel slachtoffers – onder de directie en zelfs tot in de Raad van Bestuur. Want al gauw blijkt dat die op de hoogte zijn geweest van het feit dat de kluisjes van de bank uitpuilen van het zwarte geld. De naam van de bank is dermate bezoedeld, dat ze luttele maanden later haar naam opgeeft en die van haar moeder aanneemt.
Uit de lucht gehaald
Dingen uit de lucht schieten kan ook zonder SDI. Twee Russische gevechtsvliegtuigen hebben er drie raketten voor nodig om een hele Boeing 747 van de Koreaanse luchtvaartmaatschappij neer te halen. Alle 270 inzittenden komen om het leven. Het toestel was op weg van Anchorage naar Seoul uit de koers geraakt en boven Russisch territorium verzeild geraakt – eerst boven Kamchatka en toen boven Sachalin. Daar grepen de Russen in, want op Sachalin staan dingen waar niemand iets vanaf mag weten.
Robots rukken op
Alom in de Westerse wereld bereikt de werkloosheid nieuwe hoogten en het is dan ook niet verwonderlijk dat de automatiseringsgolf daar voor een deel de schuld van krijgt. De Amerikaanse vakbeweging AFL-CIO voorspelt in een rapport de grootst denkbare ellende, zo lezen we begin september in ons automatiseringsvakblad. ‘Met name het gebruik van robots, tekstverwerkers gua’s (gelduitgifte automaten) en kommunikatiesatellieten zal tot een permanente werkloosheid leiden. De vakbond is van mening dat de technologische industrie onvoldoende nieuwe banen oplevert. Daarentegen zal een nieuwe situatie ontstaan, waarbij een relatief kleine elite de leiding zal krijgen over een groot potentieel aan werknemers.’ In welk opzicht dit iets anders is dan wat we sinds de klassieke oudheid gewend zijn, vermeldt de vakbond niet.
De International Labour Organization is al weinig optimistischer: ‘De oprukkende automatisering in kantoren, banken en het verzekeringswezen zal volgens de ILO tot een grote werkloosheid onder vrouwen leiden. Zij zullen namelijk onvoldoende in staat zijn zich om te scholen, omdat vrouwen altijd meer sociale dan technische vaardigheden zijn bijgebracht, aldus het ILO-rapport.’
Onzin over de toekomst
Het overgrote deel van het eerste Computable-nummer van september is opgehangen aan de tentoonstelling Kantoorinnovatie, die over een paar dagen in de RAI van start zal gaan. En wie in deze tijd ‘kantoorinnovatie’ zegt, die heeft het over ‘Het Kantoor van de Toekomst’. Over wat we ons daarbij moeten voorstellen, daarover wordt nog heel verschillend gedacht. Zo lezen we onder de kop ‘Bij kantoorinnovatie wordt de mens op kantoor vergeten’: ‘Het "Kantoor van de toekomst", waarover veel mensen het de laatste tijd hebben, bestaat volgens J.G.F. Wijman helemaal niet.’ En stafmedewerker Van Piere van NMB-Heller heeft ook zo zijn bedenkingen: ‘Het kantoor van de toekomst heet papierloos te zijn. Eer dat zover is, zal er nog heel wat overwonnen moeten worden.’ Weinig kon zelfs Van Piere bevroeden dat het helemaal nooit zover zou komen.
CNV-beleidsmedewerker Piet Hazebos heeft ze in ieder geval door. ‘Het kantoor van de toekomst, dat is in eerste instantie een verkoopkreet,’ zegt hij.
Op de barricaden
Ook de vakbeweging gaat met zijn tijd mee. In een oktober-nummer lezen we: ‘De Nederlandse vakbeweging moet om effektief pressie uit te kunnen oefenen, gebruik maken van de mogelijkheden die automatiseringstoepassingen bij overheid en bedrijven bieden. "Staking is een antiek drukmiddel; het dateert uit de tijd dat de mens belangrijker was dan de machine."’ Aldus twee vakbondsbestuurders. Het duo stelt voor om voortaan niet meer hele bedrijven plat te gooien, maar alleen maar de automatiseringsdiensten te boycotten. Bedenk maar eens, zeggen de heren, wat er zou gebeuren als alle 750.000 vakbondsleden hun wegenbelasting met een gewone giro zouden overmaken in plaats van met de acceptgiro. Kijk, dát is modern actie voeren.
