Een paar weken geleden werd ik geïntrigeerd door een publicatie van een vooraanstaand onderzoeksbureau dat het marktaandeel van verschillende database-producten beschreef. IBM is terug in de top met DB2 en wordt op de voet gevolgd door Oracle. Microsoft is met 12 procent flink aan het stijgen; Informix en Sybase zitten allebei onder de 10 procent. Dit had iedereen wel zo’n beetje kunnen raden. Ik was dan ook vooral verbaasd over de categorie ‘overigen’: meer dan 20 procent!
Hetzelfde patroon zien we in andere productsectoren, zoals besturingssystemen, communicatieproducten, programmeertools en dergelijke. De overheersing van sommige leveranciers wekt de illusie dat er geen andere bestaan. Dit vloeit voort uit het feit dat de IT-industrie voor zijn informatievoorziening afhankelijk is van gratis bladen; bedrijven met een groot marktaandeel kunnen meer persberichten laten uitgaan en meer PR bedrijven, zodat ze meer aandacht in de bladen krijgen. Hetzelfde geldt voor het Web, omdat de grote bedrijven meer geld neertellen om vooraan in de rij te mogen staan bij de zoekmachines.
De PC-markt is waarschijnlijk nog het eenvoudigst te begrijpen, omdat deze wordt gedomineerd door één speler, Microsoft. Windows draait op ongeveer 85 procent van alle PC’s. Dat is verschrikkelijk veel! Maar wat draait er op de resterende 15 procent? Een bedrijf dat zijn product weet te verkopen aan 5 procent van alle PC-gebruikers heeft een flinke omzet, als je nagaat hoeveel machines er zijn. In dit geval bestaat de resterende 15 procent voor een groot deel uit Unix en OS/2, maar er zijn specialistische ‘multi-user’ systemen en ‘real-time’ besturingssystemen die op redelijk grote schaal worden gebruikt. De leveranciers van zulke systemen voor de PC hebben nu nieuwe kansen, omdat hun producten geschikter zijn voor de nieuwe generatie handhelds dan Windows CE bijvoorbeeld.
Linux zal het PC-plaatje ook veranderen, omdat steeds meer gebruikers van Windows afstappen. Het begrip marktaandeel staat hiermee echter wel ter discussie. Wordt marktaandeel gemeten in eenheden of in termen van omzet of winst? Linux zal een behoorlijk marktaandeel van Windows afsnoepen en uiteindelijk misschien zelfs op meer PC’s geïnstalleerd worden, maar zelfs dan zal de Windows-omzet vele malen hoger zijn dan de Linux-omzet. Een voorbeeld: Microsoft beweerde dat NT beter verkocht dan Unix. Maar NT kost ongeveer duizend dollar, terwijl een Unix-systeem ongeveer 20.000 dollar kost. Wie heeft nu het grootste marktaandeel?
Uit welke leveranciers zou de 20 procent grote categorie ‘overige database-producten’ bestaan? Voor een deel uit ‘data warehousing’ producten zoals Redbrick. Verder valt te denken aan de upgrades en het onderhoud van IMS, IDMS en Adabas. Ingres is na de overname door CA wat teruggevallen, maar genereert nog steeds een aanzienlijke omzet. Wat is er gebeurd met Digitals Rdb? En tenslotte zijn er nog de PC-databases, zoals Gupta en Dbase en alle afgeleiden daarvan. Access moet waarschijnlijk ook meegeteld worden. Op oudere mainframes van Unisys, Bull en Siemens draaien nog steeds legacy-databases. Het is een ontnuchterende gedachte dat Cullinet, de leverancier van IDMS, vijftien jaar geleden nog één van de twee belangrijkste onafhankelijke softwarehuizen ter wereld was. En voor ik het vergeet: de ingebouwde database van de AS/400 levert ook een belangrijke bijdrage.
De mainframe-markt is een andere sector binnen de IT. Ook hier zien we dezelfde verschijnselen. IBM OS/390-systemen overheersen de markt, vooral geleverd door IBM zelf, al genereren de ‘plug-compatible’ mainframes in Japan een grote omzet. Unisys is nog steeds sterk aanwezig in verticale markten, zoals de luchtvaart en financiële instellingen. Van ICL en Siemens is nog steeds een aantal oudere mainframes operationeel. In de mainframe-wereld zijn de leveranciers uit de categorie ‘overigen’ echter vooral overgegaan op Unix, waaronder IBM in sommige gevallen. Daarnaast onderzoeken ze de mogelijkheden om geld te verdienen aan NT, vooral omdat een inadequaat product een verhoogde omzet aan de systeemkant zal opleveren. Hier zit echter een conflict: de Unix-specialisten van het eerste uur, waaronder HP, Sun en Sequent, proberen nu aan de bovenkant van de markt een graantje mee te pikken en een aandeel in de enorme MVS-markt te veroveren.
Deze argumenten gelden voor iedere sector binnen de IT en de gezonde conclusie is dat IBM, Microsoft, Oracle en de anderen wel dominant zijn, maar daarmee de IT-industrie nog niet in hun zak hebben. Legacy-systemen genereren een hoge omzet, en datzelfde geldt voor niche-spelers en nieuwe bedrijven. De categorie ‘overigen’ is essentieel voor een gezonde concurrentie. Zonder concurrentie krijg je producten die middelmatig en te duur zijn. Lang leve de ‘overigen’!
