In 1996 was hij er bijna mee gestopt. Nu is prof. dr. ir. Mehmet Aksit, hoogleraar software engineering aan de Universiteit Twente, een van dé autoriteiten op het gebied van crosscutting. Tijdens de komende OMG-dagen zal hij een beeld schetsen van het huidige wetenschappelijke software-onderzoek en de gevolgen daarvan voor het bedrijfsleven.
De meeste sprekers tijdens het congres zullen spreken over commerciële toepassingen en ‘enabling technology’ van wetenschappelijke vindingen. Mehmet Aksit zal zich als onderzoeker richten op het verleden en de verre toekomst. "Mijn boodschap heeft een andere invalshoek. Als wetenschappers hebben we geen commercieel belang, maar moeten we proberen een objectief beeld te geven. Onze visie is daarom radicaal anders dan die van bedrijven."
"Wetenschappelijk onderzoek loopt tien tot twintig jaar voor op het bedrijfsleven. Met wat bedrijven nu toepassen waren wij jaren geleden al bezig. Daarom kunnen we enig inzicht geven in toekomstige ontwikkelingen. Als we relevant onderzoek doen kunnen we tien tot twintig jaar vooruit kijken. Een voorbeeld hiervan vormen Java en Corba. Dat is nu gemeengoed, maar wetenschappers waren daar al jaren eerder mee bezig."
"Die ontwikkelingen worden uiteindelijk interessant als bedrijven op hun beurt met enabling technology komen: producten, services, componenten. Want al is technologie nog zo fantastisch, je moet het wel kunnen toepassen. Java is in de wetenschap al oud, net als internet. In 1982 gebruikten universiteiten al e-mail. Daarbovenop is toen hypertext ontwikkeld. Dat is pas echt interessant geworden door enabling technology in de vorm van een snel netwerk en hulpmiddelen als een browser.
Realiteit
De manier waarop bedrijven omgaan met nieuwe ontwikkelingen is fundamenteel anders dan die van de onderzoekers: "Wanneer bedrijven op die ontwikkelingen inspelen, ontstaan vaak buzzwords. Ik zal niet zeggen dat het slecht is, zij moeten tenslotte hun producten verkopen. Het fundamentele verschil met wetenschap is wel dat wij uitsluitend kennis verkopen. Wij proberen objectief te blijven, en goede adviezen te geven."
"Bijna alle presentaties tijdens het congres zullen daarom gaan over die enabling technology, en behandelen de vraag: welke producten zijn er. Wij kijken naar waar we naar toe gaan. Bedrijven slaan een bepaalde richting in, wij kijken of we kunnen omgaan met bestaande en toekomstige technologieën. Welke beperkingen zitten er aan technologieën als Java en Corba? Daarover verschillen mensen van mening, maar je moet jezelf niet voor de gek houden en realistisch blijven."
"De realiteit is dat die materie moeilijk is. Je moet heel veel lezen om de essentie te begrijpen van problemen. Je moet over veel kennis beschikken. Die kun je niet on the fly opdoen. Kennis is nodig om inzicht te krijgen. Wij streven naar inzicht in fundamentele technologie. We concurreren niet met bedrijven als Philips en Microsoft, die hebben toch meer geld en mensen. We kunnen wel concurreren op de toekomst. Zij doen de nabije toekomst, tot ongeveer vijf jaar, en wij de lange termijn van tien tot vijftien jaar."
"Wij proberen een objectieve presentatie te geven, en niet bepaalde technologie als Java, UML en Corba te promoten. We willen aangeven dat het goed kan zijn in de ene situatie, en in andere situaties niet werkt. Dat botst wel eens met buzzwords en hype, als je technologieën in hun context plaatst, maar er is nu eenmaal geen allesomvattende oplossing. Je moet kennis hebben. In die zin is het leven eerlijk. Daarnaast is iedere oplossing per definitie een compromis."
"Bedrijven praten niet graag over problemen, zij verkopen producten. Als onderzoeker praat ik voortdurend over problemen, om problemen in de toekomst op te lossen. Ik krijg wel eens bezoek van mensen uit het bedrijfsleven die het niet zo leuk vinden dat we steeds over problemen praten. Zij vinden dat hun technologie perfect is, maar zo zwart-wit is het natuurlijk niet. Uiteindelijk luisteren bedrijven wel, na twee of drie jaar bellen ze zelf omdat ze er achter gekomen zijn dat een bepaald probleem wel degelijk bestaat. Elke oplossing heeft zijn beperkingen, en dat zit besloten in onderzoek uit het verleden."
Crosscutting
Aksit is een van de belangrijkste specialisten op het gebied van crosscutting, een actueel probleem bij het ontwikkelen van software: "Een aantal applicatiecomponenten herhaalt zich. Een aanpassing in een van die componenten heeft invloed op allerlei andere componenten. Dat is het crosscutting-probleem, ook wel tangling genoemd. Op een aantal applicatiegebieden is er dan sprake van een mismatch, waar codes zich herhalen. Toen we daar dertien jaar geleden mee begonnen werd het nauwelijks gezien als een probleem. In 1996 stond ik zelfs op het punt om met het onderzoek naar crosscutting te stoppen. Nu is het een van de belangrijkste vraagstukken."
"Het tweede probleem dat nu actueel is, is het samenwerken van verschillende entiteiten, ook wel compositie genoemd. Het is helemaal niet vanzelfsprekend dat die entiteiten samenwerken. Op allerlei gebieden kunnen conflicten ontstaan. Beveiliging bijvoorbeeld kan conflicteren met mobiliteit. Dit probleem wordt erger als ook nog eens sprake is van crosscutting. We hebben elegante oplossingen voor crosscutting, de zogenoemde Composition Filters Technology. Nu is geaccepteerd dat er 96 herdefinities voor nodig zijn, wij hebben het in een case met 30 operaties. We verwachten dat het bedrijfsleven over drie tot vier jaar ook die kant op gaat.
"Er zijn twee manieren om onderzoek te doen. De eerste is uit te gaan van een probleem, en dan toe te werken naar de conclusie. De andere is om eerst te kijken naar de beschikbare technologie, zoals Corba, object oriëntatie en Java. Vervolgens doe je daarmee een pilot, en kijk je waar het misgaat. Daarmee identificeer je een probleem, waar je vervolgens een oplossing voor gaat zoeken. Het bedrijfsleven is een integraal onderdeel van deze vorm van onderzoek."
Aksit is van plan tijdens zijn lezing een overzicht te geven van wat er de afgelopen vijftien jaar uit dat onderzoek is gekomen. "Informatica is ontstaan uit de machinekant. Machines en processoren konden abstracties aanbieden. Maar er is altijd een mismatch tussen wat je graag wilt hebben, en wat je kunt kopen. Eigenlijk ben je niet geïnteresseerd in hardware en software, maar in de oplossing. Technologie wordt daarom gebruikt op een bepaalde manier, en hopelijk is dat de goede. Die spanning moet er zijn, om een aansporing te hebben nieuwe technologieën te ontwikkelen, problems to be solved, zoals dat wordt genoemd. De technologie creëert zo een nieuwe behoefte."
