De relaties tussen mensen, organisaties en de overheid veranderen structureel. Dit is de conclusie uit het congres Connecties, georganiseerd door Infodrome, de denktank over de rol van de overheid in het ict-tijdperk. Politici en marktkenners spraken op het congres over nieuwe verhoudingen in het informatietijdperk.
Een voorbeeld: in de VS is het al gemeengoed, maar ook in Nederland laten steeds meer patiënten via internet hun diagnose stellen. Erger nog is dat ze online al dan niet verboden geneesmiddelen bestellen. Controle door de overheid of een aan de overheid gelieerde instantie valt zo weg.
Spreker Andrew Shapiro, gastprofessor aan de Yale Law School en directeur van Greenorder, wist de dilemma’s van de informatiemaatschappij het best te verwoorden. In zijn ogen heeft internet een machtsverschuiving tot gevolg van het publieke domein naar het private terrein. "De mantra van ’s werelds machtigste softwarebedrijf Microsoft is veelzeggend genoeg", aldus Shapiro. "Where do you want to go today? De huidige technologie stelt consumenten in staat om informatie volgens hun eigen voorkeuren tot zich te nemen. De controle van het individu gaat een stuk verder in het geval van Matt Drudge, die door roddels over Clintons affaire met Monica Lewinsky op zijn website te plaatsen een bom plaatste onder de vorige Clinton-regering."
"De website van CNN bracht kort geleden het nieuws dat president Bush aankondigde te stoppen met e-mailen. omdat hij bang was zijn privacy in gevaar te brengen", zegt Shapiro. "Deze actie heeft iets ironisch over zich. Bush acht zijn eigen privacy op internet in gevaar. Dit terwijl de president onlangs eigenhandig een stokje gestoken heeft voor de invoering van een wetsvoorstel dat paal en perk moet stellen aan het verzamelen van medische en financiële informatie over consumenten op internet. Daardoor is er nu nog steeds geen wettelijke regeling voor privacy. Toch prijs ik het feit dat Bush openlijk een standpunt inneemt over internetprivacy. Hij brengt daarmee het onderwerp wel onder de aandacht van het grote publiek."
Spioneren
Shapiro meent dat de Amerikaanse overheid onder het mom van opsporingsbevoegdheden teveel macht naar zich toetrekt. "De overheid slaat te ver door met het satelliet-spionagesysteem Echelon en de controle van emails via Carnivore. Er is grote kans dat deze praktijken op termijn in strijd met de grondwet worden verklaard. Het is interessant om te zien hoe bang de staat is om zijn burgers waterdichte encryptietechnieken te geven. De overheid wil altijd inzagemogelijkheden achter de hand houden."
"De programmeurs hebben in onze informatiemaatschappij de macht naar zich toe getrokken", stelt Shapiro. "Individuele programmeurs en bedrijven maken de dienst uit doordat zij in hun programmacode de regels voor het gebruik van informatie vastleggen. Voor het maken van die regels hoeven zij geen verantwoording af te leggen. Er zou een systeem moeten komen waarin dit wel gebeurt. Open source software is een goed voorbeeld, omdat programmeurs inzicht geven in de softwarecode van de programma’s die zij ontwikkelen. Daar kan de doelgroep zijn voordeel mee doen."
Met name cookie-technologie acht Shapiro een probleem. Het Amerikaanse bedrijf Websidestory, dat normaliter bedrijven ondersteunt in het naspeuren van klantengedrag, constateerde in een onderzoek dat van de één miljard opgevraagde internetpagina’s bij 0,68 procent van de aanvragen geen cookies geplaatst konden worden. Dat betekent dat hooguit zeven van iedere duizend internetters het plaatsen van kleine bestandjes op de harde schijf uit heeft staan. Deze bestandjes maken het mogelijk om de internetter te herkennen en surfgedrag over de consument te verzamelen.
"De overheid en het bedrijfsleven hebben een gedeelde verantwoordelijkheid bij het controleren van internet. De overheid moet basisregels opstellen voor de minimale privacy-eisen, zodat gevoelige financiële en medische informatie niet in verkeerde handen terecht kan komen. Daarnaast zie ik als taak voor de overheid weggelegd om bedrijven die zich niet aan de regels houden straffen op te leggen. Deze arbitrage is eventueel uit te besteden aan bedrijven."
