Eind deze maand liggen al op Intel Sonoma gebaseerde notebooks in de winkel. Datatestlab heeft de eerste (test)machines van Toshiba en Siemens onderworpen aan een ‘proeve van bekwaamheid’. Wel sneller, maar veel warmteontwikkeling en de ‘bedrijfsduur’ van de accu blijft een struikelblok.
Intel heeft geen rekening gehouden met een stijgende behoefte aan notebookonderdelen en kon daardoor in het laatste kwartaal van vorig jaar de vraag naar 855GM-chipsets en Pentium M715 processoren nauwelijks aan. Volgens sommige berichten lag het aanbod zelfs 20 procent onder de vraag. Notebookfabrikanten moesten noodgedwongen duurdere onderdelen gebruiken in hun instapnotebooks. Het uitstel van de Alviso-chipset, die de notebookindustrie moet aanzetten te migreren naar Intels Sonoma-processoren, hielp de zaken niet. Uiteindelijk werd de nieuwe notebookchipset op 19 januari officieel voorgesteld en worden de chips vanaf die datum massaal uitgeleverd (zie ook Computable nr. 3).
Verschillende fabrikanten kondigden al Sonoma-notebooks aan voor februari en later. Dat is onder meer het geval bij Dell, dat zijn volledige notebookaanbod in het eerste kwartaal van 2005 zal migreren naar Sonoma. HP, Fujitsu-Siemens en Toshiba kondigden aan de meerderheid van hun Centrino-notebooks te zullen migreren.
Prestaties omhoog
Het Sonoma-platform moet het prestatieniveau van notebooks opkrikken, om te voldoen aan de groeiende vraag naar mobiele multimedia. Met hoger prestatieniveau wordt niet alleen bedoeld sneller (vooral op grafisch gebied), maar ook meer modulair en langer ‘draaien’ op alleen een accu. Dat laatste blijkt een heikel punt te zijn en één van de belangrijkste reden voor het uitstel van de Alviso-chipset, een kernonderdeel van Sonoma (naast nieuwe Centrino-processoren en een nieuwe draadloze netwerkmodule).
Herhaaldelijk werd de notebookgebruiker al een accuduur van een volledige werkdag beloofd, maar in de praktijk zijn we dat nog nooit tegenkomen. Het laatste nieuws luidt dat een acculading van acht uur of meer ’tegen 2010 zal worden gehaald’. Die langer bruikbare acculading moet echter vooral komen van een beter stroombeheer (ACPI 3.0 is in voorbereiding) én van applicaties die meer rekening houden met de nog altijd beperkte capaciteiten van de typische notebookaccu. Krachtigere accu’s worden tot nu toe ‘rechts ingehaald’ door krachtigere processoren en chipsets.
Alviso-chipset
Alviso voorziet een frontside bus (fsb) van 533 MHz, dubbelkanaals DDR2-geheugen, Serial ATA 150 verbindingen voor harde schijven en optische geheugens, een 7.1 geluidschip (codenaam Azalia) en een nieuwe WiFi-module met ondersteuning voor de nieuwste draadloze netwerkstandaarden. Daarnaast zijn er nieuwe Centrino’s gebaseerd op de Dothan-core, met aan de onderkant van de markt de Pentium M 730 die op 1,5 GHz draait en aan de bovenkant (en dit voor een dubbel zo hoge prijs) de 2,13 GHz snelle Pentium M 770. Naast een 533 MHz fsb hebben de nieuwe Centrino’s ook een Level 2 cache van 2 MB.
De Alviso-notebooks voor de test zijn samples (dus nog geen definitieve uitvoeringen) van Alviso-notebooks van Fujitsu-Siemens en Toshiba. Beide toestellen komen eind februari op de markt.
Toshiba Tecra M3
De nieuwe Tecra M3 is een compacte lichtgewicht notebook voor zakelijke gebruikers (2,3 kilogram). Naast Sonoma-uitvoeringen van de Tecra M3 zal Toshiba eind februari overigens ook Sonoma-versies van de S1 op de markt brengen. De geteste M3-sample was uitgerust met een Centrino M 760 en een 915GM Alviso-chipset. Toshiba combineerde die echter niet met Intels Extreme Graphics 3, maar met een Nvidia NV43 grafische chip die op het 14,1-inch scherm een ingebouwde resolutie van 1400 bij 1050 pixels levert (uitbreidbaar tot 2048 bij 1536 pixels met schermverschuiving). Een goede beslissing, want de grafische prestaties van deze notebook mogen er zijn. Ook de prestaties in de office-benchmark zijn goed.
Nadelen zijn er ook, want de accuduur van de Tecra M3 is met één uur en drie kwartier in onze ‘worst case’ testen niet echt om over naar huis te schrijven. Met allerlei softwaremaatregelen kan deze gebruikstijd nog worden verdubbeld, maar al met al blijft het té mager voor de echte ‘road warrior’. Nog een nadeel is de enorme hitteontwikkeling van het notebook: de onderkant is echt een kacheltje en uit de linkerzijkant stroomt bijna constant zeer warme lucht.
Fujitsu-Siemens LifeBook 8020
De LifeBook 8020 van Fujitsu-Siemens is minder compact en met 3 kilogram ook iets zwaarder dan de Toshiba Tecra M3, maar de specificaties zijn vergelijkbaar. Fujitsu-Siemens gebruikt een iets snellere 2,13 GHz Pentium M 770 in combinatie met de 915PM Alviso-chipset. De grafische chip is ook hier niet van Intel. Ditmaal komt de chip van ATI (Mobility Radeon X600). Grafisch doet de ATI-chip het iets minder goed dan de Nvidia-chip in de Toshiba, maar de prestaties blijven aanzienlijk voor een dergelijke compacte notebook. De ingebouwde schermresolutie van het 15,1-inch scherm is dezelfde als bij de Tecra (1400 x 1050 pixels), maar de maximale resolutie ligt met 1600 bij 1200 beeldpunten wel wat lager.
De accu van de LifeBook 8020 houdt het met honderdvijftig minuten in onze strenge testen gelukkig langer vol dan de Tecra M3. Hoewel deze notebook ook erg warm wordt, is de warmteontwikkeling toch duidelijk minder dan bij de Tecra M3.
Conclusie
Sonoma maakt zijn belofte waar en biedt flink verbeterde prestaties voor compacte notebooks. Helaas worden prestaties nog steeds vertaald in snellere benchmark-cijfers en niet in een langere beschikbaarheid op één acculading (die blijft even laag als voorheen), of in een verbeterde warmtehuishouding. De vraag is of de zakelijke gebruiker echt boodschap heeft aan die hogere benchmark-cijfers. Een verhoogd gebruiksgemak, langer gebruik zonder externe voedingsbron en geïntegreerde beveiliging zijn wat ons betreft in een zakelijke omgeving belangrijker. Misschien moet Intel zich bij het ontwerp van zijn volgende notebook-chipset eens wat meer daarop concentreren.< BR>
Jozef Schildermans
