Getronics PinkRoccade presenteerde eind november zijn midoffice-architectuur voor gemeenten. Daarbij zet de automatiseerder met SAP 'grof geschut' in. “Een logische ontwikkeling”, vindt Cees Hamers van Getronics PinkRoccade. “De productontwikkeling komt uit het buitenland.”
Cees Hamers, directeur Productmarketing & Strategie ‘Local Government’ bij Getronics PinkRoccade, stelt dat 2007 het jaar van de midoffice wordt. Gemeenten moeten volgend jaar 65 procent van hun diensten via internet laten lopen en zoeken naarstig naar loketsoftware en (midoffice)stekkers die het gegevensverkeer regelen tussen frontoffice en de grote administratieve systemen van de backoffice. Overigens, benadrukt Hamers, bestaat er veel onduidelijkheid over het begrip midoffice. “Er komt veel meer bij kijken dan alleen het doorsturen van berichten. Dat is een van de functies van de midoffice, die veel meer toepassingen kent. Denk bijvoorbeeld aan een crm-systeem.”
Om deze materie adequaat aan te pakken, bundelen gemeenten hun krachten. Dat bracht dit jaar initiatieven als Dimpact en Andez, die de markt om gezamenlijke oplossingen vroegen. Opvallend was dat Getronics PinkRoccade ontbrak bij de veelbesproken Dimpact-aanbesteding voor een digitaal loket. De automatiseerder deed evenmin mee aan de midoffice-aanbesteding van Andez, een samenwerkingsverband van vijf gemeenten (Alphen aan den Rijn, Nieuwegein, Delft, Ede en Zoetermeer), Egem en M&I/Argitek. Hamers legt uit dat Dimpact voor zijn organisatie te vroeg kwam. “Wij zaten nog volop in het uitwerken van ons midoffice-concept en hadden afspraken met klanten, zoals Amsterdam en Veere, om onderdelen te leveren. Door nieuwe verplichtingen aan te gaan, zouden we niet aan de leveringsverplichtingen kunnen voldoen.”
Voor Andez lag het anders: het was volgens hem in eerste instantie de bedoeling om samen met Egem en M&I Argitek te praten over een midoffice-oplossing. “Op een gegeven moment kwamen er vijf gemeenten in een aanbesteding bij. Egem en M&I hadden samen met de gemeenten een bestek opgezet dat bij aanbestedingen als standaard zou kunnen dienen. Alleen de Egem-intentie was om veel uit te zoeken en proefondervindelijk in te vullen: ‘de ene hand aan de offerte, de andere aan de bouwtrajecten’. Het vijftal gemeenten had juridisch echter een heel ander kader opgezet, met leveringsvoorwaarden en boetes. Bovendien stelden zij apart nog allerlei aanvullende eisen, moest het voor 1 april 2007 klaar zijn én ging het om Centric-klanten. We vonden dat wringen en hebben daarom besloten ‘buiten mededinging mee te doen’. Dus, wel laten zien wat we kunnen, maar niet offreren. We besteedden liever onze tijd aan het uitwerken van ons midoffice-concept.”
Orkestreren
Getronics PinkRoccade presenteerde op de klantendag van 29 november zijn uitwerking van een midoffice. Een centrale plek in dit concept is weggelegd voor de ‘makelaar’, die uit drie lagen bestaat. De eerste heet ‘makelaar diensten’, geënt op de Egem-architectuur, om de aanvragen (‘diensten’) tussen de frontoffice en de backoffice in goede banen te leiden. Voor front-officefunctionaliteit werkt de automatiseerder samen met partners. Daarna volgt het ‘orkestratiestuk’, dat aangeeft welke processen bij de verwerking van een aanvraag komen kijken en welke stappen in welke applicaties door welke medewerkers genomen moeten worden. Dit vindt plaats met behulp van SAP-hulpmiddelen. De derde laag is de gegevenssynchronisatie, die er (simpel gezegd) voor zorgt dat de data uit de verschillende (basis)registraties dezelfde zijn en daar waar ze anders zijn, dit te melden. De it-dienstverlener hanteert hiervoor het open source gebaseerde gegevenshuishoudingssysteem dat het voor de gemeente Amsterdam heeft ontwikkeld. “Die is nu gestandaardiseerd en kan bij andere gemeenten worden toegepast. We bouwen het uit tot een framework met gegevens over personen en adressen, waar later ook informatie over percelen, gebouwen, afdelingen, en dergelijke in staat”, vertelt Hamers. “Rond dit drielaagse concept hangen nog allerlei generieke applicaties, zoals workflowtoepassingen. We zetten bijvoorbeeld een zaakafhandelingsinstrument in dat onze klanten in de zorgsector reeds gebruiken.”
Wetje-pakketje
Het midoffice-product is nog niet helemaal af: er zijn nog een paar CiVision-functies die nog over moeten. Voor klanten die er om vragen biedt Getronics PinkRoccade ook een Microsoft-variant. Daarmee komt het bedrijf in het vaarwater van concurrent Centric die een alliantie met Microsoft is aangegaan. Hoe reageren gemeenten eigenlijk op de steeds nauwer wordende samenwerking met dit soort concerns? Zijn ze niet bang overgeleverd te worden aan veel machtiger clubs dan Getronics en Centric? Overdreven, vindt Hamers dit soort opvattingen. Hij signaleert juist de trend dat productontwikkelingen uit het buitenland komen en vervolgens worden aangepast aan de plaatselijke situatie. “De lokale overheid is te kleinschalig om zelf steeds nieuwe producten voor te ontwikkelen. Zeker voor complexere zaken als service oriented architecture, beveiliging en koppelingen. Waarom zouden wij dat zelf doen, terwijl leveranciers als SAP en Microsoft over de oplossingen beschikken die wij kunnen toepassen? Open source is een alternatief, maar in de praktijk hebben gemeenten moeite om daarvoor een gemeenschap op te bouwen.”
Hamers schat in dat de midoffice-ontwikkeling nog wel een jaar of vijf aanhoudt. “Het is niet zomaar een pakketje dat je koopt. Gemeenten moeten goed nadenken over hoe ze de midoffice inrichten en gegevens actueel houden. Een prangende vraag is dan wel, ook uit privacy-oogpunt, wie de eigenaar is van die gegevens. Dat dient een gemeente duidelijk in kaart te brengen.” De sectordirecteur waarschuwt dat vooral het leggen van verbindingen met werkende systemen niet moet worden onderschat. Gemeenten moeten ervan bewust zijn dat naast het werk van de ambtenaar, die nu nog betrokken is bij het verwerken van aanvragen, er intelligente systemen ontstaan. “Die verbindingsschakels bouwen wij.”
De klacht dat de ‘duopolisten’ te laat komen met hun midoffice-product verwerpt Hamers. “Wij zijn er al sinds 2000 mee bezig; bijvoorbeeld met het gegevensuitwisselingsformaat Stuf. Een van de architecten daarvan komt bij ons vandaan. Bovendien is de midoffice nog enkel een beloftevolle markt: er is momenteel slechts een tiental gemeenten die er serieus mee bezig is. Ook de posities op het it-spelersveld moeten zich nog uitkristalliseren. Kijk, zo’n bedrijfje als Emaxx kan wel roepen dat zij hun software aan die van ons kunnen koppelen, maar wij zijn wel diegenen die die koppelingen dan moeten bouwen.”
“Vergeet niet dat Getronics PinkRoccade van de andere kant, de backoffice, komt”, vervolgt hij. “Dat betekent dat er regelmatig nieuwe investeringen nodig zijn om die systemen aan te passen aan nieuwe wet- en regelgeving. Andere leveranciers gaan pas lopen als er een opdracht komt, maar van ons wordt verwacht, net als bij Centric, dat backoffices steeds mee migreren. Voor ‘ieder wetje, een pakketje’, roepen we dan.”
Stappen
Met argusogen kijkt Hamers naar de huidige samenwerkingseuforie in gemeenteland. Hoofdschuddend stipt hij Dimpact aan, een gemeentelijke coöperatie die voor aangesloten leden een digitale loketoplossing regelt, beheert en doorontwikkeld. “Zo’n rekencentrumachtige oplossing: ik vind niet dat zo’n marktaanpak met overheidsgelden moet worden opgezet. Kijk, gezamenlijk inkopen en standaardisering is prima, maar je hebt ook te maken met veel backoffice-veranderingen en investeringen die leveranciers moeten doen. Waarom is er niet gekozen voor een opzet à la het nieuwe GBA, waarbij er wordt overlegd, gemeenten verantwoordelijk zijn voor opdrachtgeverschap en standaardisatie, en leveranciers op eigen risico investeringen doen?” Ook vraagt hij zich af wat er mis is met de variant van de gebruikersvereniging? “Getronics PinkRoccade heeft er een met tweehonderd gemeenten die allemaal voor het SAP-platform hebben gekozen. Reken maar dat die vereniging invloed uitoefent!”
Dimpact heeft aangekondigd op termijn met GovUnited te fuseren. Het is hem op dit moment evenwel onduidelijk wat zij precies gaan doen. Gezamenlijk inkopen en beheren lijkt hem prima. Maar als inderdaad blijkt dat gemeenten, door zich aan te sluiten, zonder een aanbesteding elektronische diensten van deze gemeentelijke organisaties kunnen kopen, is er volgens Hamers weldegelijk een probleem. “Dan gaan we actie ondernemen.”
