Minister van Financiën Wouter Bos besluit deze week of hij de aanbestedingsprocedure van project GOUD openbaar maakt. Dat project ligt onder vuur omdat in het aanbestedingsdocument expliciet zou worden gevraagd om Microsoft-producten.
Minister Bos van Financiën beloofde dinsdagmiddag om kamerleden volgende week meer helderheid te geven over het aanbestedingsdocument voor de overheidsdesktop via besloten technische briefings. Deze belofte deed hij tijdens een chaotisch spoeddebat over de aanbesteding van het overheidsproject Gezamenlijke Ontwikkeling Uniforme Desktop (GOUD). Daarnaast heroverweegt Bos de beslissing om het aanbestedingsdocument van project GOUD geheim te houden.
Nieuwe clientsoftware
Op 20 februari eindigt de aanbestedingsprocedure voor deel 1 van GOUD. Dat project moet tot nieuwe clientsoftware leiden op de desktops van rijksambtenaren. Deel 2 van het project moet in 2012 afgerond zijn en bestaat uit het implementeren van nieuwe systemen aan de serverkant.
Actieplan Heemskerk
Het aanbestedingsdocument van project GOUD is niet openbaar, maar Webwereld berichtte vorige week dat in het document expliciet om Microsoft-producten wordt gevraagd, waaronder SQL Server en Active Directory. Dat schoot een aantal kamerleden in het verkeerde keelgat, juist omdat in december het actieplan Heemskerk door de Twwede Kamer werd aangenomen. Dit actieplan moet het gebruik van open standaarden en open source software door de overheid versnellen.
Heemskerkproof
De initiator van dat plan, staatssecretaris Frank Heemskerk van Economische Zaken, ontkende dinsdagmiddag dat project GOUD in tegenspraak is met het actieplan. Kees Vendrik van Groen Links reageert fel: Waarom is GOUD niet volledig Heemskerkproof? Waarom wachten we tot 2012?" Heemskerk pareert: "GOUD 1.0 is volledig Heemskerkproof. Het plan Heemskerk geeft een stapsgewijze verandering aan. Ik heb nooit een ‘big bang’ beloofd."
20 februari
De deadline van 20 februari voor deel 1 van de aanbestedingsprocedure voor GOUD speelde tijdens de discussie een centrale rol. Bos gaf aan alles op alles te willen zetten om deze deadline te halen: "Ik wil liever niet dat we opnieuw moeten beginnen."
Compatibiliteitsproblemen
Bos zei dat in het aanbestedingsdocument van project GOUD zo veel mogelijk rekening was gehouden met het plan Heemskerk. Hij erkent echter dat daar niet op alle punten aan kon worden voldaan, want dat zou de continuïteit van processsen in gevaar brengen. Kamerleden Arda Gerkens van de Socialistische Partij (SP), Martijn van Dam van de Partij van de Arbeid (PvdA) en Kees Vendrik van Groen Links stellen dat compatibiliteitsproblemen op een andere manier voorkomen kunnen worden. Het is volgens hun niet vanzelfsprekend om aan de clientkant voor Microsoft-producten te kiezen, simpelweg omdat die ook aan de serverkant draaien.
Vendor lock-in
Gerkens: "Het bestek spreekt van SQL Server Client. In plaats daarvan kon er ook gesproken worden van een client ‘die kan praten met SQL Server’. Er zijn allerlei mogelijke alternatieve oplossingen. Je kunt bijvoorbeeld ook voor een web based-oplossing kiezen." Bos: "Het punt is dat de leverancier niet kan garanderen dat de boel dan blijft werken." Gerkens: "Dit is dus de manier waarop dat bedrijf zorgt voor vendor lock-in. Ik wil u vragen niet te wijken voor dit soort druk."
Bos: "Ik begrijp wat u zegt, maar ik schat dat de SP de eerste zal zijn om het kabinet aan te spreken op het falen van de dienstverlening als er technische problemen ontstaan." Gerkens: "Ik garandeer u dat u ook op een andere manier hetzelfde doel kunt bereiken. Bovendien kunt u van de aanbieder eisen dat er geen problemen mogen optreden. U laat zich echt te gemakkelijk vangen voor één gat."
"Ik snap er ook geen hout van"
Het spoeddebat, dat door SP-kamerlid Gerkens was aangevraagd, werd in zijn algemeenheid gehinderd door een gebrek aan technische kennis van sommige deelnemers. Dat betreft ook Bos zelf; die gaf ruiterlijk toe dat dit gebrek aan kennis één van de redenen was om de kamerleden tijdens een technische briefing verder te willen informeren. Bos: "Ik kan nu wel alles keurig oplezen, maar ik snap er ook geen hout van."
Staatsveiligheid
Volgens Bos was de reden voor het geheimhouden van het GOUD-aanbestedingsdocument dat openbaarmaking een beveiligingsrisico zou opleveren. Het zou dan immers bekend zijn welke netwerkarchitectuur de overheid gebruikt en welke applicaties daarop draaien.
Daarnaast vormt de geheimhouding van het aanbestedingsdocument ook een soort test voor de leveranciers, aldus de minister van Financiën. Openbaarmaking zou er toe kunnen leiden dat er op het internet allerlei technische analyses verschijnen. Obscure marktpartijen zouden daar goede sier mee kunnen maken en zo onterecht de indruk wekken dat ze terzake kundig zijn.
Democratische controle
De aanwezige kamerleden veegden de vloer aan met Bos’ argumenten vóór het geheimhouden. Joop Atsma van het CDA: "Dan kan ik 1001 andere aanbestedingsprojecten noemen die je dan ook geheim moet houden." Vendrik: "Er is ongelofelijk veel kennis in de digitale wereld beschikbaar. Omdat u dit document niet openbaar wilt maken, kunnen we niet profiteren van die democratische controle." Bos zei aan het eind van het debat de openbaarheid van het aanbestedingsdocument voor project GOUD te willen heroverwegen.
"Manipulatie van het debat"
De kamerleden hadden ook veel kritiek op het feit dat het aanbestedingsdocument pas kort vóór het spoeddebat aan de kamer werd verstrekt. Dat gebeurde bovendien ook nog eens onder voorwaarde van vertrouwelijkheid. Hero Brinkman van de Partij voor de Vrijheid (PVV): "We hebben dit bestek een uurtje geleden toegemaild gekregen. Ik noem dat manipulatie van het debat. Zo behoren we niet om te gaan met onze volksvertegenwoording."
‘Comply-or-explain and commit’
Vorige week schreef Bos in een brief aan de Tweede Kamer onder andere dat GOUD nog niet volledig aan de eisen van het actieplan tegemoet kan komen omdat hij wil kiezen voor "een realistisch scenario in plaats van een ‘big bang’". Groen Links-kamerlid Vendrik: "Ik dacht dat we hadden afgesproken dat je doet wat dit plan vraagt, en anders uitlegt waarom je dat niet doet. Maar hier doet de Minister niet wat het plan vraagt, maar legt niet uit waarom." Vendrik bestrijdt dat overstappen naar open standaarden en open source-software automatisch een ‘big bang’ betekent, zoals Bos vorige week aanvoerde in zijn brief aan de Tweede Kamer. Vendrik: "Alsof dat noodzakelijk zou zijn. Het Franse parlement stapt op dit moment stapsgewijs over. Een big bang is geen argument om de Nota Heemskerk naast je neer te leggen."
Vicieuze cirkel
Kamerlid Charlie Aptroot van de VVD: "We lijken in een vicieuze cirkel te zitten. Als de backoffice onze keuze beperkt op het gebied van frontoffice-applicaties, dan betekent dat de keuze voor de backoffice straks wordt beperkt door de frontoffice. Zo worden we heen en weer gejojoot en komen we er nooit uit." Heemskerk spreekt dit tegen: "Jojo-en is niet de bedoeling. we willen juist de voorkant verder oprekken, zodat we in 2012 niet in de situatie terechtkomen dat we de achterkant weer aan de voorkant moeten aanpassen."
Actieplan Heemskerk
In december werd het actieplan "Nederland in open verbinding" door de Tweede Kamer aangenomen. Het plan moet het gebruik van open standaarden en open source-software bij de (semi-)publieke overheid versnellen. Heemskerk wil de interoperabiliteit binnen de overheid vergroten door het gebruik van open standaarden. Ook wil hij de afhankelijkheid van leveranciers verminderen door open source-software te gebruiken. Daarmee wil hij bovendien een ‘gelijk speelveld op de softwaremarkt bevorderen’.
Het actieplan omvat ook de invoering van een ‘comply-or-explain and commit’-principe. Dat verplicht overheden tot verantwoording wanneer ze open standaarden niet ondersteunen, waarna ze moeten beloven dat in de toekomst wel te doen. Dit geldt vanaf april 2008 voor Rijksdiensten en vanaf december 2008 voor overige overheden en instellingen. Daarnaast moeten er in januari 2009 implementatiestrategieën zijn geformuleerd voor de aanbesteding, inkoop en het gebruik van open source-softare door alle ministeries. Een jaar later moeten die er ook zijn voor semi-overheden in het onderwijs, de zorg en de sociale zekerheid.
Tot slot schrijft het actieplan voor dat het bestandsformaat ODF (Open Document Format) uiterlijk in januari 2009 wordt ondersteund door alle ministeries en ‘mede-overheden’. ODF – voluit het OASIS Open Document Format for Office Applications – is een open standaard voor het opslaan en uitwisselen van tekstbestanden, rekenbladen, grafieken en presentaties.
Gewoon het hele traject outsourcen.
De aannemer(s) volledig verantwoordelijk stellen zodat iedereen min of meer prettig uit de wind zit en als het niet werkt de aannemer de schuld geven waarna die failliet gaat.
Hierna alsnog samen uithuilen en janken dat het toch maar opensource had moeten zijn.
Daarna gewoon opnieuw beginnen, jammer van het geld, maar dat komt toch niet uit hun eigen zak.
En als er geen geld meer is verhoog je toch gewoon de btw.?
Kamerleden snappen geen snars van automatisering, hetgeen Wouter Bos zelf beaamt. Is dat erg? Nee, natuurlijk niet, want je kun niet van alles op de hoogte zijn, zeker niet van alle ICT termen, waarvan 80% lucht is. Jammer is wel dat ministers en kamerleden plannen goedkeuren waar ze dus geen verstand van hebben. Vendrick (GL) blaast hoog van de toren over zijn OpenSource, maar wat heeft het project OSOSS feitelijk opgeleverd? Nee dat verklap ik nog even niet. OSOSS is gewoon gestopt en voordat de resultaten goed en wel bekend zijn start de overheid gewoon weer een nieuw open source speeltje. Waar het om gaat is dat er efficient met automatisering wordt omgegaan of dat nu Opensource is, gesloten source, SAAS, XML, XBRL, SOA of andere indrukwekkende marketing kreten. Laat Vendrick en de zijnen daar eens onderzoek naar doen? Waarom werkt(e?) Syntens bijvoorbeeld met Oracle Financials ipv een normaal Nederlands boekhoudpakket? Geld teveel zeker. Of heb ik het mis (dan alvast sorry).
Tja, het is heel moeilijk om op je echte bedrijfseisen op papier te zetten.
De meeste komen niet verder als het schrijven van de vermeende oplossing of het opsommen van kreten, die door leveranciers ingefluisterd zijn.
De kennis van automatisering mag dan heel slecht zijn, ik hoop dat hoge ambtenaren hun bedrijfsproces redelijk goed kunnen beschrijven, van politici kan je dit niet verwachten, de meeste missen eenvoudig de basis kennis en zijn teveel bezig met zichzelf te promoten.
In dit geval jammer, een verkeerd besluit gemaakt met de keuze van het bureau dat de overheid heeft ingeschakeld, ze maken dit soort zaken namelijk nooit zelf!. Niet geheel onpartijdig partij gekozen of deze miste de kennis om de juiste specificatie op te leveren. Kans voor Nellie Smit, aangezien dit nu typische zaken zijn, waartegen zij strijdt en waar bedrijven via de achterdeur trachten binnen te komen, om een aandeel van de overheidkoek te bemachtigen.
Kortom een slechte zaak, die de Nederlander weer flink geld kan gaan kosten.
We zouden de kamerleden en andere betrokken nog eens uitdrukkelijk kunnen wijzen op hun verwantwoordelijkheid. Ze zijn telefonisch en per e-mail bereikbaar. Het openen van een tijdelijke website voor een handtekeningenactie zou een mogelijkheid zijn.
Voor zover ik het kan overzien, zijn er binnen de semi-overheid weinig tot geen redenen om de configuratie van servers of het gebruik van desktop-programmatuur tot “staatsgeheim” te verklaren. Schendt Wouter Bos hiermee niet de wet Openbaarheid van Bestuur? Ik ben zelf geen jurist, maar ik zou hier graag deskundig commentaar op willen horen. Het riekt ook naar concurrentievervalsing en verboden prijsafspraken, hoewel ik hier zelf niet meteen harde bewijzen voor zie. Dat zou een zaak zijn voor de Nederlandse Mededingings Authoriteit (NMA).
Ik was zelf aanwezig bij de commissievergadering op 12 december j.l. in Den Haag, waar onder andere Frank Heemskerk, Ada Gerkens en Charlie Aptroot acte de presence gaven. Ook Femke Halsema van GroenLinks schoof nog later in de vergadering nog even aan. De stemming over het Plan Heemskerk was naar mijn idee zeer positief en het dan ook terecht dat het kort daarop is aangenomen.
In 2008 komt alles voor elkaar, want er zit veel in de pijplijn, waar de overheid geen weet van heeft. Iedereen is nog in opleiding.
OOk de VNG en het CBS bakken er niets van om de burgers (inwoners)
eenvoudig te informeren.
zie de ontwikkeling met www. gemeenteanalyse.nl (gratis inzicht van uitgaven)
dezelfde methode wordt in 2008 voor het onderwijs, politie, zorgsector toe gepast, zo ook voor ondernemingsraadleden.
Nederlands inwoners hebben en nemen een voorsprong in Europa
en laten de overheid en volksvertegenwoordigers achter zich
Probleem is dat bvb openoffice prima werkt op MS Windows, maar probeer maar eens een linux-client aan de praat te krijgen op een MS-server…..Om de boel werkend te krijgen moet je eerst de MS-server op de achtergrond vervangen. Dat doet de gemiddelde ICT-afdeling liever niet, aangezien alle ICT’ers zijn opgeleid voor microsoft.
Waarom mogen we (of onze overheid) eigenlijk niet gewoon zeggen dat we Microsoft-producten willen hebben (of juist niet, of andere natuurlijk) Waar komt dit soort discussies toch steeds vandaan, hoeveel geld kost dit allemaal en wie heeft hier nu belang bij. Ik als burger ??? Ik heb het gevoel dat projecten mislukken of niet-mislukken, volledig onafhankelijk of er wordt aanbesteed of niet.
Een uitleg voor H. De Boer:
De overheid moet niet voor Microsoft kiezen omdat je je dan afhankelijk maakt van 1 leverancier. Met software waarvan je niet precies kun t achterhalen hoe het werkt en waar je niet zomaar zelf wat in kunt aanpassen. Afhankelijkheid van (lees: overgave aan) 1 leverancier is dus iets wat je als overheid moet voorkomen, vandaar de keuze voor Open Source. En zoals in de kamer ook al werd opgemerkt: het eerste dat alleen Microsoft kan moet nog worden uitgevonden (of woorden van gelijke strekking).
Misschien is het Oostenrijkse model wat voor Nederland, Valt de server uit dan doet hij het gewoon 3 of 4 dagen niet, nou en?
Of met de keuze voor een eigen website: “nee nu nog niet, het is me te koud, van de zomer misschien”.
Automatisering blijft een humoristisch vak en vooral als politici daarover spreken.
Welke netwerkarchitectuur de overheid gebruikt en welke applicaties daarop draaien – en dus ook het GOUD aangestedingsdocument – dient gewoon openbaar gemaakt te worden wil er van enige democratische controle sprake zijn.