De problemen waar ict'ers mee kampen, hebben lang niet altijd hun wortels in technologie. Dat blijkt uit de brij van staatssecretaris Jan Kees de Jager aan de Tweede Kamer waarin hij uitlegde hoe zijn Belastingdienst 730.000 belastingaangiften onbruikbaar heeft kunnen maken.
Het probleem zit 'm in niet op elkaar aansluiten van systemen – voor de leek lijkt het erop dat de ict'ers de boel weer eens hebben verprutst. Maar de werkelijke oorzaak zat 'm in een test van het systeem, die was gepland nadat 730.000 aangiften waren gedaan, in plaats van ervoor.
Het is schokkend dat de test van het verwerkingssysteem, die ten tijde van de papieren aangiften traditioneel in februari werd gehouden, nog steeds in diezelfde maand plaatsvindt. Ook nu belastingplichtigen al vanaf 1 januari hun elektronische aangifte kunnen insturen.
Oppassen geblazen
Het werkelijke probleem dat hier speelt is dat er niemand op het idee is gekomen de planningen aan te passen aan de mogelijkheden van de nieuwe technologie die werd ingevoerd. Het papier uit het verleden versjteert de digitale toekomst. Dat wordt opletten, de komende jaren.
Opvallend is ook de reactie van de verantwoordelijke staatssecretaris, Jan Kees de Jager. Hij kondigde aan het automatiseringscentrum van de Belastingdienst in Apeldoorn te gaan reorganiseren. De organisatie moet overgaan op een servicegeoriënteerde architectuur (soa) en er komt een speciale afdeling ict regie en architectuuur die direct onder de politieke en ambtelijke leiding van het ministerie valt.
SOA en regieorgaan
Erg origineel is die reactie echter niet. In een interview met Computable afgelopen najaar beweerde De Jager precies hetzelfde: hij pleitte voor de invoering van een soa en een apart intern ict-regieorgaan.
De Jager greep de blunder dus aan om zijn plannen nogmaals te verkondigen. Maar of met een soa die 730.000 onbruikbare aangiften zouden zijn voorkomen, is op zijn minst twijfelachtig.
Het ict-personeel van de Belastingdienst dacht, dat er met SOA een Softwarematig Overgedragen Aandoening werd verlangd door de staatssecretaris. Bouwen ze dat in, is ’t weer niet goed …
Is het niet ronduit raar dat ict’ers met dat soort problemen kampen? Wat hebben ict’ers daar nu mee van doen? Voor ict’ers geldt dat technologie prominent en dominant het vertrekpunt voor hun handelen vormt. Dat is prima! Daar is niks mis mee! En juist daardoor komen ict’ers niet op het idee om planningen enzovoort aan te passen. Volkomen normaal; dat mag je ook helemaal niet van ict’ers verwachten! Ict’ers houden zich immers eerst en vooral bezig met technologie! Daar zijn ze voor opgeleid.
Ok�, maar wie moet daar dan wel op letten? Uitstekende vraag! Ja, want als we het niet van ict’ers mogen verwachten… wie vult dat gat dan wel in? Dat zijn mensen met een informatie-ori�ntatie, mensen voor wie de informatievoorziening ten behoeve van de business prominent en dominant het vertrekpunt voor hun handelen vormt. Dat zijn informatiekundigen. En dat weten we al sinds – pak hem beet – 1995. Pak bijvoorbeeld het boek ‘De informatie-architect’ er maar eens bij! Het is vergelijkbaar met verkeerskunde. Verkeerskunde zijn we gaan ‘doen’ toen het allemaal wat druk werd en de samenhangende toepassing van een veelheid aan onderling afhankelijke ‘verkeerselementen’ zich prominent en dominant begon te manifesteren.
En dat ontgaat – helaas – ook Jan Kees de Jager nog vergaand… Hij vlucht – net als zovelen – heel verlammend! – in meer technologie (SOA) en strakkere sturing (ict regie en architectuur). Dat lijkt allemaal heel praktisch, pragmatisch, krachtdadig enzovoort, maar de kern van de problematiek zit daar niet! Ook de Jager lijkt binnen de lichtkring van de lantaarnpaal naar iets te zoeken wat elders verloren is. Meer van hetzelfde helpt domweg niet. Een zaklantaarn is alvast een stap op weg.
Je zou bijna gaan denken dat het tijd wordt om Nederland als een bedrijf te gaan besturen. Een afdeling die alle ict regelt (Ministerie van ICT) zou in dat plaatje wellicht geen slecht idee zijn. Per slot van rekening worden er vele miljoenen verspild aan totaal mislukte automatiseringsplannen. Gestructureerde automatisering, letterlijk en figuurlijk kamerbreed!