Wie kent ze niet: de gedreven uitspraken van experts in de veranderde wereld van de overheid: ‘de basisregistraties vormen het fundament van een solide backoffice’ of ‘het Klant Contact Centrum zorgt voor een 24-uurs multichanneling voor burgers en bedrijven’. De gehele gegevenshuishouding van de informatiefabriek 'Gemeente' moet op de schop om uiteindelijk burger en bedrijf op een echte, maar dan nu échte, klantvriendelijke wijze te bedienen. Hierbij wordt een overheidsbreed instrumentarium uit de kast gehaald om deze ambitie daadwerkelijk te realiseren. Wetgeving zoals, WABO, BAG, WMO, Wkpb, modernisering van de GBA en de invoering van kandidaat basisregistraties, kortom het gehele palet van de inmiddels welbekende ballenbak van de overheid dient als middel om die zo graag gewilde 'Andere Overheid' waar te maken.
Te zwaar geschut? Zeker niet! In tegendeel zelfs. Eindelijk is het de wetgever die, zij het via zeer gepolderde methode en dus jarendurende trajecten, de handschoen oppakt en besluiten neemt. Gegevenswoordenboeken worden vastgesteld. Definities waar men zich eindelijk aan moet houden en waardoor communicatie over belangrijke gegevens goed mogelijk wordt. Modellen worden vastgesteld en worden tot verplicht gebruik verheven, formats worden bepaald en breed over de Nederlandse lokale overheden uitgestort! Experts signaleren, en terecht, dat het langzaam gaat, maar we zijn goed bezig. Het zal nog wel even duren, maar je ziet de verandering. Hier en daar geven pilotgemeenten het goede voorbeeld en zorgen op die manier voor stimulansen en promotiemateriaal voor de andere gemeenten.
Maar ook de bredere aanpakken in de trant van '… het gaat niet langer om technische vraagstukken, maar veeleer om verandering in werkwijze…' zijn steeds vaker gehoorde thema's de laatste tijd. Men komt er langzamerhand achter dat de invoering van de Andere Overheid eigenlijk alles heeft te maken met anders werken en dat dus proces- en organisatieverandering hier de belangrijkste impuls dient te geven en niet de techniek.
Bijvoorbeeld bij de invoering van de BAG is het besef nu echt wel doorgedrongen dat het stukje techniek daarbij de minor rol speelt. Het uitvoerende en complexe werk dat vereist is bij het opstellen van processenhandboeken en het formaliseren van een objectbeheerder BAG, zijn daar voorbeelden van. En wat te denken van de samenwerking tussen verschillende afdelingen? Deze kan nu niet langer (meer) uitblijven. De kwaliteit van BAG-gegevens bewaken vereist nou eenmaal samenwerking tussen afdelingen als Vergunningen, WOZ en Handhaving & Toezicht. Dat wat we hebben afgesproken over definiëring van BAG-gegevens en allerhande kwaliteitsaspecten, wordt nu écht gebruikt en toegepast. Het is geen toeval in deze dat gemeenten bij de invoering van de BAG vaak stuiten op een tekort aan bouwinspecteurs. Immers, we hebben niet alleen bepaalde zaken afgesproken, we gaan het nu ook controleren. Controleren dus, buiten in het terrein, of datgene wat we op papier goedvinden ook daadwerkelijk zo tot stand is gekomen. En dat leggen we vast. Vervolgens zouden we daar weer acties op kunnen ondernemen. Men kan hierbij denken aan legaliseringstrajecten, aanpassing van de bouw, stopzetting van het bedoelde object en zelfs overgaan tot sloop. Kortom, door de invoering van de BAG wordt nu eens echt een begin gemaakt met cultuurverandering. Jawel, cultuurverandering! Daarvan werd altijd nét iets te gemakkelijk en te snel gezegd dat we die niet zomaar konden veranderen. Binnen de overheid wordt nog steeds heel veel energie gestopt in structuurveranderingen, ondanks het feit dat deze niet de beoogde cultuurveranderingen teweeg brengen.
Wat is de cultuur nu eigenlijk? Cultuur betreft, eenvoudig geformuleerd, niets meer dan de optelsom van alle afspraken, processen en procedures, beleidsuitgangspunten en werkwijzen. Cultuur is het cement tussen mensen en afdelingen dat is gericht op gezamenlijke doelstellingen. 'Zo doen we dat hier…!' En aangezien, nu dus in het kader van de BAG, een mechanisme is ontworpen waarbij de doelstelling niet zonder cement kan worden behaald, moeten de nieuwe werkwijzen wel tot nieuwe cultuur worden verheven. Het wettelijk kader waarbinnen de kwaliteit van de BAG geborgd dient te worden is slechts een begin. Het gaat uiteindelijk om de vereiste samenwerking (het cement) tussen mensen en afdelingen. Daarmee wordt dan ook een belangrijke stap gezet naar de echte verandering welke is benodigd voor de Andere Overheid. De tip voor de resterende 437 gemeenten welke nog moeten worden aangesloten op de Landelijke Voorziening van de BAG: systemen zijn systemen, mensen en afdelingen die samenwerken bouwen de Andere Overheid!
