In lang niet alle gevallen van de 'move naar de cloud' is overgang van medewerkers een relevant onderwerp. Maar op dit ogenblik, en in dt economisch tij, zie ik het nergens aan bod komen. Zien we het niet? Of mis ik iets? Steken we liever als struisvogels onze kop in het zand? Of speelt het onderwerp gewoon niet?
Volgens het het Nederlands recht kan bij uitbesteding sprake zijn van zogenaamde ‘overgang van onderneming’, zoals beschreven in artikel 7: 662-666 van het Burgelijk Wetboek. Wanneer een onderneming (organisatie) overgaat van de ene naar de andere eigenaar, wordt de nieuwe eigenaar automatisch (van rechtswege) de werkgever van de werknemers. De rechten en plichten van deze werknemers blijven (grotendeels) behouden.
Bij het overnemen van de organisatie moet de identiteit van de onderneming bewaard blijven. Daar zal in het algemeen sprake van zijn als bijvoorbeeld activa en personeel worden overgenomen.
Als sprake is van overgang van onderneming blijven de arbeidsovereenkomsten in stand. Er hoeven dus geen nieuwe arbeidsovereenkomsten gesloten te worden, en ook de diensttijd die bij de overgegane onderneming gold blijft in stand. Na de overname kunnen wel de arbeidsvoorwaarden wijzigen. Dat is met name het geval als na de overname een andere cao van toepassing is. Met betrekking tot pensioen kan er ook iets veranderen: het bij de oude eigenaar opgebouwde pensioen blijft in stand, maar de werknemers vallen vanaf het moment van de overname onder de pensioenregeling van de nieuwe eigenaar.
Als een werknemer niet met de onderneming mee over wil, dan kan hij afstand doen van zijn recht om automatisch een arbeidsovereenkomst met de nieuwe eigenaar te krijgen. Er ontstaat dan geen arbeidsovereenkomst met de nieuwe eigenaar. De arbeidsovereenkomst met de oude eigenaar eindigt echter op het moment van de overname, waardoor de werknemer in zo’n situatie geen arbeidsovereenkomst meer heeft.
Op Europees niveau is er de richtlijn 2001/23/EG van de Raad “inzake de onderlinge aanpassing van de wetgevingen der lidstaten betreffende het behoud van de rechten van de werknemers bij overgang van ondernemingen, vestigingen of onderdelen van ondernemingen of vestigingen.” Oftewel: alle Europese landen hebben wetgeving, grofweg hetzelfde als in Nederland maar wel met lokale verschillen. Overigens is de implementatie in het Verenigd Koninkrijk voorzien van de naam ‘Transfer of Undertakings (Protection of Employment) Regulations 2006’, kortweg ‘TUPE’. Vandaar dat er, eigenlijk foutief dus, ook in Nederland nogal eens wordt gesproken over TUPE., daar waar dat eigenlijk WOVO (Wet Overgang Van Onderneming) zou moeten zijn.
De noemer ‘cloud’
Goed, nu terug naar de praktijk van ict-uitbesteding, en naar de ontwikkelingen onder de noemer ‘cloud’.
De afgelopen twintig jaar ict-uitbesteding in Nederland kent heel veel voorbeelden van situaties waarbij sprake was van overgang van onderneming. Bij zogenaamde eerste generatie uitbesteding was dit eigenlijk een non-brainer. Maar met het voortschrijden van de tijd kwamen er tweede, derde en soms zelfs vierde generatie uitbestedingscontracten. En toen werd het lastiger.
Zo kan ik me nog de zaak voor de geest halen waarbij een overheidsorganisatie vijf jaar voor dato de ict uitbesteed had aan dienstverlener X. Vijf jaar later was dat contract afgelopen en ging de overheidsorganisatie over tot het opnieuw aanbesteden van de diensten. Ditmaal natuurlijk zonder dat er medewerkers bij betrokken waren. Die waren tenslotte niet meer in dienst van de overheidsorganisatie maar van leverancier X. Dat traject werd vervolgens gewonnen door leverancier Y. De dag erna kreeg leverancier Y een brief in de brievenbus waarin leverancier X ze feliciteerde en vroeg waar de medewerkers zich de maandag erna konden melden. Leverancier Y verzette zich hiertegen, uiteindelijk met succes. Dit was een van de eerste zaken waarin dit in Nederland speelde, maar er zijn er inmiddels vele bij gekomen. Dit heeft in ieder geval geresulteerd in de nodige jurisprudentie, wat hard nodig is in het huidig economisch tij. Daar waar vroeger dit soort zaken nog eens ‘als heren onderling’ met tussen ict-leveranciers geschikt werd, liggen inmiddels de geslepen messen regelmatig op tafel.
Wat mij nou zo verbaast is dat ik dit hele onderwerp in al die discussies, brainstorms, gesprekken over de ontwikkelingen onder de noemer ‘cloud’ eigenlijk nooit hoor. Ik snap dat niet.
Niet altijd relevant
Ik begrijp wel dat ‘overgang van onderneming’ niet in alle gevallen relevant is. Als een organisatie besluit om Dropbox te gebruiken voor uitwisselen van bestanden (wat mijns inziens overigens betekent dat die organisatie geen enkel besef heeft van security en privacy maar da´s een ander verhaal), dan valt dit onder de ‘move naar cloud’. Maar dat is gebruik maken van functionaliteit die er voorheen niet was, en staat dus sowieso los van ‘overgang van overneming’.
Een ander voorbeeld is het vervangen van on-premise Exchange en Office functionaliteit door het gebruik gaan maken van Office365. Okee, er was iemand verantwoordelijk voor het beheer van Exchange en Office, maar het gaat hoogstwaarschijnlijk om een enkele medewerker die ook nog andere taken heeft c.q. kan uitvoeren. Daarnaast is het maar de vraag hoe een rechter in deze zou beslissen. De leverancier zou kunnen beargumenteren dat de inrichting van de levering van de diensten (de ‘delivery’ dus) heel anders is, dat er na de migratie geen sprake meer is van een economische eenheid, en er al met al geen sprake is van overgang van onderneming.
Nog een voorbeeld: het huidige crm-systeem is een zelfbouwapplicatie, die zowel qua infrastructuur als qua applicatie in de lucht wordt gehouden door eigen medewerkers. De organisatie besluit om over te stappen op Salesforce. Na de (data)migratie hoeft er een infrastructuur meer in de lucht gehouden te worden, en ook qua applicatiebeheer liggen alle werkzaamheden en verantwoordelijkheden niet meer bij de eigen medewerkers. Wat gaan die dan doen? Daar zal de organisatie een oplossing voor moeten vinden. Oook hier is het de vraag of WOVO van toepassing zou zijn, want de nieuwe dienstverlening en het nieuwe platform zijn volledig anders dan het oude. Maar als de functionaliteit grotendeels hetzelfde is …?
En stel dat je besluit om al je kritieke en/of niet-kritieke Windows en Linux serveromgevingen als dienst af te nemen van een IaaS service provider. De meeste IaaS leveranciers staan niet met open armen te wachten op je huidige serverbeheerders. Sterker nog: de meesten zullen weigeren om ze over te nemen. Ook hier zal de discussie weer (kunnen) gaan over het wel of niet van toepassing zijn van de WOVO. De dienstverlening betreft zowel in de oude als de nieuwe situatie serverbeheer, maar de inrichting van de delivery is compleet anders, En als WOVO niet van toepassing is, dan zul je als uitbesteder (want dat ben je!) de medewerkers ander werk moeten bieden.
Er zijn ook ict-dienstverleners die al jaren met uitbesteding bezig zijn en nu ook IaaS, PaaS en/of SaaS dienstverlening aan hun dienstenportfolio hebben toegevoegd. Dit soort bedrijven heeft veelal (uitgebreide) ervaring met overgang van medewerkers. De standaardprijzen voor cloud dienstverlening zijn gebaseerd op standaard contract/sla-voorwaarden die overgang van medewerkers uitsluiten. Maar indien de wet vereist dat medewerkers worden overgenomen zijn dit soort partijen prima in staat om dit te (willen en kunnen) realiseren. En zelfs als de wet dat niet vereist, is dit een onderwerp waar dergelijke partijen niet meteen voor wegrennen. Dat kan een overweging zijn bij de keuze van een cloud-leverancier.
Conclusie
Samengevat: in lang niet alle gevallen van de ‘move naar de cloud’ is overgang van medewerkers een relevant onderwerp. Ik ben benieuwd hoe het zit met de cloud en WOVO. Of we hier ervaring mee hebben. Of hier jurisprudentie over is. Ik ga daar toch eens achteraan. Welke jurist kan helpen? Maar op dit ogenblik, in dit economisch tij, zie ik het onderwerp ‘overgang van medewerkers’ nergens in cloud-discussies terugkomen. Is dat echt omdat het ‘per definitie niet speelt?’. Moeten we wachten op de eerste medewerker die zijn vinger opsteekt en de zaak aanhangig maakt bij een rechter? Of vatten we voortaan de koe netjes bij de horens. En kiezen voor het meenemen in de scope van de sourcing, of niet. Maar wel bewust, expliciet, in overleg en weloverwogen.
Marc,
Prachtige titel maar de inhoud heeft meer betrekking op de personele sourcing terwijl je met de cloud ook alleen de techniek buiten de deur kunt zetten, multisourcing mogelijk maken als je de kennis intern houdt.
Grappig, ik kende deze rechtsregels niet en verbaas me er overigens ook over.
1. In afwijking van artikel 615 is deze afdeling ook van toepassing op de werknemer die arbeid verricht in een onderneming die in stand wordt gehouden door staat, provincie, gemeente, waterschap of enig ander publiekrechtelijk lichaam.
Dit is dus echt een overheids ding en klinkt als een vorm van bescherming. Als je dus als onderneming gaat uitbesteden moet het personeel mee. Lastig verhaal als je een dienst naar India uitbesteed 🙂
Ik zie in het geval van cloud meer als een probleem van de uitbestetende organisatie. Die zal ontslag moeten aanvragen of een sociaal plan opstellen.
Daarnaast is het allemaal een beetje krom. Je besteed niet uit wat je hebt, je *veranderd* een organisatie en neemt diensten af waardoor huidig personeel mogelijk zijn functie niet kan blijven uitoefenen.
Misschien kraam ik nu allemaal onzin uit, maar ben sowieso geen groot voorstander van allerlei beschermmaatregelen voor werknemers, zeker niet in de IT sector waar er kansen genoeg zijn om van baan te wisselen.
Hoi Ewout,
Je bent weer de eerste om te reageren 🙂 Mega actief jij, leuk, en dat meen ik.
Volgens mij is datgene wat ik beschrijf “sourcing”: het buiten de deur brengen van activiteiten die voorheen door de eigen organisatie gedaan werden. Dat werd tot dat moment intern gedaan met mensen, processen, tooling, bestaande hardware, bestaande software, etc. En dus kan er per wettelijke definitie sprake zijn van “overgang van onderneming”.
JUIST het feit dat er over cloud meestal wordt gesproken als, zoals jij het beschrijft, “het buiten de deur zetten van de techniek”, juist DAT is de reden dat ik mijn columnpje schreef. Want techniek die je hebt en buiten de deur zet, die werd tot dat moment namelijk veelal in de lucht gehouden door … mensen, die processen runden en tooling gebruikten, etc. En dus geldt ook hier hetgeen altijd geldt als je iets wat je eerst zelf deed nu naar buiten brengt: je dient vanuit de wetgeving goed te kijken of er sprake is van “overgang van onderneming”. En overigens dien je, mijns inziens, vanuit goed werkgever- en ondernemerschap sowieso na te denken wat je gaat doen met de mensen wiens werk nu ineens “buiten” ligt.
Groet, Marc
Okee, nog een nabrandertje,
Maar hoe zit het als de medewerkers Legacy in de lucht houden en deze wordt daadwerkelijk uitgezet, of men consolideert 20 datacenters tot 1 datacenter? Dan heb je toch dezelfde vraagstukken?
Dit is in mijn ogen niet wezenlijk anders dan onderdelen vervangen voor (internationale) cloud diensten.
Marc,
Dat de overheid en sommige bedrijven een VOC mentaliteit hebben van achtiende eeuwse plantagehouders is triest maar heeft niet zoveel met de cloud te maken. Meer met de korte termijn visie die bestuurders en managers hebben omdat de lifecycle van services vaak langer is dan de contractduur.
Betreffende sourcing ga ik misschien kort door de bocht maar dat is uiteindelijk niet veel meer dan demand & supply, een markt die juist door de cloud aan het veranderen is. Zo is de keus tussen uitbesteden en zelf doen granulair geworden waardoor je de regie kunt blijven behouden tegen lagere kosten.
Nu is dat alleen de service delivery want het support wordt nog vaak vergeten en ook niet alles is commodity want wat Henri legacy noemt zijn vaak de systemen die meer gespecialiseerde sourcing nodig hebben, niet alleen in techniek maar ook in de randvoorwaarden. Toch staat zijn idee van legacy in één keer uitzetten me wel aan, laten we beginnen met die ‘shutdown’ bij de belastingdienst;-)
Marc,
Je hebt een interessant artikel geschreven, maar je probleemstelling is volgens mij geen groot issue.
Waar zijn al die mensen gebleven die ponskaarten verwerkten? En wat is er gebeurd met de postsorteerders toen daar een machine voor kwam? En met de medewerkers van de postkamer toen post grotendeels electronisch verwerkt kon worden?
Er is m.i. in alle gevallen (inclusief de overgang naar een cloud) geen sprake van “Overgang van Onderneming”, er wordt gewoon andere technologie gebruikt voor een bestaand proces.
Bij de voorbeelden uit het verleden is wellicht een OR/vakbond betrokken geweest en voor sommige IT’ers zal dat ook nog nodig zijn – alhoewel de schaal en impact veel kleiner zijn dan voorheen – maar ik verwacht niet dat we daar veel over zullen lezen in Computable; noch de medewerker noch de (ex)werkgever noch de cloud leverancier heeft daar immers belang bij.
Bovendien (c.q. bovenal) heeft de CIO al lang voordat wordt overgegaan naar de cloud (of nieuwe/andere technologie in het algemeen) bedacht wat hij/zij met het personeel gaat doen. Dat heet strategische personeelsplanning en is onderdeel van de sourcing strategie/business case van de nieuwe technologie.
Realiseren van de nieuwe technologie duurt een tijdje (vaak een paar jaar) en dus is er tijd genoeg voor omscholing en/of aanpassing van het personeelsbestand.
Omscholing kent vele vormen: van uitvoerder naar regievoerder (zeker bij de cloud is het “aan elkaar knopen” van externe bronnen een nieuw IT issue, naast de al bestaande/bekende uitdagingen van outsourcing/outtasking), trainen in andere IT competenties, overstappen naar een business afdeling, etcetera.
En ook het aanpassen van het personeelsbestand kan op vele manieren: tijdelijk inhuur op door verloop leegvallende “oude” plekken, vervroegd pensioen, vrijwillige loopbaanbegeleiding, etcetera.
De meeste van deze veranderingen in het kader van personeelsplanning vinden continu plaats en zijn dus niet toe te schrijven aan cloud of andere technische evoluties. En – zoals Henri terecht opmerkt – het initiatief hoeft echt niet altijd bij de CIO (of HR manager) te liggen, veel medewerkers zullen zelf besluiten dat ze met de technische vooruitgang willen meegroeien.
We kunnen het ook met en simpel voorbeeld larderen.
Als je je legacy-systemen vervangt door cloud-systemen verlies je werk, echter als je dan BYOD invoert krijg je er twee maal zoveel werk bij.
Goede raad wekgevers, wees zuinig op je ITers, je zult ze nog nodig hebben.
Marc,
Leuk onderwerp!
Het “lozen” van je personeel valt in dit geval, in tegenstelling tot het totale outsourcingprogramma, niet snel op.
Er zijn genoeg onderwerpen in de wetgeving die met de komst van cloud herschreven moeten worden, een daarvan is “personeel”. In een cloudscenario heb je het niet over overname van B door A maar wel over het uitfaseren van een functie, lees organisatorische veranderingen.
Als werkgever moet je in dit geval aantonen dat je voldoende gedaan hebt om degene die zijn/haar functie hierdoor overbodig wordt, om te scholen, een andere functie te geven, helpen bij het vinden van een ander werk etc etc.
@Henri
We moeten mensen die “legacy in de lucht houden” dankbaar zijn:-) Anders raad ik je aan om voor de laatste keer van de laatste dag van je leven te gaan genieten voordat je de vliegtuig instapt.
Ik vind voor alles wat iedereen hiervoor vanavond heeft gezegd iets te zeggen. )En sowieso ben ik dol opmensen die een menign hebben trouwens.) En ook kan voor alles kan een opmerking worden gemaakt in de zin van “ja maar …”. Natuurlijk moeten organisaties zich lang van tevroen afvragen wat men met haar medewerkers wil doen. En evengoed hebben medewerkers de verantwoordelijkehid om zelf sturing te geven aan hun carrieren. Maar … vergeet nou ff alle meningen. Kijk gewoon, simple as it can be, naar de wet. En of je nou wilt of niet, het Burgelerlijk Wetboek blijft ten alle tijde gelden. Dat heeft niets te maken met een OR, niets te maken met een vakbond, dat heeft puur en alleen te maken met … de wet. En dus moet je bij ALLE gevallen dat iets naar de cloud gebracht wordt, er als uitbestedende organsiatie, als ontvangende organdiatie (de “cloudleverancier”) en als medewerker bij stilstaan of WETTELIJK gezien “overgang van onderneming” een feit is of niet. En daar denk ik dat er een spanningsveld is tussen “overnemen van de as/is”, waarbij in minimaal 9% van de gevallen sprake zal zijn van overgang van onderneming, en het baseren van de to-be op cloud dienstverlening van de nieuwe leverancier. Hoe meer de to-be verschilt van de as-is, hoe minder de WOVO van toepassing zal zijn. Denk ik. Want dit is volgens mij nog steeds een erg grijs gebied.
Maar misschien leest er een jurist mee die hierin gespecialiseerd is? Of sowieso: ik ga eens wat juristen opzoeken die hier een mening over hebben!
Arnoud Engelfriet is een geweldige internet (en ICT) jurist die heel veel goede dingen schrijft en waaraan je wellicht dit soort vragen zou kunnen stellen :
http://blog.iusmentis.com/
En juist als je het hebt over een grijs gebied is het belangrijk om een jurist er naar te laten kijken, maar hier niet het zwaartepunt vanaf te laten hangen. Dus niet de letter van de wet (die op het gebied van cloud wellicht wat te kort schiet), maar hooguit naar de geest achter die wet.
Het beschermt het individu, maar schaadt de maatschappij naar mijn mening, juist omdat ambtenaren hierin (voor hun voordelig) gediscrimineerd worden.
Dat je als organisatie sociaal met mensen om moet gaan lijkt me evident en valt onder goed ondernemerschap, maar Marc zoals jezelf al constateerde lijkt niemand zich druk te maken en is dat dus al meteen je antwoord: Waarom zou je naar die wet kijken als ie in veel gevallen niet wordt toegepast? Het is dus een leuke constatering, maar niet meer dan dat.