Het kabinet moet haast maken met het uitvoeren van de 34 aanbevelingen uit het rapport 'Naar grip op ICT'. Het Bureau ICT-toetsing (BIT) moet op 1 april 2015 van start kunnen gaan. Een aantal aanbevelingen kan zelfs al op 1 januari van het nieuwe jaar zijn geïmplementeerd. Er is sprake van een noodsituatie, dus er moet over de hele breedte tempo worden gemaakt. Dat stelde Ton Elias, voorzitter van de Tijdelijke commissie ICT, aan het eind van de plenaire behandeling van het rapport 'Grip op ICT' in de Tweede Kamer.
Tijdens het debat in de afgelopen twee dagen, bleek dat de Tweede Kamer alle 34 aanbevelingen van de commissie-Elias omarmt. De uitvoering daarvan moet het grootschalig mislukken van ict-projecten bij de overheid gaan voorkomen. Voorzitter Elias was blij met de steun voor de bevindingen en aanbevelingen.
Hij riep het kabinet op om heel snel ermee aan de slag te gaan en zelfs al op 1 januari een aantal aanbevelingen door te voeren, zoals het veranderen van het Rijksict-dashboard, waarbij nu nog alle projecten groen licht hebben. Hij noemde specifiek de aanbevelingen 3-5, 7-15 en 20-21 uit het rapport. Daarbij gaat het onder meer om een sterke rol van de Rijks-CIO, een strakkere naleving van het pas-toe-of-leg-uit-beleid rondom opensourcesoftware en open standaarden en aandacht voor ict bij opleidings- en trainingstrajecten voor ambtenaren.
Onder AZ
De belangrijkste aanbeveling van de commissie is het per 1 april 2015 oprichten van een Bureau ICT-toetsing (BIT). Deze tijdelijke ict-autoriteit moet de komende vijf tot maximaal zeven jaar orde scheppen in de ict-chaos van het Rijk. BIT toetst aan de hand van tien basisregels alle projecten van de overheid boven de vijf miljoen euro waarbij ict een belangrijke rol speelt.
Ook bekijkt het bureau of voorstellen van de Kamer haalbaar zijn en kan het BIT halverwege de rit nog ingrijpen bij een project dat uit de rails loopt. Projecten die net tegen de grens van vijf miljoen euro aanzitten, komen ook in aanmerking voor een check, zij het niet verplicht.
Voorzitter Elias benadrukte dat BIT een plek moet krijgen bij het ministerie van Algemene Zaken, onder het toeziend oog van minister-president Rutte. Dat voorstel leverde nog wat discussie op tijdens de behandeling. Een aantal partijen, met name D66, vroeg zich af of het niet logischer was om het bureau bij een ander ministerie onder te brengen, bijvoorbeeld Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Wonen & Rijksdienst of Financiën.
Urgentie
Volgens Elias waarborgt alleen een plek rechtstreeks onder de minister-president een onafhankelijke en sterke rol van het bureau. ‘Het BIT moet de komende jaren een cultuuromslag teweegbrengen en dient daarom los te staan van de beleidsdepartementen. Vanuit Algemene Zaken kan er controle worden uitgeoefend. Het is echter niet de bedoeling dat de premier eindverantwoordelijk wordt voor ict-projecten, dat blijven de vakministers.’
De tijdelijke commissie vindt verder dat door het onderbrengen van BIT bij Algemene Zaken de premier ook de urgentie van de ict-problematiek gaat voelen. ‘Hij moet er ook voor zorgen dat het BIT er snel komt, met goede mensen, er is sprake van een noodsituatie waarin veel fout gaat en veel geld wordt verspild’, aldus Elias.
Verblind
De Kamer neigt ernaar om dit bureau inderdaad onder de premier te plaatsen, zoals de commissie wil, maar wil daar nog wel verder over praten. Het kabinet is opgeroepen werk te maken van de aanbevelingen en op korte termijn met een reactie te komen.
De commissie wil dat het BIT per wet wordt vastgelegd. Ministers moeten zich houden aan de uitspraken van het bureau; de Tweede Kamer wordt geadviseerd, maar mochten adviezen worden genegeerd, dan heeft dat geen staatsrechtelijke consequenties. ‘Maar’, waarschuwt Elias, ‘de Tweede Kamer heeft de afgelopen jaren willens en wetens heel weinig met alle rapporten over het falen van de ict bij de overheid gedaan. Wij zijn collectief verantwoordeljk voor dit falen; we zijn allemaal verblind geweest door de groene lampen van het ict-dashboard.’
Klare taal, dat mag gezegd worden!
Toch vraag ik me af of ophanging onder Algemene Zaken zo logisch is. We hebben immers een rijks CIO en CTO die onder het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties vallen, beide hebben richting de overige departementen een functionele rol.
Het BIT krijgt dan wel een zwaardere rol, maar of dat met het volgende wordt bereikt? : “Ministers moeten zich houden aan de uitspraken van het bureau; de Tweede Kamer wordt geadviseerd, maar mochten adviezen worden genegeerd, dan heeft dat geen staatsrechtelijke consequenties.”
Het toekennen van zwaardere bevoegdheden van de rijks CIO en CTO in combinatie met wettelijke regelingen en de mogelijkheid om beleid af te dwingen gaat waarschijnlijk meer effect hebben.
“we zijn allemaal verblind geweest door de groene lampen van het ict-dashboard.”
Tsja. De overheid verzint zelf een kek dashboardje om op te sturen.
Maar als de projecten uit de hand blijven lopen, worden deze “ge-recalibreerd” (voorzien van extra geld en een nieuwe dead-line) waardoor de lampjes mooi op groen blijven. En daarna durft Elias te zeggen dat ze al die tijd misleid zijn geweest door de lampjes, terwijl de meeste kosten- en tijdsoverschrijdingen al lang bekand waren, te lezen op deze website bijvoorbeeld.
En met die verklaring moet je het dan mee doen als burger.
De SIG (Software Improvement Group) heeft uitgezocht hoe het nu werkelijk zit met die ICT-projecten :
http://www.sig.eu/blobs/Publicaties/Publicaties%202011/20110907%20Mining%20the%20Dutch%20National%20ICT%20Dashboard.pdf
En de werkelijkheid blijkt toch behoorlijk wat grauwer te zijn.
Dit beleid voert dan tot een lijstje met een groot aantal argumenten tegen het gebruik van open source en standaarden, terwijl de gesloten software leverancier geen standaard lijstje kent dat tegen het gebruik van gesloten software is … dat is smullen.
Deze materie nu geruime tijd volgend, als vakgenoot en als burger, komen er toch nog wat zaken boven drijven…!
Ja ik heb ook gereageerd op de 34 aanbevelingen, en merk nogmaals op dat het goed bedoelde aanbevelingen zijn, die geen kwaad kunnen.
En zoals het zich laat aanzien gaat men sommige aanbevelingen al begin volgend jaar in gebruik nemen, hulde daarvoor!
Echter hebben we wel te maken met gedane zaken in het verleden,
Immers en ik citeer: “Wij, de Kamer, het kabinet en de belastingbetaler hebben met een noodsituatie te maken. De commissie vindt, kort gezegd, het volgende: “alle hens aan dek, hier worden minimaal 10.000 Maserati’s per jaar vershredderd. Nu moeten wij de bloedende ICT-wond stelpen en een noodverband aanleggen.” Het is van het grootste belang dat zowel de politiek als het ambtelijk apparaat daarvan doordrongen raakt. Het is tijd dat de rijksoverheid leert van haar fouten en dat zij haar gedrag en werkwijze aanpast. Een cultuuromslag is nodig. Die omslag kunnen we alleen bereiken door buiten de gebaande paden te treden”
Wat ik gemist heb in het debat van 10 december jongstleden (ik wacht nog op openbaar maken van debat van 11 december) is dat niemand het blijkbaar op zich durft te nemen om de door prof. Verhoef terecht aangehaalde contra-expertises ook achteraf alsnog te hanteren. Want nu worden diegene die zich verrijkt hebben ten koste van uw en mijn belastingcenten (en ik heb geen aandeel bij 1 van de leden van de ICT leveranciers , en daar ben ik niet rouwig om!) nog steeds niet gecontroleerd op integer handelen in hun verrichte werkzaamheden bij projecten waarbij op zijn minst een vermoeden bestaat van het opdrijven van de kosten.
Ik weiger te geloven dat met de juiste IT-expertise en juridische achtergrond niet te achterhalen valt, dat er ernstig gefraudeerd is bij sommige Projecten bij de overheid! Nu de deksel toch van de “put” is, waarom niet kijken of we wat van die euro’s terug kunnen halen?
Zo schofferen we volgens mij alsnog de onwetende belasting betaler…
Tevens valt het op, dat heel veel keurige integere en inhoudelijk- deskundige mensen gedurende de achterliggende epoche niet in staat zijn geweest daar zelf een melding van te maken, waarom niet?
Wellicht een kwestie van ÿou don’t bite the hand that feeds you!”, maar voor de belasting betaler een zeer ernstig verstorend beeld opleverend van die ICT en andere project mensen bij de overheid!!!!
@Roel
Volgens mij staat er exact het tegenovergestelde met een strakkere naleving van het pas-toe-of-leg-uit-beleid rondom open source software en open standaarden. Nu heeft Elias hier de klok wel horen luiden maar weet hij niet waar de klepel hangt omdat de besparing hierop verwaarloosbaar is als je geen kennis hebt aangaande licenties en het onderhoud. Raines’ Rules kwamen tenslotte voort uit de ongebreidelde investeringen in software ontwikkelingen bij Amerikaanse overheid, toen al deze code aan de markt geschonken werd kreeg Silicon Valley daarmee een flinke impuls.
Gebruik van open source is zeker niet gratis en het is gewoon makkelijker om te sturen op kosten in plaats van techniek, veel falende ICT projecten bij de overheid zijn namelijk alleen maar een symptoom van de commodificatie theorie doordat alles in een geldwaarde uitgedrukt wordt. Vergeet vooral niet dat Edward Snowden tweemaal de Balkendenorm verdiende en dat was maar voor 30% belast, een academische graad in een pretstudie als culturele antropologie wordt bij de overheid nog steeds veel hoger ingeschaald.
Al 20 jaar wordt ons wijs gemaakt dat de IT-er niet kan communiceren, al 20 jaar kan de gemiddelde beleidsmedewerker niet programmeren. Er zijn dus bestuurskundige wijzigingen nodig want kijkend naar kosten/baten analyse van ICT projecten wordt gewoon te weinig gestuurd op technische innovatie. Daar kan open source bij helpen maar dan zal eerst wat gedaan moeten worden aan het onderwijs want investereren in technisch IT kennis is nu nogal risicovol door alle uitbestedingen hierin.
@RJBuitenhuis
Onzin, klinkklare onzin als ik overweeg dat er ook nog een groot ICT project genoemd werd in onderzoeksopdracht dat succesvol was maar door alle ‘failexperts’ doodgezwegen wordt. Aasgieren zijn er dus genoeg en daarmee is Nederland niet geholpen want daarmee versterk je het probleem alleen maar, het is juist de afrekencultuur die voor krampachtig houding zorgt. Projecten zijn nu eenmaal een risico en het is de absurde verwachting dat alles een succes moet zijn wat voor problemen zorgt.
Als je geld terug wilt vragen kun je dat beter bij de politiek doen want deze hebben staatseigendommen vervreemd, als ICT een nationaal belang is en deze is geheel of gedeeltelijk onder vreemde heerschappij gebracht dan is dat hoogverraad. Ik overdrijf misschien maar kijkend naar dubieuze beschermingsconstructie voor KPN om op voorspraak van Nationale veiligheidscoordinator een vijandige overname te blokkeren lijkt me zorgelijker dan deze poppenkast van Elias.
Gezien de plotselinge haast die na 20 jaar doormodderen gemaakt wordt en de halfslachtige oplossingen kan ik me niet aan de indruk onttrekken dat er vooral hard gewerkt wordt aan baantjesmachine nu er weer verkiezingen aan komen. De leugen regeert en over dit alles heb ik al eens wat geschreven in ‘Dot.com economie is nu bedot.com economie’ waar niemand een touw aan vast kon knopen. De markt beschuldigen van gebrek aan integriteit en er door eigen beleid volledig afhankelijk van zijn is dan ook een lachertje.
Treurig wordt het als blijkt dat ook toezichthouders tekort schieten, vraag daar ook maar restitutie want wie schiet er nu tekort?
@Ewout,
je bedoeld slecht opdrachtgeverschap levert automatisch “scope-creep” en meerkosten op… euhhh maar waar ligt dan de verantwoording van de automatiseerder in deze? Waarom is NEE zeggen geen optie?
Die verantwoordelijke politici begrijpen, zoals ze zelf toegeven niet zo veel van de consequenties van hun besluiten in de 2e kamer en hun uitwerkingen op het ICT vlak. Het gaat me er niet om iemand zwart te maken, maar als er willens en wetens “misbruik” van de situatie is gemaakt, wat dan?
Zoals jij nu aangeeft moet men bij de overheid heel snel erg slimme en knappe koppen gaan aannemen, want nu is de “beer” helemaal los. De 2e kamer gaat met BIT komen, en men vertrouwt op voorhand niemand meer…
Beste Ton Elias,
In den beginnen, net voor je begon had ik al iets geroepen naar je in de trant, zorg dat je of kennis van zaken hebt, of als het kan een paar mysterieuze klokkenluiders. Tegen dit laatste heb ik soms, in dit geval gaat het namelijk ook over mijn geld, helemaal geen bezwaar. Ton, je deed geen van beiden, je had het IT jargon op je netlies zei je.
Nu heb ik altijd een beetje voorzchtigheid in acht genomen bij mensen die iets dergelijks roepen. Ik heb Prince II, ik kan managen, een auto heeft ook een stuur en rem dus…. Dus kon en kun je heel voorspelbaar wachten op enorme problemen. Ook in jou geval is dit het verhaal.
Natuurlijk heb je een paar punten. Natuurlijk moet je (Rotterdams) pislink worden op de miljardenschade die de overheid over ons uit blijft spreiden, zonder ook maar één moment a: Verantwoordelijkheid te betonen en b: Verantwoordelijkheid te nemen. Misschien een kleine C…. stappen te gaan maken om datgene te doen wat je beoogt met het gebruik van ICT. Besparingen bewerkstelligen.
Ton, met mijn beperkte kennis van overheiden, her reilen en zeilen aldaar, de fuck ups intern, inhoudelijk en vooral dat wat spaarzaam wel eens naar buiten kwam, weet ik een paar dingen. Leuk dat je die commissie hebt voorgezeten. Ik riep nog tegen je dat wat jij opleverde door een paar IT professionals binnen een week kon worden opgeleverd…. minor detail.
De overheid gaat niet warm of koud worden van publicaties als deze. Ja ze hebben je gelijk gegeven, ja de verantwoordelijke opperhoofden, zijn er niet meer, hebben zich in hun loopgraaf opgesloten, kunnen nergens meer op worden aangesproken en impotente en incompetente ambtenaren, kun je nergens meer voor vervolgen.
Je zit in het ‘Vage Vuur van Den Haag Ton. Het ‘Vage Vuur’ van lieden die vooral aan zichzelf denken en pas na mijlen zoiets hebben…. ‘verrek, daar hebben we die Ton weer…. oh ja…. ICT… en vooral wat we hebben, is heel veel publicaties om hele stoute en foute lieden zoals een gefrusrtreerde Samsom, die maar niet bergepen word, een stiekem gefilmde Hoes, die het veld mag ruimen en een Rutte die roept dat het allemaal zoveel beter aan het gaan is.
Voor de rest, heel veel economische problemen en mensen die hun baan voor de kerst, of er net na, zullen kwijt gaan raken. Wij hebben het aanstaande enorme miljarden kostende debacle die zorg overheveling naar de gemeenten en de directe gevolgen voor de mensen die zorg nodige hebben.
En dan Ton? Is het een hele tijd stil en dan….. dan hebben we af en toe een publicatie van jou, als voorzitter van de tijdelijke ICT Commissie. Met Alle Respect Ton. Denk je dat ze harder gaan lopen daar bij het ‘Vage Vuur’ in Den Haag? Ik wense zeer met je mee. Fijne dagen van hier.
René
@RJBuitenhuis
Als je niet weet wat je vraagt weet je ook niet wat je krijgt, een binair antwoord is niet makkelijk te geven als er nog 50 tinten grijs zitten in de uitvraag. Het zwart maken van de leveranciers is dus de makkelijkste weg die vooral voortkomt uit slecht EIGENAARSCHAP.
Als je bij een publiek-private samenwerking termen hanteert als opdrachtgever dan trek je al direct een lijn in het zand, het is naar mijn opinie dus de afrekencultuur die debet is aan de huidige situatie. Vraag eerst hoeveel innovatie de overheid de afgelopen 20 jaar getoond heeft, ze vragen deze wel aan de markt maar daarmee kom ik dus weer terug op mijn eerste zin.
In een cultuur van macht en angst zul je dus niet snel een slim idee gaan vinden, niemand durft hier zijn kop boven het maaiveld uit te steken. Om in te gaan op je ‘beer’ blijkt hier dus de huid nog weleens verkocht te zijn voordat deze geschoten is als ik kijk naar de falende ICT projecten. In de ‘u vraagt, wij draaien’ opzet van vele aanbestedingen is geen centimeter ruimte voor innovatie, het EMVI principe verblind de overheid dan ook voor de werkelijkheid.
Het is dus nogal wat als je om klokkenluiders vraagt omdat jezelf te beroerd bent om aan zelfreflectie te doen en het imago is dan ook groter dan de integriteit bij politici. Ook hier geldt weet wat je vraagt want voor je het weet worden de feiten je noodlottig.
@Ewout,
Ik begrijp wat je bedoeld…
Wellicht dat mijn interne kompas mij hierin te veel stuurt! Ik wil als automatiseerder graag meehelpen en informatie systemen zo inrichten dat daarmee mensen geholpen worden, ICT is maar hulpmiddel!
Wanneer men nu gewoon eens meer gaat opletten wat het betekend “Economische Meest Voordelige Inschrijving” niet altijd de juiste weg is om de BV Nederland mee te dienen! Je zegt dus, niet omkijken , leergeld is al betaald! Nu vooruit kijken en met de juiste mensen dit laten uitvoeren…?
Mijn wensen voor onder de kerstboom:
1) Sinds alle bedrijven IT-bedrijven worden, zou overheid ook een IT bedrijf moeten worden. Omdat IT een core asset is (en dus niet ICT alleen als hulpmiddel zien). Geen dure externe partijen met tegengestelde belangen, een aanbestedingen. En hooguit een dunne externen ring voor het *aanvullen* van kennis.
2) Het besef dat veel processen in de kern gelijkvormig zijn en dus een focus krijgen op standaardisatie. Facebook brengt gelijkvormigheid naar 1,4 miljard mensen, dan moeten wij dat ook wel kunnen naar 17 miljoen Nederlanders.
3) Het besef dat het continu veranderen van de spelregels op *alle* gebieden (zorg, belastingdienst, onderwijs, et cetera) een enorme schadepost is die de kans op standaardisatie omzeep helpt. Beter een stabiel sub-optimaal systeem dan een volatile systeem welke onvolwassen blijft.
4) Een aanbesteding mag *nooit* leiden tot carte blanche in kosten. Of men verzint een ander systeem waarin men zich berust in het feit dat je vooraf geen groot project goed kunt aanbesteden, of de aanbestedingen moeten rigide worden.
Ik kan me overigens goed vinden in de reacties van Ewout, dat wilde ik ook even kwijt 🙂