Apothekers krijgen naar eigen zeggen onvoldoende toegang tot patiëntinformatie. Ze hebben meestal geen toegang tot gegevens zoals laboratoriumuitslagen en de reden van voorschrijven van medicatie, terwijl die data belangrijk is voor veilig medicijngebruik. Volgens de apothekers komt dat onder meer doordat zorgverleners nog maar zeer beperkt elektronisch patiëntgegevens delen met apothekers. Ook de gewoonte om te faxen staat gegevensoverdracht in de weg.
Dat blijkt uit onderzoek van expertisecentrum voor zorg en ict Nictiz, dat is uitgevoerd in samenwerking met de KNMP (Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie).
Daaruit komt naar voren dat apothekers actief apotheekgegevens delen met andere zorgverleners via het Landelijk Schakelpunt (LSP): 80 procent van de patiënten heeft daar bij de apotheek toestemming voor gegeven. De onderzoekers: ‘Artsen en ziekenhuizen delen nog slechts summier hun patiëntgegevens met andere zorgverleners. Apothekers hebben daardoor nauwelijks toegang tot voor hen relevante informatie zoals de nierfunctie van de patiënt, contra-indicaties en de reden van voorschrijven.’
De apothekers benadrukken dat complete en actuele patiëntgegevens van belang zijn voor een goed medicatiegebruik. ‘Het ontbreken daarvan verhoogt de kans op medicatiefouten. Van de apothekers gebruikt 99 procent noodgedwongen nog een fax, omdat ziekenhuizen medicatieoverzichten faxen en meestal niet zijn aangesloten op het LSP of andere systemen voor elektronische informatieoverdracht.’
Algemeen directeur Léon Tinke van de KNMP vertelt aan de NOS dat slechts 10 tot 20 procent van de informatie van ziekenhuizen via de computer bij apothekers komt. Bovendien zetten artsen in de faxberichten niet alle informatie die een apotheker nodig heeft. Het gaat bijvoorbeeld om de nierfunctie van een patiënt of de reden van een recept. In het LSP zouden apothekers dat wel kunnen opzoeken Volgens Tinke verhoogt het gebrek aan informatie de kans op medicatiefouten. ‘Bij bepaalde geneesmiddelen is het gewoon essentieel om te weten waarom een arts een middel voorschrijft. Bij de ene aandoening moet je een hoge dosering gebruiken en bij de andere juist niet. Daarom moet iedereen met het digitale uitwisselingssysteem werken.’
Inzage door patiënten
Van de apothekers vindt 91 procent dat patiënten inzage moeten hebben in hun elektronische gegevens. Bij artsen bedraagt dit 40 procent. 60 procent van de apothekers biedt patiënten nu al de mogelijkheid om online inzage te hebben in hun medicatieoverzicht. Apothekers noemen als argumenten voor inzage door de patiënt: het is het recht van de patiënt, het geeft de patiënt een rol in beheer van zijn dossier, het versterkt regie en zelfmanagement en het bevordert de correctheid van medicatiegebruik en therapietrouw.
Bij elektronische communicatie tussen de apotheek en de patiënt is er vooral sprake van zogenoemde gemaksdiensten zoals het online aanvragen van herhaalrecepten, het online stellen van vragen en het online informeren over wanneer de medicatie klaarligt. Bijna alle openbare apotheken geven aan dat patiënten bij hen via internet vragen kunnen stellen (94 procent) en herhaalrecepten kunnen aanvragen (86 procent).
eHealth Week
Nictiz presenteert de cijfers in Amsterdam, waar van 8 tot en met 10 juni de eHealth Week plaatsvindt. Nederland is in 2016 gastheer van dat internationale evenement.
Het eerste onderzoek van Nictiz naar de stand van zaken rondom eHealth in de farmacie is gedaan met medewerking van de KNMP en de NVZA. 122 openbaar apothekers en zeventien poliklinische apothekers vulden een uitgebreide vragenlijst in. Het kwalitatieve onderzoek kwam tot stand door deelname van een focusgroep van vijf apothekers. In totaal zijn vier thema’s onderzocht: de elektronische communicatie tussen apotheek en patiënt, elektronische informatie-uitwisseling met zorgverleners, online inzage door de patiënt en de toekomst.
René, je vindt dat de apotheker gewoon moet uitvoeren wat de arts voorschrijft. Je richt je daarbij op mogelijke fouten door de arts en stelt dat de apotheker voldoende informatie krijgt. (N.b. artsen schrijven met regelmaat verkeerde middelen of foute doses voor of laten de patiënten een geneesmiddel te lang slikken. Dat kost jaarlijks 1500 tot 2000 patiënten het leven en nog veel meer worden onnodig zieker. Nog meer patiënten overlijden of zijn langer ziek, omdat de arts niet controleert of de patiënt wel de juiste medicijnen op de juiste wijze slikt.)
Je kan het ook van de andere kant bekijken. Als je een systeem hebt van meer transparantie, waarbij de apothekers invullen of en welk vervangend medicijn zij meegeven,et cetera, dan kan de behandelend arts meer inzicht krijgen in de feitelijke behandeling. Dat heeft ook voordelen.
Jaap van Belkum,
Ja, politiek heeft een nieuwe wet ondertekent omdat – zie discussie EPD – grondwettelijke recht op respecteren van de persoonlijke levenssfeer door allerlei instanties geschonden wordt vanuit een misplaatst belang. Transparantie in de keten wordt namelijk niet gegeven als we overwegen dat de apotheker alleen maar een schakel is in de farmaceutische keten.
Patiënten zijn proefkonijnen die gevangen worden in de koplampen van de belofte van een eeuwig leven terwijl dit alleen maar een dodelijke ziekte is. Ja, er sterven mensen aan een verkeerd medicijn gebruik maar soms is dat ook gewoon een eigen keus. Het belang van de arts om de behandeling zo lang mogelijk te rekken en de keus van de patiënt om juist het tegenovergestelde te doen ligt vanuit sommige geloven nogal gevoelig.
Ewoud, artsen zijn ook schakels in de farmaceutische keten, of beter gezegd schakels in een net van ketens, waarvan ziekenhuizen er één zijn. De twee helften van de sluiting zouden moeten bestaan uit de patiënt en de verzekeraar, maar in de virtuele wereld …..
Jaap,
Ik proef enig digitaal opportunisme in het feit dat je onverenigbare ketens op elkaar aan wilt sluiten, zoals René al zegt is de sluiting tussen patiënt en verzekeraar dwangmatig als we kijken naar discussies over ‘rechtmatige’ zorg waar het over fouten en fraude gaat. Als Schippers en van Rijn aangaande de voortgangsrapportage beginnen met: ‘Elke Euro telt’ in plaats van ‘Elk leven telt’ dan lijkt elke verdere discussie me verder zinloos. De dood van één mens is een tragedie; de dood van 1500 tot 2000 slechts statistiek.
@ Jaap van Belkum
Je hebt absoluut een goed argument. Mijn ervaring is dat apothekers doorgaans voldoende informatie hebben om daarop te kunnen acteren en hele korte lijnen met huisartsen hebben. Indien de verdenking bestaat dat er iets niet klopt gaan proactieve apothekers daar zeker mee aan de slag is mijn ervaring.
Er kleeft voor mij een ander aspect aan. Ik ben als IT professional van mening dat mijn data niet per se overal en nergens hoeft te liggen als dat geen noodzaak dient. Je kunt natuurlijk wel iets tot noodzaak bestempelen maar dat hoeft het wat mij betreft niet te zijn.
Er zijn overigens tal van redenen even stil te blijven staan aan de gelegaliseerde afpersing die hier plaats aan het vinden is door de overheid gepleegd dan een weinig zeggend aspect als deze. Maar dat is alweer een andere topic. ;O)
In het stuk staat: ‘Artsen en ziekenhuizen delen nog slechts summier hun patiëntgegevens met andere zorgverleners’. Nog slechts? Was dat vroeger dan anders? Ik herinner me dat je van de dokter een briefje met een paar krabbels meekreeg om vervolgens de medicijnen bij de apotheek op te halen. Later een geprint briefje. Nu vast via de digitale snelweg. Ik kan me niet herinneren dat daar op stond waarom deze medicijnen werden voorgeschreven. Laat staan dat apothekers toegang hebben tot de dossiers van patienten. Die zaten in kaartenbak van de huisarts of het ziekenhuis.
Het klinkt nobel dat de apotheker graag deze extra informatie willen hebben om medicatiefouten te voorkomen. Maar wat is nu de reden om het anders te doen dan men gewoon was? Waarom moet deze extra informatie in het digitale uitwisselings systeem opgenomen worden?
@P.J.Westerof Single point of Control is een mooie term. Maar is het de apothekers daarom te doen? In het hele verhaal en de reacties kom ik amper de verzekeraars tegen. Misschien hebben die wel belang om ook deze informatie ter beschikking te hebben. Een single point of control voor verzekeraars bij de medicijnen distributie. Diverse verzekeraars, vele polissen, medicijnen wel of niet toestaan voor bepaalde ziekten. Voor verzekeraars, die geen toegang tot het LSP en EPD hebben, een manier om meer data ter beschikking te krijgen en vat te krijgen op de huisartsen.
Op zich klinkt het wel goed dat apothekers meedenken. Dat zal vroeger ook zo geweest zijn. Hier gezegd, dan kan je ook even bellen met de huisarts. Was onlangs bij een huisarts en die zat in een gebouw waarin ook de apotheek was ondergebracht. De balie van de apotheek naast de deur van de huisarts. Ideaal, een direct contact tussen huisartsen en apothekers. Bij twijfel schiet je elkaar aan. Ik dacht, hoe DevOps wil je het hebben? Direct contact tussen de belanghebbenden zonder barrières.
Ik denk dat er geen goede reden te bedenken is deze om deze extra informatie bij recepten op te nemen of om apothekers uitgebreider toegang te geven tot het EPD via het LSP. Ik zie het als een stap om de controle van verzekeraars op de huisartsen te vergroten. Ten koste van de privacy van de patient.
Ik lees dat de discussie een beetje begint rond te zingen, ik kom mijn eigen woorden uit het begin weer tegen.
Ja, dat zei ik al : hoe moeilijk is het om even de telefoon te pakken om een recept te controleren. Nou, velen hebben tóch ervaren dat dit voor sommige apothekers érg moeilijk is. Die apothekers lossen het liever op met IT, waarna ze invoerfouten maken en het hele spelletje overnieuw begint.
Kijk bijv. eens op sites als zorgverlener.nl
@Louis : SPoC : ja, daar zijn de apothekers al jááren mee bezig. Volg de media.
LSP bijv. is maar een klein recent voorbeeld van hetgeen via een persoonlijke smartcard eind vorige eeuw allang had gekund.
En ketens hebben er in feite absoluut niets mee te maken. De essentie is dat het gaat om medische gegevens, die – zoals zovaak vergeten – behoren tot de categorie van bijzondere persoonsgegevens volgens de WBP, met alle consequenties van dien.
En ja, de apothekers zijn door allerlei regelgeving hun comfortabele positie kwijt. En daarnaast worden ze ook door de verzekeringsmaatschappijen – op zoek naar een SPoC-rol nog eens in een hoek gedreven. En zoals bekend is er in Nederland sprake van een oligopolie van maar 4 grote verzekeringsmaatschappijen.
Dus wat doe je dan als eenvoudige apotheker?
Meedoen aan het miljoenen zorgbudget verslindende reclame-circus van verzekeringsmaatschappijen en leveranciers? I.p.v. een gratis extra hoortoestel of bril op sterkte, een gratis extra receptje bloedruktabletten?
De huisarts is niet de enige die pillen voorschrijft, het stijgende gebruik van Ritalin onder studenten is een punt van zorg maar hetzelfde middel wordt wel dwangmatig vertrekt aan scholieren. Volgens de gezondheidsraad slikken 125.000 GEZONDE KINDEREN tussen de 8 en 18 jaar Ritalin omdat het effectief is volgens de verzekeraars. Rapport kreeg echter weinig media aandacht door tendentieuze discussie tussen wetenschappers.
Ritalin valt onder de opiumwet en mag je niet zomaar meenemen op vakantie, vertelt de apotheker je dat ook? Gelukkig hebben ze in Griekenland ook een niet-farmacologisch alternatief door alle drukke kinderen wat vaker tussen de olijfbomen te laten rennen, noemen ze het ‘animatieteam’ zodat ouders ook even rust hebben. En na de vakantie kan de juf de boom in……
Veel frustraties en weinig verbetering bij het gevecht om invloed en geld. En zo blijven we allerlei EPD’s en schakelpunten houden op de diverse niveaus, zijn de (meta)gegevens door de patiënt nog moeilijker in te zien. En wie kan daar weer misbruik van maken.
Een voordeel, er is meer werk voor ons.
@PJWesterhof Dat apotheken van zichzelf een SPoC willen zijn is mij nog niet opgevallen wel veel gelezen over apothekers die door verzekeraars onder druk worden gezet. Ik las net dit stukje, het sluit volledig aan bij dit onderwerp. Het zijn verzekeraars dit dit willen. Ik vraag me ook af hoe onafhankelijk zijn het Nictiz en de KNMP?
https://www.knmp.nl/nieuws/zorgverzekeraars-belonen-toepassing-mfb2019s-door-apothekers-in-2016
Ik zou denken dat het LSP en het EPD vooral bedacht zijn als systeem voor het delen van informatie tussen zorgverleners. Tussen de huisartsen en de ziekenhuizen bijvoorbeeld. Niets meer. Zeker geen apothekers of verzekeraars via een slinkse bocht. Ik als patient hoef geen online toegang te hebben tot mijn EPD, belangrijkste vind ik dat de ter zake kundige mensen de informatie krijgen die ze nodig hebben. Ik zou het liefst zien dat er helemaal niets ‘online’ gaat maar dat het een gesloten systeem is. En als je echt je dossier wilt zien zou je dat direct bij de arts moeten kunnen opvragen.