‘Vrijwel alles digitaliseert, maar de overheid blijft achter’ zijn de titels van de eerste twee paragrafen van het rapport Maak Waar! van de Studiegroep Informatiesamenleving en Overheid dat op 18 april vorig jaar aan de Tweede Kamer is aangeboden.
Het rapport adviseert over het functioneren van de digitale overheid in relatie tot de snelle digitalisering van de samenleving. Ofwel de ontwikkeling naar de samenleving van morgen: de informatiesamenleving en de data-economie.
De digitale agenda van kabinet Rutte-III heeft als aandachtsgebieden: de digitale overheid en dienstverlening, digitale veiligheid en de digitale samenleving en economie. De redactie van Computable gaat de komende tijd aandacht besteden aan hoe Maak Waar! en die digitale agenda worden geconcretiseerd. Ze laat daartoe representanten vanuit de overheid, vanuit het ict-bedrijfsleven en vanuit haar Computable experts daarop reflecteren.
Ik bijt het spits af met dit blog en de reeds in GOV Magazine gepubliceerde interviews met betrokkenen. Dit betreft interviews met onder meer Maarten Camps (secretaris-generaal van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat), Hans van der Vlist (waarnemend secretaris-generaal van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) en Franc Weerwind, burgemeester van Almere en voorzitter van de commissie Dienstverlening en Informatiebeleid van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).
Om blijvend aan te sluiten bij de informatiesamenleving moet de overheid adaptief zijn, zo stelt Martin Wijnen (plaatsvervangend commandant der Strijdkrachten) in zijn interview uit GOV Magazine. Dat wil zeggen meebewegen en tempo maken juist daar waar het disruptieve innovatieve, maatschappelijke en exponentiële technologische ontwikkelingen betreft. Ook geldt een holistische aanpak als een van de succesfactoren van digitale transformatie, zo vertellen Frank Verkerk en Michel van Drie (respectievelijk chief digital officer en head of it-solutions bij ABN Amro). Een aanpak die begint en eindigt bij de mens die centraal moet staan in de digitale dienstverlening.
En dat is ook precies waar Annemarie de Rotte en Adriaan Visser (directeur klantcontact en wethouder Financiën, Organisatie, Haven, Binnenstad en Sport), die ik voor GOV sprak, op inzetten onder het motto ‘de vraag van de Rotterdammer staat centraal’. Daarbij wordt een interbestuurlijke aanpak en samenwerking geadviseerd in lijn hoe de burger naar de overheid kijkt. In het transitieproces daartoe gaat het er niet om dat een overheid komt die digitale dienstverlening aanbiedt, maar één overheid die digitaal is en waarbij ruimte wordt geboden voor menselijk contact.
Een andere ontwikkeling is dat de roep naar aandacht voor onze kwetsbaarheid, de data die van en over burgers worden verzameld, hoger wordt. Zowel in het publieke domein, door eigen regie te geven op persoonsgegevens, als in private omgevingen. In de laatste zijn platformen op het web en op apps als Airbnb, Facebook, Google en Uber gemeengoed geworden waarbij technologie verschillende klantsegmenten, gebruikers en adverteerders – vraag en aanbod -, aan elkaar koppelt.
Wat zou Rutte-III moeten doen, juist in licht van de aanpak van deze maatschappelijke problematiek? Volgens Melanie Peters (directeur van het Rathenau Instituut) nemen genoemde platformen steeds meer het publieke domein over. ‘Nu reguleren we heel veel door achteraf boetes op te leggen aan deze grote bedrijven. Maar we zouden proactiever moeten kijken naar welke publieke waarden zij kunnen realiseren en daarover het gesprek aangaan’, zo stelt zij in het interview met GOV magazine.
Het vraagt van de overheid om ‘nieuw te denken’ wat nodig is. Bijvoorbeeld door met Facebook en Twitter om tafel te gaan om heimelijke politieke beïnvloeding door de verspreiding van desinformatie voor te zijn. Maar ook kan Uber op basis van zijn data meedenken over duurzame mobiliteit en bereikbaarheid in Nederland en kan Airbnb Amsterdam helpen met betrekking tot de openbare orde, door inzage te delen over het aantal toeristen in onze hoofdstad. Het is een collectief probleem, dat door samen te werken, vertrouwen zal geven in de toekomst!
