‘Burger raakt spoor bijster bij digitale overheid’

De Raad van State waarschuwt dat Nederlanders niet de dupe mogen worden van de digitalisering bij de overheid. Overheidsorganen pakken digitalisering niet allemaal op dezelfde manier aan, waardoor de burger het spoor bijster kan raken.

Vooral mensen die afhankelijk zijn van hulp van anderen, ondervinden volgens de Raad problemen. ‘Van hen kan niet altijd worden verwacht dat zij alle digitale kanalen van overheidsorganen in de gaten houden en de weg kunnen vinden in de digitale uitvoering van regels.’ De Raad wijst erop dat toegang tot de overheid erg belangrijk is en dat dit ook geldt voor een overheid die zich digitaliseert.

Algoritmes

Het adviesorgaan van de regering waarschuwt ook voor het toenemend gebruik van algoritmes bij de besluitvorming door de overheid. Dat dit volautomatisch en dus zonder menselijke tussenkomst gebeurt, maakt het voor burgers onmogelijk om na te gaan welke regels de overheid toepast en welke gegevens voor een besluit zijn gebruikt.

Bij het nemen van besluiten moeten overheden volgens de Raad goed toelichten welke beslisregels en welke gegevensbronnen zijn toegepast. In sommige gevallen is toch menselijke tussenkomst gewenst. Hiermee voorkomt de overheid dat ze individuele burgers onevenredig benadeelt.

Ict ontwikkelt zich sneller dan wetten

Volgens de Raad van State houdt de wetgever bovendien niet altijd voldoende rekening met de nieuwe digitale werkelijkheid. Bij nieuwe wetten en regels moet de overheid vanaf het begin aandacht besteden aan de gedigitaliseerde invoering daarvan. ‘Dat moet precies en gestandaardiseerd’, luidt het advies. ‘Verder moet de wetgever zich bewust blijven van de mogelijkheid dat ict zich sneller ontwikkelt dan wetten en regels kunnen bijbenen.’

De Raad van State adviseert de regering en vormt de hoogste bestuursrechter van Nederland. Vaak gaan de adviezen over wetsvoorstellen die de regering en het parlement aan de Raad voorleggen. Ditmaal betreft het echter een ongevraagd advies. Er ligt geen concreet wetsvoorstel voor. Het advies sluit aan bij de Agenda Digitale Overheid ‘NL Digibeter’ die de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken Raymond Knops in juli aanbood aan de Tweede Kamer.