Duurste transities nog steeds bij overheid
ONDERZOEK – Nederlandse organisaties trekken iets meer budget uit voor het realiseren van een digitale transformatie. Dit blijkt uit onderzoek van Enigma Research, in opdracht van Computable, onder 371 direct betrokkenen bij digitale transformaties. Ten opzichte van 2022 nemen de kleinere budgetten iets af en nemen de grotere budgetten juist toe. Daarbij wel aangetekend dat het percentage organisaties dat geen budget heeft voor een digitale transformatie ook iets toeneemt.
| Geschatte budget 2023 voor digitale transformatie | 2023 | 2022 |
|---|---|---|
| < €100.000 | 22% | 23% |
| €100.000 – €1.000.000 | 11% | 12% |
| > €1.000.000 | 19% | 17% |
| Geen budget | 6% | 5% |
| Weet niet | 42% | 44% |
De percentages in 2023 zitten dicht bij de percentages van vorig jaar, toen Computable voor het eerst onderzocht hoe het met digitale transformaties in Nederland gesteld is. De budgetten onder een ton en tot een miljoen euro namen beide 1 procent af, terwijl de budgetten boven een miljoen euro juist met 2 procent groeide. Daarbij valt dan weer op dat 10 procent van de respondenten aangeeft dat het budget boven de vijf miljoen euro ligt, 1 procent meer dan in 2022. Overigens geeft ook 6 procent aan dat het helemaal geen budget voor een digitale transformatie heeft, eveneens een toename van 1 procent ten opzichte van vorig jaar.
Hoogst vertegenwoordigde functiegroepen
- 17% It-management
- 13% Directie/algemeen management/C-level
- 13% It-specialist
- 11% Consultancy/advies
- 10% Beleid/bestuur/staf
- 5% Commercieel/verkoop
- 4% It-beheerder
- 3% Marketing/pr/communicatie
- 3% Onderwijs, onderzoek & wetenschap
- 3% Technische functies
- 18% Overig
Overheid koploper
Net als vorig jaar zeggen dus bijna alle respondenten (94 procent) dat hun bedrijf inspanningen verricht/budget heeft om digitaal te transformeren. Ruim twee op de vijf (42 procent) weet echter niet hoe groot dit budget is. Hoe groter de organisatie, hoe vaker ondervraagden aangeven de budgetomvang niet te weten. Onder degenen die het wel weten, wordt procentueel een hoger budget genoemd naarmate men bij een grotere organisatie werkt. Beslissers kunnen vaker een inschatting maken van het budget dan professionals (73 procent vs. 37 procent).
| Omvang organisatie (in fte) | Percentage |
|---|---|
| <50 | 24% |
| 50-250 | 15% |
| 250-1000 | 17% |
| >1000 | 38% |
| Weet niet | 6% |
| Omvang ict-afdeling (in fte) | Percentage |
|---|---|
| <5 | 20% |
| 5-20 | 19% |
| 20-100 | 19% |
| 100-500 | 15% |
| >500 | 13% |
| Weet niet | 14% |
Net als vorig jaar is de overheid koploper wat betreft de hoogte van het geschatte budget dat wordt uitgetrokken voor de digitale transformatie. Een kwart (25 procent) van de ondervraagden noemt een budget van vijf miljoen euro of meer. Vorig jaar gaf 14 procent in de overheidsbranche aan een budget van dergelijke omvang uit te trekken. Er wordt door de overheid dus nog meer budget uitgetrokken in vergelijking met een jaar geleden. In de ict-branche neemt het budget juist enigszins af; waar vorig jaar 12 procent vijf miljoen euro of meer uittrok, is dit in 2023 nog maar 7 procent.
Hoogst vertegenwoordigde branches
- 27% Ict
- 18% Gezondheids- en welzijnszorg
- 13% Overheid
- 6% Advies/consultancy
- 6% Onderwijs/opleiding
- 5% Zakelijke dienstverlening
- 3% Logistiek/transport/opslag/distributie
- 2% Banken/financiële dienstverlening
- 2% Industrie
- 18% Overig
Posten en redenen
De kosten die worden gemaakt voor de digitale transformatie vallen voornamelijk onder het ict-gerelateerde budget. Meer dan de helft noemt de post ‘ict/informatievoorziening’ (52 procent) en nog eens 8 procent zegt dat de kosten onder ‘digital’ vallen. Gemiddeld wordt 34 procent van het totale ict-budget voor de digitale transformatie gereserveerd. Bij ruim één op de vijf (22 procent) vallen de kosten die gemaakt worden voor de digitale transformatie niet onder het ict-gerelateerde budget, maar onder de post ‘bedrijfsvoering’. Eén op de tien noemt verder de posten ‘algemeen’ (11 procent), ‘project-/programmamanagement’ (11 procent) en/of ‘strategie’ (10 procent).
| Budgetverantwoordelijke afdeling (meerdere antwoorden mogelijk) | Percentage |
|---|---|
| Algemeen | 11% |
| Bedrijfsvoering | 22% |
| Digital | 8% |
| Directie | 9% |
| Facilitair | 3% |
| Finance | 5% |
| HR | 3% |
| ICT/Informatievoorziening | 52% |
| Marketing | 4% |
| Project-/Programmamanagement | 11% |
| Sales | 5% |
| Strategie | 10% |
| Anders | 2% |
| Weet niet | 23% |
Voor ruim één op de vijf (22 procent) is de ‘modernisering/optimalisering van de werkomgeving’ de belangrijkste reden voor de digitale transformatie. Nog eens één op de tien noemt ‘data-driven worden’ (10 procent) of zorgen voor een ‘wendbare organisatie’ (10 procent). Deze laatste reden wordt twee keer zo vaak genoemd door beslissers ten opzichte van professionals (14 procent vs. 7 procent). Andere redenen voor de digitale transformatie zijn ‘security/beveiliging’ (9 procent) en ‘compliancy’ (8 procent). Binnen de overheid is ‘compliancy’ vaker een reden (17 procent vs. 6 procent). Van alle ondervraagden noemt 7 procent verder ‘een optimale klantbeleving’ of ‘operational excellence’. Respondenten die werkzaam zijn binnen de advies-/consultancybranche zijn meer met digitale transformatie bezig om zo ‘een nieuwe markt te betreden’ (17 procent). Van alle respondenten noemt 5 procent dit als belangrijkste reden.
Belangrijkste reden voor digitale transformatie
- 22% Modernisering/optimalisering werkomgeving
- 10% Data-driven worden
- 10% Wendbare organisatie
- 9% Security/beveiliging, weerbare organisatie
- 8% Compliancy, voldoen aan wet- en regelgeving
- 7% Operational excellence
- 7% Optimale klantbeleving
- 5% New business/nieuwe markt betreden
- 4% Slagvaardig informatiemanagement
- 5% Anders
- 13% Weet niet
Budget en uitbesteding
Net als vorig jaar (65 procent), komt er ook dit jaar bij een ruime meerderheid (68 procent) van de organisaties meer budget vrij en/of is er de afgelopen twee jaar al meer budget vrijgekomen vanwege de behoefte om digitaal te transformeren. Micro-organisaties maken opvallend minder vaak budget beschikbaar dan de grotere bedrijven (50 procent vs. 71 procent). Ook in de ict-branche (59 procent) en in de branche onderwijs/opleiding (57 procent) wordt minder budget hiervoor vrijgemaakt.
| Aandeel digital transformatie in totale ict-budget | Percentage |
|---|---|
| <10% | 10% |
| 10-25% | 30% |
| 25-50% | 31% |
| 50-75% | 22% |
| >75% | 7% |
Bij bijna drie op de vijf (59 procent) organisaties wordt de digitale transformatie (mede) extern uitgevoerd; 6 procent besteedt het volledig extern uit en 53 procent vult het gevarieerd in met intern en extern. Een krappe derde (32 procent) opereert volledig zelfstandig en 9 procent zegt niet te weten of de digitale transformatie intern wordt uitgevoerd of wordt uitbesteed. Hoe kleiner de organisatie, hoe vaker de digitale transformatie volledig intern wordt gedaan. Het zijn verder vaker bedrijven in de branches ict (48 procent), advies/consultancy (43 procent) en zakelijke dienstverlening (43 procent) die de transformatie volledig intern uitvoeren. De overheid (73 procent) en bedrijven in de gezondheids- en welzijnszorg (71 procent) besteden de digitale transformatie het vaakst (gedeeltelijk) uit.
Gemiddeld wordt door organisaties 36 procent van het budget dat gereserveerd is voor de digitale transformatie extern besteed door één of meerdere partners in te schakelen. Dit is nagenoeg een even groot deel als vorig jaar (38 procent). Ict-bedrijven besteden procentueel het minste budget aan externe partijen (21 procent vs. 41 procent).
Meerjarig proces
Slechts 8 procent van de ondervraagden zegt dat hun organisatie slechts maximaal één jaar uittrekt voor de digitale transformatie; bij meer dan negen op de tien (92 procent) duurt het proces dus langer. Eén op de vijf (20 procent) organisaties heeft een traject van tussen de één en twee jaar voor ogen. Nog eens ruim een kwart (26 procent) verwacht de digitale transformatie in een tijdsbestek van twee tot drie jaar te kunnen uitvoeren. De grootste groep (45 procent) trekt langer dan drie jaar voor het proces uit.
Naarmate organisaties groter worden, neemt het tijdspad wat betreft het aantal jaren dat er voor de digitale transformatie wordt uitgetrokken verder toe. Binnen de overheid en publieke branches duurt de transformatie het langst; 67 procent van de overheidsorganisaties, 57 procent van de bedrijven in de gezondheids- en welzijnszorg en 55 procent van respondenten die werkzaam zijn in de branche onderwijs/opleiding zegt er langer dan drie jaar over te doen. Binnen de branches ict, advies/consultancy en zakelijke dienstverlening duurt het proces doorgaans minder lang.
Succesfactoren en struikelblokken
Om de digitale transformatie te doen slagen zijn ‘commitment van de medewerkers’ (18 procent) en ‘leiderschap’ (17 procent) de meest genoemde kritieke succesfactoren. ‘Leiderschap’ wordt nog vaker genoemd door beslissers (25 procent vs. 10 procent bij de professionals). Eén op de tien (10 procent) ziet verder een ‘wendbare organisatie’ als kritieke succesfactor en nog eens 9 procent noemt een ‘moderne it-omgeving’. Andere kritieke succesfactoren die door minimaal 6 procent worden genoemd zijn ‘strategische vernieuwing’ (8 procent) en ‘voldoende steun van de top’ (6 procent).
Kritieke succesfactoren
- 18% Commitment medewerker
- 17% Leiderschap
- 10%Wendbare organisatie
- 9% Moderne it-omgeving
- 8% Strategische vernieuwing
- 6% Voldoende steun van de top
- 5% Vlekkeloze samenwerking
- 5% Extra aandacht voor security/keuze voor security by design
- 5% Voldoende opleiding personeel
- 4% Voldoende budget
- 2% Voorsprong op concurrentie
- 4% Anders
- 7% Weet niet
De ‘capaciteit/beschikbaarheid van personeel’ (38 procent) en de ‘bedrijfscultuur’ (36 procent) zijn de meest genoemde factoren die een digitale transformatie lastig maken. De ‘bedrijfscultuur’ wordt nog vaker door beslissers als remmende factor gezien (44 procent vs. 31 procent van de professionals). Ook speelt deze factor vaker mee naarmate een organisatie groter wordt. De ‘complexiteit van het it-landschap’ (29 procent) en de ‘digivaardigheid van het personeel’ (27 procent) zijn andere factoren die door minimaal een kwart worden genoemd. Ook hier zien beslissers de ‘digivaardigheid van het personeel’ vaker als belemmerende factor dan professionals (33 procent vs. 22 procent). Verder ziet bijna nog eens één op de vijf van alle respondenten ‘legacy’ (19 procent) en ‘geld/kosten’ (18 procent) als factoren die de digitale transformatie lastig maken.
| Struikelblok (meerdere antwoorden mogelijk) | Percentage |
|---|---|
| Bedrijfscultuur | 36% |
| Capaciteit/beschikbaarheid personeel | 38% |
| Complexiteit it-landschap | 29% |
| Concurrentie | 2% |
| Digivaardigheid personeel | 27% |
| Gebrek aan middelen | 9% |
| Geld/kosten | 18% |
| Legacy | 19% |
| Moeizame samenwerking | 9% |
| Personeel dat dwars ligt | 8% |
| Security-issues, angst voor hackers | 8% |
| Shadow it | 5% |
| Te weinig commitment van de top | 12% |
| Technical debt | 14% |
| Anders | 5% |
| Weet niet | 12% |
De overheidsbranche ziet de meeste beren op de weg met betrekking tot de digitale transformatie; zij benoemen procentueel de meeste factoren die een digitale transformatie lastig maken. Verder is er een verband in het aantal genoemde factoren dat de digitale transformatie lastig maakt en de grote van de organisatie. Naarmate de bedrijfsomvang toeneemt, worden er meer belemmerende factoren genoemd.
Microsoft belangrijke speler
Microsoft wordt zowel als externe implementatiepartner (bijna 6,5 procent) als leverancier van technologie voor een digitale transformatie (ruim 22 procent procent) het vaakst genoemd. Alleen wat betreft de adviserende rol binnen het proces van de digitale transformatie speelt Microsoft (ruim 3 procent) een meer bescheiden rol. Hier zijn het vaker Deloitte, Gartner en KPMG die worden genoemd. Capgemini, McKinsey en Quint staan op gelijke hoogte met Microsoft. Als alle resultaten bij elkaar worden geveegd, dan is Microsoft met afstand de beste digital transformer van Nederland.
Top 25 digital transformers
| Positie | Digital transformer | Aandeel |
| 1. | Microsoft | 11,44% |
| 2. | Accenture | 1,99% |
| 3. | Capgemini | 1,86% |
| Deloitte | ||
| KPN | ||
| 6. | Salesforce | 1,73% |
| 7. | Cegeka | 1,46% |
| HP | ||
| 9. | Afas | 1,33% |
| 10. | Cisco | 1,20% |
| Fellowmind | ||
| Gartner | ||
| 13. | CGI | 1,06% |
| IBM | ||
| KPMG | ||
| Oracle | ||
| PinkRoccade | ||
| SAP | ||
| 19. | Amazon Web Services | 0,93% |
| Conclusion | ||
| McKinsey | ||
| Quint | ||
| 23. | Asapcloud | 0,80% |
| Centric | ||
| Dell |
Top 10 concultants/adviseurs
| Positie | Consultant/adviseur | Aandeel |
| 1. | Deloitte | 4,15% |
| 2. | Gartner | 3,63% |
| KPMG | ||
| 4. | Capgemini | 3,11% |
| McKinsey | ||
| Microsoft | ||
| Quint | ||
| 8. | Accenture | 2,59% |
| 9. | Cegeka | 2,07% |
| CGI | ||
| Conclusion | ||
| KPN |
Top 10 implementatiepartners
| Positie | Implementatiepartner | Aandeel |
| 1. | Microsoft | 6,48% |
| 2. | Accenture | 3,24% |
| 3. | Capgemini | 2,78% |
| Cegeka | ||
| 5. | Deloitte | 2,31% |
| 6. | Afas | 1,39% |
| CGI | ||
| Fellowmind | ||
| IBM | ||
| KPN | ||
| Oracle | ||
| PinkRoccade | ||
| Salesforce | ||
| TCS |
Top 10 leveranciers
| Positie | Leverancier | Aandeel |
| 1. | Microsoft | 22,02% |
| 2. | HP | 3,25% |
| 3. | Salesforce | 2,89% |
| 4. | Amazon Web Services | 2,53% |
| Cisco | ||
| 6. | Dell | 2,17% |
| SAP | ||
| 8. | Afas | 1,81% |
| Oracle | ||
| 10. | Accenture | 1,08% |
| Atos | ||
| Centric | ||
| Fellowmind | ||
| Fortinet | ||
| IBM | ||
| KPN | ||
| PinkRoccade |
Onderzoeksverantwoording
Enigma Research heeft in opdracht van Computable een onderzoek uitgevoerd naar de stand van zaken rondom digitale transformaties in Nederland. Voor dit onderzoek is gebruikgemaakt van een kwantitatief online-onderzoek. Het veldwerk heeft plaatsgevonden van 30 maart tot en met 15 mei 2023. De totale steekproef heeft een omvang van 618 personen; 421 personen ronden de vragenlijst volledig af. Van deze 421 vallen er vijftig buiten de doelgroep; hiermee komt het totaal aantal volledig ingevulde vragenlijsten binnen de doelgroep op 371.
Dit artikel staat ook Computable-magazine #05/6 2023
